သတိပထၢၼ်ႇလၢႆးငၢႆႈ/ၿုတ်ꩪႃၼုသ်သတိꧤႃဝၼႃ

တွၼ်ႈႁႃႈ

ပုတ်ႉထႃႇၼုတ်ႉသတိၽႃႇဝၼႃႇ

ဝူၼ်ႉၸွမ်းၵုၼ်းမုၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ

ပုတ်ႉထႃႇၼုတ်ႉသတိၽႃႇဝၼႃႇ ဢမ်ႇၼၼ် ၵၢၼ်တြႃးဢၼ်ဝူၼ်ႉၸွမ်း ၵုၼ်းမုၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵꧣ်ၵၢၼ်တြႃး ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈလွင်ႈ မႅတ်ႉတႃႇမႃးယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်ပၢင်တြႃးၶၢဝ်းပွတ်းၵူၺ်းလႄႈ ၸဝ်ႈႁဝ်း လႆႈၵပ်းသိုပ်ႇပၼ် လၢႆးၼင်ႈတြႃး လႄႈ ႁႂ်ႈပေႃႈဢွၵ်ႇမႄႈဢွၵ်ႇၶဝ် ၼင်ႈတြႃးၶၢဝ်းပွတ်းꧦၵူၺ်း။ လၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးဢၼ်ၼႆႉ ၼႂ်းပႃႇလိႁွင်ႉဝႃႈ ပုတ်ထႃၼုတ်သတိ ဢၼ်မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ ၶိုၼ်းၶူၼ်ႉဝူၼ်ႉထိုင် ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆယဝ်ႉ။

ပုတ်ထၼုတ်သတိ

ဢၼုတ်သတိၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းလေႃးၵၼ်ဝႆႉ။ ဢၼု- ပွင်ဝႃႈ ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပဵၼ်သွၼ်ႉၵၼ်လႄႈ သတိ - ၸႂ်ၽၢင်ႉ (ၸႂ်ပၵ်း)ပဵၼ်သွင်ၶေႃႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼႆႉ ၵေႃႈ ႁဝ်းၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈမီးသတိထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ႁႂ်ႈၶုၵ်းဝူၼ်ႉၸွမ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၵႆႉလႆႈႁၼ်ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ၼပ်ႉမၢၵ်ႇၼပ်ႉသေ လွတ်ႈဝႃႈ ဢရႁမ်ႇ မိူဝ်ႈၶဝ်ႁဵတ်းၵၢၼ် ပုတ်ထၼုတ်သတိၽႃႇဝၼႃႇယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးၶၢဝ်းယၢမ်းတႃႇတင်ႈ သမႃႇထိ။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵုမ်ႇဝႃႈ ဢရႁမ်ႇ ဢရႁမ်ႇ ၽႂ်းꧦယူႇပေႃးၼႆ ဢရႁမ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵထႃႇၵႂႃႇပႅတ်ႈ။ လွင်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ်။ ၼမေႃးတသ်သ ၽၷဝတေႃး ဢရႁတေႃး သမ်မႃသမ်ၿုတ်ꩪသ်သၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵထႃႇ။ မၼ်းပဵၼ် ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်း မီးႁႅင်းၶတ်းၸႂ်လႄႈ ၶုၵ်းၶူၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတူၼ်ႈၼိုင်ႈတႄႉꧦဝႃႈꧦ။ ႁဝ်းႁူႉဝႃႈ တြႃးမၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶွင်သုၼ်ႇတူဝ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈသုၼ်ႇတူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ လမ်ႇလွင်ႈတႄႉꧦ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းပဵၼ် သၢၵ်ႈသေဝႃႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉဢၼ်ႁဵတ်းလႆႈလီထိသုတ်းၼႆႉ မီးၼႂ်းတူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၵေႃႈ ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၸိူင်ႉၼင်ႇႁဝ်း။ ၶၢၼ်ၸႂ်ၸိူင်ႉၼင်ႇႁဝ်း။ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇၵိၼ်သုင်းသင်ၼႆၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈမေႃတွင်ႉမႆႈ။ ပေႃးဝႃႈ ပႆတၢင်းၵႆၼႃႇၼႆၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈမေႃႁိူဝ်ႉမွႆႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၶတ်းၸႂ်လႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ႁူပ်ႉလႆႈၺၢၼ်ႇပွင်ႇၸႅင်ႈလႅင်းၸႂ် ႁင်းၵူၺ်းမၼ်းၸဝ်ႈသေ ပဵၼ်ႁၢင်ႈၽၢင်တၢင်းမူတ်းသႂ်၊ တၢင်းၶတ်းၸႂ် လႄႈ ပၺႃႇၶွင်ၵူၼ်းႁဝ်း ဢၼ်ပဵၼ်လွင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈထိုင်တီႈသုင်သုတ်း ၼႂ်းၸၵျဝလႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ ႁဝ်းတေဢွၵၼ်ဝႆႉလွင်ႈဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇယဝ်ႉ။

ပုၻ်ထႃၼုသ်သတိၼႆႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ လၢတ်ႈမိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်တြႃးဢၼ်ၶုၵ်းဝူၼ်ႉ။ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီၶုၵ်းဝူၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇတေဝႃႈလွတ်ႈ။ မိူဝ်ႈႁဝ်းလွတ်ႈဝႃႈ ၼၼေႃးတသ်သ ၽၷဝတေႃး ဢရႁတေႃ သမ်မႃသမ်ၿုတ်ꩪသ်သၼၼ်ႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီၽၢင်ႉပၼ်တူဝ်ႁဝ်းယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ႁဝ်းႁဵတ်းပဵၼ်ၸုမ်းသေ လွတ်ႈပေႃးၼႆ ႁဝ်းၶႂ်ႈၽွတ်ႈပဵၼ်ၸုမ်းၵူၺ်း။ သင်ဝႃႈႁဝ်းလွတ်ႈဝႃႈၽႂ်းꧦပေႃးၼႆ ႁဝ်းတေဢမ်ႇမီးၶၢဝ်းယၢမ်းၶုၵ်းၶူၼ်ႉ။ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ႇႁဵတ်းတႄႉ လူဝ်ႇလႆႈပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းႁဵၼ်းႁႃဢဝ် တီႈပွင်ႇ ဢရႁတေႃးလႄႈ သမ်မႃသမ်ၿုတ်ꩪသ်သသေ ၶတ်းၸႂ်ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၸွမ်းလွင်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈၵၢၼ် တြႃးဢၼုတ်သတိ ဢၼ်ပဵၼ် တြႃႈၶုၵ်းဝူၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းဢဝ် လွင်ႈပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႂ်းပပ်ႉ လႈ ထွမ်ႇဢဝ်တီႈၼႂ်းတြႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ် လမ်ႇလွင်ႈတႄႉꧦ။ ပေႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းယဝ်ႉ တႄႇၽိုၵ်း ၵၢၼ်ၶုၵ်းဝူၼ်ႉလႆႈယဝ်ႉ။ ပပ်ႉဢင်းၵိတ်ႉသွင်ပပ်ႉ ဢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလူၵၼ်တႄႉ ပဵၼ်ပပ်ႉ The Buddha, My refuge ဢၼ်ဢႃးၸၢၼ် ၶၼ်ႇတီႇပႃႇလေႃး တႅမ်ႈလႄႈ The nine qualities of the Buddha ဢၼ်ၸဝ်ႈ B. Anada Maitreya တႅမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးလႆႈလူပပ်ႉသွင်ပပ်ႉၼႆႉၸိုင် မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵၢၼ်တြႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ငၢႆႈယဝ်ႉ။ လူသေ လိူၵ်ႈဢဝ် ၵုၼ်းမုၼ်သေဢၼ်ꧦ ၼႂ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တႃႇတေၸႂ်ႉၼႂ်းၵၢၼ် သမႃႇထိတ။ ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၸွမ်း ၵုၼ်းမုၼ် ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလိူၵ်ႈၼၼ်ႉ မၢၼ်ႇꧦတ။ ပေႃႈဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မႃးသွၼ်ႇတူၺ်း ၼႂ်းၵၢၼ်ၵူႈဝၼ်း ၶွင်ၵူၼ်းယူဝ်းꧦၵေႃႉၼိုင် ၸိူင်ႉၼင်ႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဵတ်း မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ပႆႇပဵၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉပေႃးၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေတိူဝ်းပွင်ႇၸႂ် ၵုၼ်းမုၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။

ၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျၢၼ်ႇမႃႇ တီႈၸဝ်ႈႁဝ်းယူႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတႆး ၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢဝ်ၼမေႃးတသ်ႉသ ၽၷဝတေႃ ဢရႁတေႃး သမ်မႃသမ်ၿုတ်ꩪသ်သသေ သမ်းလၢႆးၵွၼ်ႇ။ ၼမေႃၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ တႃႇသမ်းလၢႆး မၼ်းပဵၼ် တႃႇၶုၵ်းဝူၼ်ႉၸွမ်းၵူၺ်း။ လွင်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းၶႂ်ႈလၢတ်ႈလူၺ်ႈၵၼ်တင်း ပိူင်ပဵၼ်သိုၵ်းႁၢၼ် တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶွင် ၶျႅင်ၵၢႇးသႅၵ် ဢၼ်သုမ်းမဝ်ႉၸီႇတုင်းသေ ပၢႆႈၵႂႃႇယူႇ ထႆႇဝၢၼ်ႇ မိူဝ်ႈပီ 1949 ၼၼ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ သိုၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈၶဝ်ႈၵႂႃႇပဵၼ် သိုၵ်းလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ ၵူၼ်းမိူင်းသေ လႆႈၶၢမ်ႇသူင်ႇၵႂႃႇၼႃႈသိုၵ်း ၵူဝ်းရီးယႃး။ မိူဝ်ႈပိူၼ်ႈၺွပ်းလႆႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၶျေႃးဝႃႈ ပေႃးပၢင်သိုၵ်းယဝ်ႉယဝ်ႉၼႆ ယႃႇႁႂ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်းၶိုၼ်းမိူင်းၶႄႇ။ သင်ဝႃႈ ၽႂ်ထဵင်ၵေႃႈ လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းတဵၵ်းသမ်းပၼ်လၢႆးဝႃႈ "ယႃႉလႅဝ်ပႅတ်ႈ ၸူၼ်ၶွမ်ႇမျူႇၼိတ်ႉ" ၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႈလႅပ်ႈဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ် ၵႂၢမ်းသွၼ် ဢၼ်သၢၼ်ႇၶတ်းၵၼ်တင်း ၶွမ်ႇမျူႇၼိတ်ႉသေ သမ်းပၼ်လၢႆး ဢၼ်ပႃးၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သၢၼ်ၶၼ်းၶွမ်ႇမျူႇၼိတ်ႉၶဝ်ယဝ်ႉ။ တၢင်းႁဵတ်းဢၼ်ၼႆႉၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးတီႈပွင်ႇသင်။

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ထုၵ်ႇလီလွတ်ႈဝႃႈၵႂၢမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉလွႆးꧦသေ ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၸွမ်းယဝ်ႉ။ လၢႆးၼႆႉ ပဵၼ် လၢးၽိုၵ်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈယဝ်ႉ။

ၵုၼ်းမုၼ်ၽြႃႈပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းႁူႉတႄႉ လၢတ်ႈၼႄဝႆႉၼႂ်းဢိတိပိသေႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၵတ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁၼ်ပႃးဝႆႉ ၼႂ်းတြႃးပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉတင်းၼမ်ယူႇ။ ၼမ်ႉၵတ်ႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတႄႉ မီးယူႇၵဝ်ႈဢၼ်။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸမ်ႉ (ပေႃးဢဝ်ပႃႇလိဝႃႈ) ပဵၼ် 1. ဢရႁမ်ႇ 2။ သမ်မႃသမ်ပုတ်ထေႃး 3. ဝိတ်ၸႃၸရၼသမ်ပၼ်ၼေႃး 4. သၷတေႃး 5. လေႃၵဝိတူ 6.ဢၼုတ်တရေႃ ပုရိသ ၻမ်မသႃရထိ 7. သတ်ထႃတေဝ မၼုတ်သႃၼမ် 8. ပုတ်ထေႃး 9. ၽၵဝႃ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းတြႃးမၢင်တီႈတႄႉဝႃႈ ၵုၼ်းမုၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ မီးလိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လၢႆပုၼ်ႈ ၼပ်ႉပေႃးဢမ်ႇလႆႈၼႆယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵုၼ်းမုၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ပႃးၼႂ်းၵဝ်ႈဢၼ်ၼႆႉၵူၺ်း။ ပေႃးဝႃႈၽိုၵ်းၵၢၼ်ၼမ်မႃးပေႃးၼႆ ႁဝ်းတေၽၢင်ႉႁၼ်မႅၼ်ႈ တၢင်းၽိတ်းလွင်ႈၸႂ်ၵျိူၵ်ႈဢမ်ႇၵျိူၵ်ႈၵူႈဝၼ်းꧦ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈႁဝ်းႁၼ်ၵုၼ်းမုၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တီႈၼႂ်းတူဝ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၼႂ်းတူဝ်ၵဝ်ႇႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးတႄႉ တၢင်းၽၢင်ႉႁၼ်မႅၼ်ႈ တၢင်းယူပ်ႈယွမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပၼ်တၢင်းၵိၼ်းၸႂ်သင်တီႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈတၢင်းယုမ်ႇယမ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢၼ်မီးၼိူဝ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼၼ်ႉ လီႈၶိုၼ်ႈမႃးထႅင်ႈၵူၺ်း။ ပေႃးယဝ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၶေႃႈပိုတ်ႇတီႈပွင်ႇ ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၼိူင်းၵၼ်လႆႈ တင်းၼမ်ႉၵတ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးတီႈၼႂ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တိူဝ်းႁဵတ်းလႆႈ လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈလီလိူဝ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးလၢတ်ႈၸႅင်ႈꧦၵေႃႈ ၶေႃႈပိုတ်ႇတီႈပွင်ႇ ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶွင်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လုၵ်ႉတီႈႁူဝ်ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇမႃး၊ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်ႁူႉဢဝ်မႃးၼႂ်းပပ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၼႂ်းပၢင်တြႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃႈဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပွင်ႇၸႂ် ၸွမ်းၼင်ႇ တၢင်းႁူႉႁၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇမီးၼၼ်ႉၼႆ မၼ်းတိူဝ်းမီးတီႈပွင်ႇမၼ်း လီလိူဝ်ယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼႆႉ မႃးႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈတူၺ်း လွင်ႈၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵဝ်ႈဢၼ် တီႈၵႅပ်ႈမၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။

