ဝီႇၶီႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ:ယူးရူပ်ႉ/ယူးရူပ်ႉ

သိုပ်ႇမိုတ်ႈ

ယူးရူပ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်လိုမ် ဢၼ်ပဵၼ်ႁိူၼ်း သီႇပုၼ်ႈၼိုင်ႈပုၼ်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းတီႈ ၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ ၽိင်ႈၽႃႉရႃႇသီႇ ယူးရူပ်ႉၼႆႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈ တႄႇဢဝ် သၢႆငၢႆ ဢႃႇထိၵ်ႉ တေႃႇ ပွတ်းမႆႈ တီႈ ၽၢႆႇၸၢၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽႃႇသႃႇၵိုဝ်းယမ်ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းၼႆႉ လႆတၢင်တူဝ် တီႈ ယူးရူပ်ႉသေ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၵေႃႈ မီးပၢၵ်ႇပၢႆယဝ်ႉ။

ယူးရူပ်ႉ ၼႆႉ ပဵၼ်သင်?

ယူးရူပ်ႉၼႆႉ ၽၢႆႇတူၵ်း တႄႇဢဝ် ဢၢႆးသလႅၼ်ႇ တေႃႇပေႃးထိုင် ရတ်ႈသျႃး၊ တီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇၼႆႉ ၵျေႃႇၵျႃႇ၊ တီႈၽၢႆႇၸၢၼ်းၼႆႉ ၼေႃႇဝူၺ်း လႄႈ တီႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇၼႆႉ မီးတေႃႇထိုင် သပဵၼ်ႇယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် တီႈတႂ်ႈၼႆႉ ၼႄဝႆႉ ပထဝီႇ ယူးရူပ်ႉ၊ မိူင်းၸိူဝ်းဢၼ် မၢႆထိုင်ဝႃႈ ယူးရူပ်ႉပွတ်းတူၵ်း ၼႆ ဢဝ်တင်း သီလိူင်သေ ပိူင်းၼႄဝႆႉ။ တီႈၼႂ်း ယူးရူပ်ႉၼႆႉ မီးဝႆႉ မိူင်း 50 မိူင်း သေ ၼႂ်းၵႃႈၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈ (ရတ်ႈသျႃး၊ သၢႆႉပရႅတ်ႈ ၸၵႂႃႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉ သွၼ်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ဢေးသျႃးယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း-တူင်ႇၵူၼ်း၊ ၽိင်ႈငႄႈ လႄႈ လွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇၸိူဝ်းသေ မၢႆထိုင်ၶဝ် ၵူၼ်းယူးရူပ်ႉဝႆႉယူႇ။ လိူဝ်သေ မိူင်း 50 ၼႆႉ မီးဝႆႉထႅင်ႈ ၼႃႈလိၼ်ဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈႁင်းၶေႃ သေ မိူၼ်ၼင်ႇ မူႇၵုၼ် ၾႄးရူဝ်း လႄႈ ၵုၼ်မႅၼ်း ၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမိူင်း ဢၼ်မီးဢႃႇၼႃႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ။

ယူးရူပ်ႉ ဝီႇၶီႇၵျူႇၼီႇယႃႇ ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈသင်?

ဝီႇၶီႇၵျူႇၼီႇယႃႇ ၼႆႉ ပဵၼ်ပွတ်းတွၼ်ႈ ႁင်း ဝီႇၶီႇပပ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်တႃႇ လွင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈပပ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ပၢၼ်ဢႃႇယု သိပ်းပၢႆ။ ပပ်ႉဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်း လႄႈ တႅတ်ႈၼႅတ်ႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ႈတေၶဝ်ႈၸႂ် တႃႇတေလူ သေ မၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပႄႉ လိုၵ်ႉလမ်ႇႁႅင်း။ ယူးရူပ်ႉ ဝီႇၶီႇၵျူႇၼီႇယႃႇၼႆႉ မၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ဝႆႉပၼ် လွင်ႈတၢင်း မိူင်းၼိုင်ႈမိူင်း ဢိၵ်ႇတင်း ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် လႄႈ ၸွမ်ပိဝ် ၶဝ်ပႃး လွၼ်ႉၶၢဝ်ႇ လွင်ႈ ပိုၼ်း၊ ၵူၼ်း လႄႈ ပထဝီႇ မိူင်းလႂ်မိူင်းၼၼ်ႉ။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူလိၵ်ႈဢၼ်ၼႆႉသေ ပေႃးၶႂ်ႈႁူႉဝႃႈ ၶေႃႈမုၼ်း တေၸၢင်ႈႁႃလႆႈတီႈလႂ်ထႅင်ႈၼႆ ၸၢမ်းႁႃ ႁဵင်းၵွင်ႉဝႅပ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈတၢင်း ႁူဝ်ယွႆႈမၼ်းလႄႈ။

ယူးရူပ်ႉ လႄႈ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉၼႆႉ မိူၼ်ၵၼ်ယူႇႁႃႉ?