1. ဢရႁမ်

ဢရႁမ်ၼႆႉ မီးတီႈပွင်ႇလၢႆမဵဝ်း။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉ ပွင်ႇဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ တႅမ်းပႅတ်ႈၵိလေႇသႃႇတင်းသဵင်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ၵိလေႇသႃႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ၵႂၢမ်းသိုဝ်ႈဝႃႈတႄႉ ပွင်ႇဝႃႈ တၢင်းဝူၼ်ႉဢမ်ႇလီ၊ တၢင်းႁဵတ်းဢမ်ႇလီ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တေႃးသ၊ တၢင်းတိုၼ်ႇၵူဝ်ႇ၊ တၢင်းၸင်း၊ တၢင်းၸႂ်သႅဝ်း၊ တၢ်ငးယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ၊ တၢင်းၼၵ်းၸႂ်၊ မေႃႁ (တၢင်းလမ်တၼ်)၊ တၢင်းၶီႈၵေႉ၊ တၢင်းၶႃႉၸိုဝ်ႈ၊ တၢင်းၸႂ်ၸပ်း၊ တၢင်းတူၺ်းၽၢႆႇလဵဝ် ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ပၢၵ်ႈဢွၵ်ႇပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇမီးၵိလေႇသႃႇၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇမီးတၢင်းၸႂ်သႅဝ်း၊ တၢင်းၸႂ်တိုၼ်ႇၵူဝ်၊ တၢင်းၼၵ်းၸႂ် လႄႈ တၢင်းဝူၼ်ႉဢမ်ႇလီၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသမ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ဢဝ် တၢင်းထူပ်းတူဝ်ၵူႈဝၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ မႃးၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်တင်း ၵုၼ်းမုၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလႃႇ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁႃႁၼ်တၢင်းၸႂ်ၸပ်း တီႈၼႂ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶုၵ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ "ၵဝ်ၼႆႉ မီးတၢင်းၸႂ်ၸပ်းဢိူဝ်ႈ ၵူၺ်းၵႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇမီး"ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸႂ်သဵင်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶုၵ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢမ်ႇမီးတၢင်းၸႂ်သဵင်ႈၼႆတႃႉ။ ဝၼ်းၼိုင်ႈဢၼ်ပူၼ်ႉၵႂႃႇ ၼႂ်းဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇမီးတၢင်းၸႂ်သႅဝ်း လႄႈ တၢင်းၵိၼ်းၸႂ်ၼႆႉ မီးဢေႇၼႃႇ။ တီႈၵၢၼ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵႆႉၸႂ်လမ်ယဝ်ႉ။ ယႃႇၶတ်းၸႂ်လၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈတၢင်းၸႂ်လမ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ ၶတ်းၸႂ်ဝူၼ်ႉဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉမီးၼႂ်း သၢႆငၢႆဢၼ်ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵေႃႈယႃႇ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈဢမ်ႇတွၼ်ႉၸႂ်လမ်။ မၢင်ပွၵ်ႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈ ဝႆႉမဝ်ပႅတ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ်ၵေႃႈ ၵူၼ်းမႃးထွမ်ႇတြႃး ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈႁေႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁၼ်ထိုင်ၸွမ်း ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်မၼ်းၸဝ်ႈသေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းတူၺ်းဢဝ် ၼႂ်း သုတ်ႈႁူဝ်ပိုင်းၶွင် မၸ်ႉၸိမ ၼိၵႃယၼၼ်ႉလႄႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ လွင်ႈဢုပလႄႈ ရထၼၼ်ႉၵေႃႈ တူၺ်းပႃးလႄႈ။ ပေႃးႁဝ်းတူၺ်းႁၼ်ဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵေႃႈ ယင်းၺႃးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၸိူင်ႉၼႆၼႆ မၼ်းပၼ်တၢင်းၸႂ်လီသေ ပဵၼ်တၢင်းၵမ်ႉထႅမ်ႁဝ်းယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇပၼ်မၼ်း ပဵၼ်တၢင်းယႃႉၵဝ်းယိူင်းဢၢၼ်းမၼ်းၸဝ်ႈ ဢၼ်ဢၢၼ်းၽူတ်ႇဢဝ်ၽီသၢင်သတ်းၵူၼ်း ႁႂ်ႈပူၼ်ႉတၢင်းတုၵ်ႉၶ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉမီးလွင်ႈၸႂ်တူၵ်း လႄႈ ၸႂ်ၸႃႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢဝ်ၼမ်ႉၵတ်ႉၸဝ်ႈသေ ပၼ်ႁႅင်းႁဝ်းယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ ၵိလေႇသႃႇတင်းသဵင်ႈ လႄႈ ၸွင်ႇလႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဢရႁမ်ႇယဝ်ႉ။

တီႈပွင်ႇဢရႁမ်ႇမၢႆသွင်တႄႉ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈသိူင်ႇလပ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈသိူင်ႇလပ်ႉသင်။ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇမီးသင်ႇတႃႇသိူင်ႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈတႅၵ်ႇလႅၵ်ႈတေႃႇၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ။ မီးဢပုမ်ႇၵူၼ်းသီႇၵေႃႉၼင်ႈၸွမ်းၵၼ်သေဢုပ်ႇၵၼ်။ ဝၢႆးၼင်ႈႁိုင်တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈလုၵ်ႈၵႂႃႇ။ ပေႃးဝႃႈမၼ်းလုၵ်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းသၢမ်ၵေႃႉ ဢၼ်ၵိုတ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လၢတ်ႈထိုင်ၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် မၼ်းဢမ်ႇလႆႈလွင်ႈ ၼႆၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၶဝ်လၢတ်ႈထိုင်ၸိုဝ်ႈမၼ်းၽၢႆႇလင် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၶဝ်မီးလွင်ႈသိူင်ႇလပ်ႉ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလွင်ႈမၼ်း။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင် ထႅင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈလုၵ်ႉၵႂႃႇ။ ၵူၼ်းသွင်ၵေႃႉ ဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ မၼ်းငိူဝ်ႈၼႃႇၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈထိုင်ၶၢဝ်းဢၼ် ၵူၼ်းသွင်ၵေႃႉ တေၽၢတ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉ ၶႃၵိုင်ႉၵၢင်ႉႁူႉတူဝ်ဝႃႈ ၶႃသမ်ႉထိုင်ၸိုဝ်ႈ ဢူၺ်းၵေႃႉၶႃ ဢၼ်လုၵ်ႉၷႂႃႇသွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉ။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၶႃသွင်ၵေႃႉ ဢဝ်မီးၸီႉသႂ်ႇၵၼ်သေဝႃႈ "ပေႃးၵဝ်လုၵ်ႉၵႂႃႇ ယႃႇသမ်ႉ ထိုင်ၸိုဝ်ႈၵဝ်ၼႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။

ႁဝ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ မီးလွင်ႈသိူင်ႇလပ်ႉၵူႈၵေႃႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးလွင်ႈမူတ်းသႂ် ၼႂ်းၸူဝ်ႈပၢၼ်ယဝ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈသိူင်ႇလပ်ႉဝႆႉဢီႈသင်။ မၼ်းၸဝ်ႈ မူတ်းသႂ်ႇ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ တၢင်ႈတိုဝ်းၵမ်၊ ၼႂ်းၵၢၼ်ဝူၼ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉမူတ်းယဝ်ႉ။ တေႃႈၼင်ႇ ၵူၼ်းၵျၢမ်ႇမၼ်းၸဝ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၸဝ်ႈတေႇဝတၢတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ယင်းဢမ်ႇမီး ၵၢင်ၸႂ် ၶႂ်ႈတွပ်ႇတႅၼ်းၶိုၼ်း။ သင်ဝႃႈ ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်မီးၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈတွပ်ႇတႅၼ်း လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းထၢမ်ဝႃႈ "ၸွင်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပွႆႇဝၢင်းပၼ် ၵေႃႉဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸဵပ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉႁိုဝ်ၼႆ" မၼ်းတေတွပ်ႇဝႃႈ "ပွႆႇဝၢင်းပၼ်ယူႇ" ၼႆယူႇ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းဢဝ် ႁၢင်ႈၽၢင်မၼ်းၵူၺ်း၊ မၼ်းသိူင်ႇဝႆႉ ၸႂ်ပဵၼ်တႄႉမၼ်းဢိူဝ်ႈ။ မၼ်းဢမ်ႇသိုဝ်ႈသႂ်တေႃႇတူဝ်မၼ်း. မိူဝ်ႈႁဝ်းထူပ်းၺႃး လွင်ႈၸိူဝ်ႉၼႆ ႁဝ်းၶုၵ်းဝူၼ်ႉၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမီး လွင်ႈသိူင်ႇလပ်ႉသင်ၼၼ်ႉတႃႉ။ ဢၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ၶႂ်းႁၼ်တႄႉ ပဵၼ်လွင်ႈတႅၵ်ႇလႅင်းတေႃႇ တူင်ႇဝိူင်းၵူၼ်း။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇဢဝ်ၽၢင်ႈႁၢင်ႈမၼ်းၵူၺ်း၊ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈပဵၼ် ၽူႈတႅၵ်ႇလႅင်းယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈဢရႁၼ်ႇၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ယွမ်းဝၢင်းပႅတ်ႈ လွင်ႈသိူင်ႇလပ်ႉၶဝ် ပုၼ်ႈတႃႇ ၽွၼ်းလီတူင်ႇဝိူင်းၵူၼ်းယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ ၸၢင်ႈၸွႆႈႁႂ်ႈ ၵူၼ်းၼႂ်းတူင်ႇဝိူင်းၶဝ် မီးလွင်ႈတႅၵ်ႇလႅရ်းလႄႈ ၸမ်ၸႂ်ၵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈႁဝ်းတႄႉ ႁူႉၵၼ်ၼႃႇၼေႃႈ တိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ် လွင်ႈယွမ်းႁပ်ႉတႅၵ်ႇလႅင်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၽွင်းမိူဝ်ႈလွတ်ႈဝႃႈ ဢရႁမ်ႇယူႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ထုၵ်ႇလီဝူၼ်ႉသေ တႅၵ်ႈၼိူင်းတူၺ်း ၵုၼ်းမုၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလႄႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇမီးၼၼ်ႉယူႇ။ ၸႂ်ႉမၢၵ်ႇၼပ်ႉၵေႃႈလႆႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႉၵေႃႈလႆႈယဝ်ႉ။ မၢၵ်ႇၼပ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ၶိူင်ႈၸွႆႈထႅမ် ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးသမႃႇထိၵူၺ်း။ မၼ်းဢမ်ႇမီးသင်ပႃးမႃးၸွမ်းထႅင်ႈ။ မၢင်ၵေႃႉ ၸွမ်းဢဝ်လၢႆးပေႇတၢင်ႇသေ လိူၵ်ႈမႆႉႁဵတ်းမၢၵ်ႇၼပ်ႉ။ ၶဝ်သွၼ်ႇဝႃႈ ႁဵတ်းမၢၵ်ႇၼပ်ႉၸွမ်းၼင်ႇ လၢႆးပေႇတၢင်ႇၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးၽုင်းၵၢမ်ႇမႃးၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်လိုမ်းပႅတ်ႈ လွင်ႈၶုၵ်းဝူၼ်ႉ ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ။