ယူးရူပ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းပထဝီႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ သမ်ႇမုၵ်ႉတရႃႇဢတ်ႉတလၢၼ်းတိၵ်ႉ တေႃႇထိုင် လွႆယူရႄႇ ဢၼ်မီး ၽၢႆႇတူၵ်း ရတ်ႈသျႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ (The European Union (EU)) ဢၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်မိူင်း 27 မိူင်း ၸိူဝ်းမီးတီႈၼႂ်း ယူးရူပ်ႉ ႁူမ်ႈၵၼ် ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း၊ ၵၢၼ်လွင်ႈၵူၼ်း လႄႈ ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူင်းၶဝ်ႈၸုမ်း ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ (ၸမ်းၼင်ႇ ဢၼ်ၶဝ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈဝႆႉ) ၼႆႉ - ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ၊ ၵျႃႇမၼီႇ၊ ဢီႇတႃႇလီႇ၊ ပႄႇၵျီႇယမ်ႇ၊ လၢၵ်ႈၸိမ်ႇပၢၵ်ႈ၊ ၼႄႇတႃႇလႅၼ်ႇ၊ တႅၼ်းမၢၵ်ႈ၊ ဢၢႆႇယႃႇလႅၼ်ႇ၊ ၵရိတ်ႈ၊ သပဵၼ်ႇ၊ ပေႃးတူႉၵၢဝ်ႇ၊ ဢေႃႉသထရေးလီးယႃး၊ သုၺ်ႇတိၼ်ႇ၊ ၾိၼ်ႇလႅၼ်ႇ၊ ပူဝ်ႇလႅၼ်ႇ၊ လီႉတူႇဝေးၼီးယႃး၊ လၢတ်ႈဝီႇယႃႇ၊ ဢႄႇသတူဝ်းၼီးယႃး၊ ၶျႅၵ်ႈ၊ သလူဝ်ႇဝႃးၵီးယႃး၊ မေႃးတႃႇ၊ သၢႆႉပရႅတ်ႉ၊ ရူဝ်ႇမေးၼီးယႃး၊ ပူႇၵႃႇရီႇယႃႇ လႄႈ ၶရူဝ်ႇဢေးသျႃး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

မိူင်းဢၼ်တိုၵ်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်း တွၼ်ႇတႃႇ ႁူမ်ႈၵၼ်တင်း ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇ။ မိူၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ဢႃႇပႃးၼီးယႃး၊ မႄႇၶေႇတူဝ်းၼီးယႃးႁွင်ႇ၊ မွၼ်ႇတေႇၼေးၵရူဝ်ႇ၊ သႃးပီးယႃး လႄႈ တိူဝ်ႇၵီႇ ၸိူ်ဝးၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူင်းယူးရူပ်ႉတၢင်ႇၸိူဝ်း (တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်း - ပေႃးသၼီးယႃး လႄႈ ႁႃႇၸီႇၵူဝ်းဝီးၼႃး၊ ၵူဝ်ႇသူဝ်ႇဝူဝ်ႇ) ၵေႃႈ လႆႈလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ မိူဝ်းၼႃႈမႃး တေဢၢၼ်းၶႂ်ႈၶဝ်ႈတီႈ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ်ႉ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁေႃၶမ်း ပရိတ်ႈတဵၼ်ႇ လႆႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇ တီႈၼႂ်း ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉယဝ်ႉ။

ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ တီႈ ယူးရူပ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်သင်?