2. သမ်မႃသမ်ၿုၻ်ꩪေႃ

ၵႂၢမ်းၶေႃႈၼႆႉ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇမီးသြႃႇၼႄတၢင်းသေ ႁႃႁၼ် သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃးႁင်းၵူၺ်းယဝ်ႉသေ ပွင်ႇၸႂ် (လွင်ႈသတ်ႉၸႃႇသီႇပႃး) လီꧦငၢမ်းꧦၼႆယဝ်ႉ။ သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃးၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းဢၢၼ်ႇယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းလႆႈငိၼ်းမႃးယဝ်ႉ၊ ဝူၼ်ႉၸွမ်းယဝ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းယင်းဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်လီꧦငၢမ်းꧦ။ ႁဝ်းယင်းမီးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇယူႇ။ တုၵ်ႉၶၼႆႉ ပဵၼ်သင်၊ သမ်ႇမႃသတိပဵၼ်သင်၊ သမ်မႃသမႃထိလူး သမ်ႉပဵၼ်သင်၊ သမ်ႇမႃႇဢႃၸိဝၼႃႇ ပွင်ႇဝႃႈသင်၊ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တၵႃႇၶဝ် တိုၵ်ႉထၢမ်ႁဝ်းယူႇ။ တႃႇတေွပ်ႇၵေႃႈ ႁဝ်းတိုၵ်ႉလႆႈၶတ်းၸႂ် သပ်းလႅင်းယူႇ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်တဵမ်ꧦထူၼ်ႈꧦၵွၼ်ႇ။ ၸဝ်ႈႁဝ်း ၵမ်းꧦဝူၼ်ႉၶွပ်ႈၶူးသွၼ် ၸိူဝ်းသွၼ်ပၼ် သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃးၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆသေတၵေႃႈ မၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ၸဝ်ႈႁဝ်း ယင်းဢမ်ႇမၼ်ႈၸႂ်ၵွၼ်ႇ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ၼပ်ႉယမ် ၺၢၼ်ႇပၺႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈပႃးၼိုင်ႈ။ ၸဝ်ႈႁဝ်း ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၸွမ်း လွင်ႈဢၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၸိၼႄသဵၼ်ႈတၢင်းမၼ်းၸဝ်ႈသေ ႁဵတ်းႁိုဝ်ႁႃ ႁဵတ်းႁိုဝ်ႁူႉပွင်ႇလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁင်းၵူၺ်းမၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၽူႈႁူႉႁၼ် ၸႅင်ႈလႅင်းလီတႄႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ယူႇတီႈ တူဝ်ထူပ်းၵမ်းသိုဝ်ႈသေ ႁူႉႁၼ်သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃးယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇလီထိသုတ်း ၼႂ်းလွင်ႈႁူႉပွင်ႇၸႅင်ႈလႅင်းၸႂ် လႄႈ ၼႂ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ တူဝ်ၵဝ်ႇ လႅၵ်ႈလၢႆႈၸူး လွင်ႈလီထိသုတ်းယဝ်ႉ။

3. ဝိꩡ်ꩡႃၸရၼသမ်ပၼ်ၼေႃ

ဝိတ်ၸႃၸရၼသမ်ပၼ်ၼေႃၼႆႉ ပဵꧣ်တၢင်းႁူႉ လႄႈ တၢင်းတိုဝ်းၵမ် ဢမ်ႇၼၼ် တၢင်းဝူၼ်ႉလႄႈ တၢင်းတိုဝ်းၵမ်ယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ မီးတင်းသွင်လွင်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ လၢတ်ႈၸွမ်းၸိူင်ႉၼင်ႇမၼ်းႁဵတ်း၊ ႁဵတ်းၸွမ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ မၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း လႄႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ် ၵႆႉဢွၼ်ၵၼ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း သေၸိူဝ်ႉသေလွင်ႈဝႃႈ ဝႃႈတေ ႁဵတ်းဢၼ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ၼႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၢႆးလင်မၼ်းမႃးသမ်ႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇၵႂၢမ်းဢၼ်ၶဝ်လၢတ်ႈဝႆႉ။ မိူဝ်ႈႁဝ်းလႆႈႁူႉၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆၼႆႉ ၼမ်ႉၵတ်ႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈဢၼ်ပဵၼ် ဝိꩡ်ꩡ်ႃၸရၼ သမ်ပၼ်ၼေႃ ၼႆႉ ပဵꧣ်ဢၼ်လီဢၢမ်း ပဵၼ်ဢၼ်မီးၵႃႈၶၼ်တႄႉꧦ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈၸမ်ႉ မီးတၢင်းဝူၼ်ႉလၢႆꧦ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇႁဵတ်း။ ၶဝ်ႈမိူၼ်ၵူၼ်းၸိူင်ႉၼင်ႇ ၽူႈတူၺ်းၽႅၼ်ႇလိၼ်သေ ဢမ်ႇယၢမ်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇထိုင်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ၶဝ်တူၺ်းတီႈၼိူဝ်ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၼၼ်ႉသေပွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇတူၺ်းၽႅၼ်ႇလိၼ်သေ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇလႄႈ ၵႂႃႇၵႂင်တၢင်းယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၵေႃႈမၼ်းၸဝ်ႈတူၺ်း သဵꧣ်ႈတၢင်းၵေႃႈႁူႉသေ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းမႃးယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်ၵိုင်ႇထိူၵ်ႈလႆႈတၢင်းယုမ်ႇယမ်တႄႉꧦ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ၼမၼ်းၸဝ်ႈ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇႁႂ်ႈၵူၼ်းတၢင်းလၢႆ ယႃႇႁႂ်ႈယုမ်ႇဢဝ် ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ လမ်တိုဝ်လမ်တၼ်သေ လဵပ်ႈႁဵၼ်းထၢတ်းသၢင်ဢဝ် လီꧦငၢမ်းꧦယူႇ။ ၼႆႉပဵၼ် လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈသင်ႇသွၼ် ယႃႇႁႂ်ႈယုမ်ႇဢဝ်လၢႆꧦ၊ ႁႂ်ႈႁူႉပွင်ႇဢဝ်ႁင်းၵူၺ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။

4. သုၵတေႃ

သုၵတေႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇတၢင်းလၢတ်ႈ ၵေႃႉဢၼ်လူင်ႉလႅၼ်ႇ ၽၢႆႇလိူၵ်ႈဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းသေ လၢတ်ႈမိူဝ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းသၢင်ႇထုၵ်ႇ ဢၼ်တေမီး ၽွင်းလီ ပုၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းထွမ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇၼႆႉယဝ်ႉ။ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ႁဝ်းမီးၸေႇတၼႃႇလီသေ လၢတ်ႈပၼ်ပိူၼ်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁဝ်းလိူၵ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းမၼ်း ဢမ်ႇမႅၼ်ႈလႄႈ ပိူၼ်ႈပွင်ႇၸႂ်ၽိတ်းၼိူဝ်ႁဝ်း။ မၢင်ပွၵ်ႈၵူၼ်းႁဝ်းလၢတ်ႈလီဝႃႈ "လီဢိူဝ်ႈ ၶႅမ်ႉၵျႃႉ ၶိုၵ်ႉၼႃႇ" ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ပိူၼ်ႈယင်းမီးလွင်ႈထၢင်ႇထိူမ်ၼိူဝ်ၶဝ်ယူႇ။ မိူဝ်ႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ သင်ဝႃႈ ႁဝ်းႁၼ် ၶေႃႈၵႂၢမ်း လႄႈ တၢင်းႁဵတ်းသၢင်ႈ ဢမ်ႇငၢမ်ႇၵၼ် တီႈႁိူၼ်း တီႈၵၢၼ် ဢမ်ႇၼၼ် သေတီႈတီႈၼၼ်ႉၼႆ ႁဝ်းၶုၵ်းဝူၼ်ႉၼမ်ႉၵတ်ႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် သုၵတေႃး ၼၼ်ႉတႃႉ။

တီႈပွင်ႇသုၵတေႃ ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၽြႃႈပဵၼ်ၸဝ်ႈ ပႆၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ၊ သဵꧣ်ႈတၢင်းဢၼ်ဢွၼ်ႁွတ်ႈထိုင်တီႈ လွတ်ႈပူၼ်ႉတၢင်းတုၵ်ႉၶသေ ႁွတ်ႈထိုင် ယိူင်းမၢႆမၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ ယၢမ်းမိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၼင်ႈတြႃးသေ တၢင်းၸဵပ်းပဵၼ်မႃးၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈတၢင်းၸဵပ်းလိူဝ်မႃး။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၼမ်တႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမႃႇၼလႄႈ ၸႂ်ၸပ်းပႅၼ်းသေ ၵႆႉဢဝ်တၢင်းၸဵပ်း၊ တၢင်းတုၵ်ႉၶ ဝႆႉပဵꧣ်သုၼ်ႇတူဝ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတၢင်းၸဵပ်းလိူဝ်မႃးယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဝႄႈပႅတ်ႈလွင်ႈႁဵတ်းၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ လိူၵ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ မၼ်းၸဝ်ႈပူၼ်ႉဢွၵ်ႇလွတ်ႈတၢင်းတုၵ်ႉၶယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉပႃႈၼမ်တႄႉ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်ပႆသဵꧣ်ႈတၢင်းၽိတ်း ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈတၢင်းတုၵ်ႉၶႁဝ်းလိူဝ်မႃးယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ပဵၼ်သုၵတသေ ပႆၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလွတ်ႈလႅဝ်းသေ ဢဝ်တူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ ပူၼ်ႉလွတ်ႈတၢင်းတုၵ်ႉၶၽၢႆႇၸႂ်ယဝ်ႉ။

5. လေႃၵဝိၻူ

လေႃၵဝိၻူ ၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်ႁူႉလွင်ႈလေႃးၵၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈသင်။ ၸဝ်ႈႁဝ်းသပ်းလႅင်းမိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉဝႃႈ မီးဢႃႇရုင်ႇႁူၵ်းမဵဝ်း၊ တၢင်းႁၼ်၊ တၢင်းငိၼ်း၊ တၢင်းႁူႉသႅဝ်ဢၢႆ၊ တၢင်းႁူႉဢရသႃႇ၊ တၢင်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉ၊ တၢင်းဝူၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ဢႃႇရုင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လေႃးၵယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေႁူၵ်းဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးသင်ထႅင်ႈ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ပွင်ႇလွင်ႈၶဝ်ပဵၼ်မႃးလႄႈ လွင်ႈၶဝ်ႁၢႆၵႂႃႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈႁူႉဢိူဝ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းလေႃးၵ ၼႆႉ မီးလွင်ႈၽိတ်းၽႅၵ်ႇ လႄႈ မီးလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ။ ၵူၼ်းႁဝ်း ၸၢင်ႈတူၵ်းၸူမ်ယူႇၼႂ်း လွၵ်းၼႆႉလႄႈ ၸၢင်ႈဢွၵ်ႇလွတ်ႈပူၼ်ႉလႆႈလွၵ်းၼႆႉ ၼႆၵေႃႈ မၼ်းၸၢင်ႈႁူႉဢိူဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ လေႃၵဝိၻူ။ ပေႃးဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁူႉလွင်ႈလေႃးၵလီယဝ်ႉၵွၼ်ႇ ၸင်ႇၸၢင်ႈယွမ်းႁပ်ႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇမၼ်းပဵၼ်သေ ယူႇၸွမ်းမၼ်းလႆႈယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇႁူႉလွင်ႈလေႃးၵတႄႉ ၵႆႉသၢၼ်ၶတ်းလေႃးၵသေ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၸိူင်ႇၼင်ႇ မၼ်းပဵၼ်။

6. ဢၼုတ်တရေႃပုရိသꩪမ်မသႃရထိ

ဢၼုတ်တရေႃပုရိသꩪမ်မသႃရထိ ၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၶူးလီထိသုတ်း ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၽီသၢင်သတ်းၵူၼ်း လႆႈလီလႆႈပဵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ဢဝ်တြႃးၼိုင်ႈတူၼ်ႈထႅဝ်လႄႈသင် ဢဝ်တြႃးဢၼ်ယၢဝ်း မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တြႃးႁူဝ်ပိုင်း ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ ႁေႃးႁႃႈဝၼ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ႁဵတ်းႁႂ်ႈသတ်ႉတဝႃႇၶဝ် ပွင်ႇၸႂ်လႆႈယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈႁဝ်းထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွင်ႈသွၼ်ပၼ် သပ်းလႅင်ပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီ ဝူၼ်ႉၶွပ်ႈ ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ႁဵတ်းလႆႈလီတႄႉယဝ်ႉ။

တႃႇတေလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈဢွၼ်ၼႆႉၼႆႉ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်း မီးၼမ်ၼႃႇ။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းဢၼ်ၼိုင်ႈ မိူဝ်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၽၢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ပတ်းတၢင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ တိုၵ်ႉပတ်းယူႇးယူႇ။ ယၢမ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ မႅၼ်ႈမိူဝ်ႈပုတ်ႉထၸဝ်ႈမႃးတုင်းသွမ်းသေ မႃးႁၼ်မၼ်း သပ်းလႅင်းပၼ်မၼ်း သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃး။ တီႈၸဝ်ႈသႃႇရိပုတ်ႉတရႃႇ ၽူႈဢၼ်မီးတၢင်းႁူႉၺၢၼ်ႇယႂ်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉၼႂ်းတၢင်ႇသႃႇသၼႃႇမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁေႃးတြႃးသတ်ႉၸႃႆသီႇပႃးပၼ်လႆႈယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေပုတ်ႉထၸဝ်ႈယဝ်ႉ ၸဝ်ႈသႃႇရိပုတ်ႉတရႃႇၼႆႉ ၼႂ်းပၢၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ လႆႈတၢင်းယွင်ႈဢၢမ်းလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ႁူႉဝႃႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ် လၢတ်ႈပၼ်ၸဝ်ႈၸၢႆးၼၼ်ႇတ ၵေႃႉပဵၼ်ဢီႈဢၢႆႈ ၶႅၼ်ႈတွင်ႉမၼ်း။ မိူဝ်ႈဝၼ်းပွႆးပၢင်ႇၶႅၵ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈႁွင်ႉဢဝ် ၸၢႆးၼၼ်ႇတ မိူဝ်းၸွမ်းတီႈဝတ်ႉ။ ၸၢႆးၼၼ်ႇတ ယူႇတီႈဝတ်ႉၼၼ်ႉသေ ၸႂ်တိတ်းၸဝ်ႈသၢဝ်မႂ်ႇမၼ်းယူႇ။ ယၢမ်းၼၼ်ႉ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ၼႄမၼ်းၼၢင်းၽီၶဝ်။ ပေႃးဝႃႈႁၼ်ၼၢင်းၽီ ႁၢင်ႈလီလိူဝ် ၸဝ်ႈသၢဝ်မၼ်းယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၸၢႆးၼၼ်ႇတၶတ်းၸႂ် ၼင်ႈတြႃး တႃႇတေလႆႈယူႇသဝ်းၸွမ်း သၢဝ်ၽီလဝ်းငၢမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သေၵေႃႉꧦယဝ်ႉ။ ၼင်ႈတြႃးႁဵတ်းၼၼ်သေ မၼ်းႁၼ်ထမ်ႇမယဝ်ႉ ဢဝ်ၸႂ်ၶႂ်ႈလႆႈ ၼၢင်းၶၢဝ်လဝ်းၶဝ် မူတ်းၵႂႃႇ။။

ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ ပဵၼ်ၸၢႆးဝင်ၵိသ။ မၼ်းၸၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်းမၼ်း။ ပေႃးဝႃႈမၼ်းႁၼ်ၽႂ်လႅတ်းလိူဝ်မၼ်းၼႆၵေႃႈ ယၢမ်းမိူဝ်ႈမီးသုၼ်ႇမၼ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ မၼ်းၵႂႃႇၶေႉၶဵင်ႇၵမ်းလဵဝ်။ ၼႂ်းဢၼ်ၶေႉမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းဢမႇသုမ်းၽႂ်သေပွၵ်ႈ။ ဝၼ်းၼိုင်ႈ မၼ်းထူပ်းႁၼ် လုၵ်ႈၼွင်ႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈသေ ထၢမ်ၶေႃႈထၢမ်ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၼၼ်ႉတွပ်ႈဝႃႈ ပေႃႈဝႃႈ ၶႂ်ႈႁူႉၶေႃႈတွပ်ႇမၼ်းၼႆ တေလႆႈႁဵတ်းၸဝ်ႈရႁၢၼ်းဢိူဝ်ႈၼႆႁင်းမၼ်းယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼႆသေ မၼ်းၵေႃႈတႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေၶၢမ်ႇပဵၼ်ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း၊ ပေႃးႁူႉယဝ်ႉၵေႃး တေထၢၵ်ႈၶိုၼ်းၼႆယူႇ။ လိုၼ်းသုတ်းမႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလၢႆးသင်ႇသွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈသေ မၼ်းပဵၼ် ၸဝ်ႈဢရႁၼ်ႇၵႂႃႇ ဢမ်ႇထၢၵ်ႈမႃးပဵၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းယဝ်ႉ။

ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ယင်းၽူတ်ႇဢဝ် ဢင်းၵုလိမႃႇရ ၵေႃႉဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈႁၢႆႉမိူၵ်ႈလူင် ဢၼ်ဢၢင်ႈၶႃႈႁႅမ်မႄႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ၵေႃႉတေပဵၼ်ၵေႃႉလႆႈၶၢမ်ႇၶႃႈတၢႆထူၼ်ႈ မၢႆၼိုင်ႈႁဵင်ၼၼ်ႉယူႇ။ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၼႄဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်သွၼ်ထမ်ႇမပၼ် ၵူၼ်းဢၼ်မီးတၢင်းႁူႉလၢႆꧦထၢၼ်ႈလႆႈ တိူဝ်ႉꧦယမ်ꧦယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၵတ်ႉၶူးလၢႆးသွၼ်မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၽႂ်တႅၵ်ႈၼိူင်းလႆႈ။

မိူဝ်ႈပုတ်ႉထၸဝ်ႈ တိုၵ်ႉတုင်းသွမ်းပွၵ်ႈၼိုင်ႈ မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇထူပ်းႁၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃႈပၢၵ်ႈ ၸႅၼ်ႇထႅဝ်သေ ၶဝ်ႈဢဝ်ၶဝ်ႈ ဢၼ်ပေႃႈလဵင်ႉၶဝ် ၸႅၵ်ႇပၼ် ယၢမ်းမိူဝ်ႈ ၶၢဝ်းပၢတ်ႇၶဝ်ႈၼၼ်ႉယူႇ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵေႃႈ ၶဝ်ႈၸႅၼ်ႇထႅဝ်ၸွမ်းပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈထိုင်ၵမ်းမၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ လုင်းသထေးလူင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁူႉဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵေႃးတမ ဢမ်ႇၸႂ်းလုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်းလႄႈ ၸင်ႇလိုပ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈဢွၵ်ႇဝႃႈ "ၵွပ်ႈသင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသမ်ႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်သေ ႁႃၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉလႃႇ။ ၵွပ်ႈသင် သမ်ႉႁႃယွၼ်းၵိၼ်ၶဝ်ႈယူႇ။ တိၼ်မိုဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ လီယူႇလူး" ၼႆယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်လမ်သင်သေ တွပ်ႇဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃႈလဵင်ႉသထေးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇတွၼ်ႉႁၼ် မၼ်းၸဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်သေပွၵ်ႈၼႆယူႇ။ မၼ်းၵေႃႈႁူႉဝႃႈ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်သေပွၵ်ႈလႄႈ ၸင်ႇထၢမ်လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈလၢတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵေႃႈ တွပ်ႇပၼ်မၼ်းဝႃႈ "ၸႂ်ႈယဝ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းၵေႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈဢိူဝ်ႈ။ သတ်ႉထႃႇ (တၢင်းယုမ်ႇယမ်)ၼႆႉ ပဵၼ်ၸိူဝ်ႉၽၼ်းၸဝ်ႈႁဝ်း။ တၢင်းတိုဝ်းၵမ်ၸဝ်ႈႁဝ်းသမ်ႉ ပဵၼ်ၽူၼ်။ ၺၢၼ်ႇတၢင်းႁူႉသမ်ႉပဵၼ်သဵမ်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ လႆႈဝႃႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်"ၼႆယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ၸႂ့်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်မၼ်းပွင်ႇၸႂ်သေ သိုပ်ႇသပ်းလႅင်းၼႄပၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင်ပၼ်မၼ်းလႄႈ မၼ်းၵေႃႈပွင်ႇၸႂ်သေ ၸုၼ်ႉပႅတ်ႈၶူဝ်းၶွင်ႁိူၼ်းယေးမၼ်းပႅတ်ႈယဝ်ႉ ၶဝ်ႈႁဵတ်းရႁၢၼ်း။ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈဢရႁၢၼ်ၵႂႃႇ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ၸႂ်ႉလၢႆးၸိူင်ႉၼႆသေ သင်ႇသွၼ်ပၼ်ထမ်ႇမ ႁႂ်ႈပေႃးႁူႉၸႅင်ႈလႅင်းလီလႆႈ ၸွမ်းၼင်ႇငဝ်းလၢႆးသၢင်ႇထုၵ်ႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉ ဢၼုတ်တရေႃ ပုရိသ ꩪမ်မသႃရထိ သေ ပဵၼ်ၶူးဢၼ် ဢမ်ႇၼိူင်းလႆႈ ၼႂ်းၵၢၼ်သွၼ်ပၼ်ၸႂ်ၵူၼ်းႁဝ်းယဝ်ႉ။