တီႈယူးရူပ်ႉၼႆႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ မီးဝႆႉ 100 ပၢႆယဝ်ႉ။ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၼ်ၸႂ်ႉၼမ်တႄႉ ပဵၼ် ၵျႃႇမၼ်ႇ၊ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ၊ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ၊ ရတ်ႈသျႃး၊ သပဵၼ်ႇ၊ ဢီႇတႃႇလီႇ လႄႈ ပူဝ်ႇလႅၼ်ႇ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၶူၼ်ႉႁႃတူၺ်း လွင်ႈၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း ယူးရူပ်ႉ လႄႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းတၢင်ႇၸိူဝ်း ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ပတ်ႉပိုၼ်ႉၵမ်ႇၽႃႇၼၼ်ႉၼႆ ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇတူၺ်းတီႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း ဝီႇၶီႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၼၼ်ႉလႄႈ။

ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် တီႈ ယူးရူပ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်သင်?

ၵေႃႈမိူၼ်ၼင်ႇ လိုမ်တၢင်ႇၸိူဝ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ တီႈယူးရူပ်ႉၼႆႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ၽိူၵ်းၵျၢင်ႉ ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်တင်းသဵင်ႈ ယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၽႃႇသႃႇၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇတႄႉ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၽႃႇသႃႇဢၼ်ၵူၼ်းၵိူဝ်းယမ်ၼမ်သေ ၶႂ်ႈဝႃႈ မိူင်းၵူႈမိူင်းမိူင်း တီႈယူးရူပ်ႉၼႆႉ မီးဝႆႉၸၢဝ်းၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ဢိတ်ႇသလၢမ်ႇတႄႉ ပဵၼ် ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်လူင် တီႈ တိူဝ်ႇၵီႇ လႄႈ ဢႃႇၸႃႇပၢႆႇၸၼ်ႇ သေ ၸိူဝ်းပဵၼ်တီႈ ပေႃးသၼီးယႃး လႄႈ ႁႃႇၸီႇၵူဝ်းဝီးၼႃး၊ ဢႃႇပႃးၼီးယႃး လႄႈ ရတ်ႉသျႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးပဵၼ်တွၼ်ႈယႂ်ႇဝႆႉယူႇ။ ၽႃႇသႃႇၸိဝ်း ၼႆႉတႄႉ တီႈၵူႈမိူင်းမိူင်းၼႆႉ မီးဝႆႉၼင်ႇ ၽႃႇသႃႇဢွၼ်ႇသေ ပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉ မီးတီႈ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ လႄႈ မိူင်းဢိင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၽႃႇသႃႇသိၵ်ႉၶ် လႄႈ ၽႃႇသႃႇႁိၼ်ႇတူႇ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽႃႇသႃႇဢိၼ်းတီးယႃးၼႆႉတႄႉ ၵျၢင်ႉၵမ် တီႈ မိူင်းဢိင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းဢမ်ႇၵိူဝ်းယမ်ၽြႃး (ဢမ်ႇယုမ်ႇယမ် ၽြႃး) ၼၼ်ႉတႄႉ တီႈမိူင်း ၶျႅၵ်ႉၼႆႉ မီး (50%) ပၢႆ၊ တီႈ ဢႄႇသတူဝ်းၼီးယႃး၊ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁေႃၶမ်း ပရိတ်ႈတဵၼ်ႇ၊ ၵျႃႇမၼီႇ လႄႈ ယူးရူပ်ႉပွတ်းၵၢင် လႄႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ သွၵ်ႈႁႃ ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် ၼမ်လိူဝ်ၼႆႉတႄႉ ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇတူၺ်းတီႈ သႃႇသၼႃႇ လူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇ ၼၼ်ႉလႄႈ။

ငိုၼ်းတွင်း ဢၼ်ၸႂ်ႉတီႈ ယူးရူပ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်သင်?

မိူင်းသိပ်းပႅတ်ႇမိူင်း ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉၼၼ်ႉ ၸႂ်ႉငိုၼ်း ယူႇရူဝ်ႇယဝ်ႉ။ မိူင်းတင်းသဵင်ႈ ၸိူဝ်းမီးတီႈၼႂ်း ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ (လိူဝ်သေ တႅၼ်းမၢၵ်ႈ) ၼႆႉ မိူဝ်းၼႃႈမႃး လႆႈမုင်ႈမွင်းဝႆႉ တႃႇတႄႇၸႂ်ႉ ယူႇရူဝ်ႇၵႂႃႇယူႇ။ မိူင်းတၢင်ႇၸိူဝ်းၵမ်ႉပႃႈၼမ် ၸိူဝ်းမီးတီႈၼႂ်း ယူးရူပ်ႉၼႆႉ ၶဝ်မီးငိုၼ်းတွင်းႁင်းၶဝ်ယူႇ။