7. ၿုၻ်ꩪေႃ

ၿုၻ်ꩪေႃၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်ႁူႉႁၼ် သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃး။ ဢၼ်ၼႆႉ ငၢႆးမိူၼ် သမ်မႃသမ်ၿုတ်ꩪ ဢၼ်ၸႅင်ႈၼႄဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်ႁႃႁၼ် သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃး ႁင်းၵူၺ်းမၼ်းၸဝ်ႈ။ ၿုၻ်ꩪေႃသမႉ် ၸႅင်ႈၼႄလွင်ႈဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈႁူႉလီငၢမ်း။ မၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၽူႈတိုၼ်ႇ၊ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်လုၵ်ႉတိုၼ်ၶိုၼ်ႈမႃး ၵႃႈတီႈလွင်ႈသုမ်ႇၵုမ်ငမ်းတၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

8. ꧤၵဝႃ

ꧤၷဝႃ ၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်မီး ၼမ်ႉၵတ်ႉဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇၶိုၵ်ႉတွၼ်းယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ၵူႉသူဝ်ႇ ဢၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈႁဵတ်းမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၼမ်လိူဝ်သေၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ လႆႈၸိုဝ်ႈ ꧤၷဝႃ။ ၵၢၼ်ၵူႉသူဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ယိုၼ်ႈပၼ်၊ ပဵၼ်ၵၢၼ်သီႇလ၊ ပဵၼ်တၢင်းယိူၼ်ႉၵၼ်ႈ၊ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၸုၼ်ႉပႅတ်ႈ ၽဝၵူၼ်းႁိူၼ်းသေ ႁဵတ်းရႁၢၼ်း၊ ပဵၼ်ပႆႇၺႃႇ၊ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၶတ်းၸႂ်၊ ပဵၼ်တၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ၊ ပဵၼ်တၢင်းၶႂ်ႈပဵၼ်၊ ပဵၼ်မဵတ်ႉတႃႇ လႄႈ ဢုပဵၵ်ႉၶႃႇယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၵတ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉထၢၼ်ႈသုင် ထၢၼ်ႈဢွၼ်ႁွတ်ႈလႆႈယၢပ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸၢတ်ႇၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈယိုၼ်ႈပၼ်ဢုတ်ႉၸႃႇၶူဝ်းၶွင်သေဢမ်ႇၵႃး ဢင်ႇၵႃတိၼၼ်မိုဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈလူႇမႃးယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈဢတ်ႉထၵထႃႇၶဝ်သမ်ႉ သပ်းလႅင်းပၼ်တီႈပွင်ႇ ꧤၷဝႃ ၸွမ်းလူၺ်ႈ လၢႆးယုမ်ႇၽီယဝ်ႉ။ ၶေႃႈ ꧤၵဝႃ ၼႆႉ မီးတီႈပွင်ႇ လၢႆလၢႆမဵဝ်းယဝ်ႉ။

လၢႆးၼင်ႈၵၢၼ်တြႃး ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ (ၿုၻ်ꩪႃၼုသ်သတိ)

ၵမ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေဢွၼ်ၵၼ် ၼင်ႈတြႃးသေ ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဝ်းႁူႉၵူႈၵေႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၼမေႃးတသ်သ ꧤၵဝႃတေႃ ဢရတေႃ သမ်မႃသမ်ၿုၻ် ထသ်သ ၼႆႉ ၽၢႆႇတႆးႁဝ်းပွင်ႇဝႃႈ ၵဝ်ၶႃႈဝႆႈသႃပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢၼ်မီး ၵုၼ်းမုၼ် ဢရႁတေႃး လႄႈ သမ်ႇမႃသမ်ၿုၻ်ထသ်သ ၼႆယဝ်ႉ။

ဢရႁတေႃၼႆႉ မိူၼ်ၵၼ်တင်း ဢရႁၼ်ႇယဝ်ႉ။ တႃႇတေတူၺ်း ၵိလေႇသႃႇႁဝ်း ဢမ်ႇၼၼ် တၢင်းဝူၼ်ႉ တၢင်းၶုၺ်ႉႁၼ်ၸႃႉသေ ယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ ၶဝ်တိုၵ်ႉမီးၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းယူႇၼႆႉ လမ်ႇလွင်ႈတႄႉꧦ။ ယၢမ်းမိူဝ်ႈႁဝ်းၸႂ်ၸႃႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶုၵ်းဝူၼ်ႉလွင်ႈပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ႁဵတ်းႁိုဝ် လွတ်ႈပူၼ်ႉလွင်ႈၸႂ်ၸႃႉ လႄႈ ၵိလေႇသႃႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈႁဝ်း ဢမ်ႇၸႂ် ဢရႁၼ်ႇ လႄႈ ႁဝ်းၸၢင်ႈလႆႈၶၢမ်ႇ တၢင်းၸႂ်ၸႃႉ လႄႈ တၢင်းတုၵ်ႉၸႂ်။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈၶၢမ်ႇၸိူင်ႉၼႆ။ ယၢမ်းမိူဝ် ႁဝ်းၶုၵ်းဝူၼ်ႉၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် ဢရႁၼ်ႇ လႄႈ သမ်မႃသမ်ၿုꩪေႃၼႆႉ ႁဝ်းၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈႁၼ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႂ်းတႃႁဝ်း ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵုၼ်းမုၼ်တင်းသွင်ၼႆႉ။ ႁဝ်းပဵၼ် မုၼ်ၸဝ်ႈၵေႃႈယဝ်ႉ ၵူၼ်းႁိူၼ်းၵေႃႈယႃႇ မိူဝ်ႈႁဝ်းလႆႈယၢၼ်ႁိူၼ်းႁဝ်း မွၵ်ႈသီႇႁႃႈဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်မႆႈၸႂ်ယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ၶၢမ်ႇၸုၼ်ႉၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈလွင်ႈသေ ၽၢတ်ႇယၢၼ်ႁိူၼ်းယေး၊ ဝႆႉဝၢင်း ၶူဝ်းၶွင်ငိုၼ်းၶမ်း လႄႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းမၼ်းၸဝ်ႈ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇမီး တၢင်းၸႂ်တိတ်းသင်။ ၼႆႉပဵၼ် လၢႆးဢၼ်ႁဝ်းၼင်ႈတြႃးသေ ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢရႁတေႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် မိူဝ်ႈႁဝ်းထိုမ်ႈပႅတ်ႈၶူဝ်းၵဝ်ႇႁဝ်းၼၼ်ႉ ၸႂ်ႁဝ်းယင်းလႅၵ်ႈလၢႆႈၵွၼ်ႇ။ ၼႂ်းဝတ်ႉမၢင်လင် ႁဝ်းႁၼ်ၶူဝ်းၵဝ်ႇၵူႈၸိူဝ်းၸိူဝ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ့်လႆႈ မီးဝႆႉၼႂ်းသွင်ႇၽႆး။ လွင်ႈၼႆႉၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇၼင်ႈတြႃးသေ ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၵုၼ်းမုၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢရႁတေႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝူၼ်ႉၸွမ်းတူၺ်း လွင်ႈဝႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢမ်ႇမီးလေႃးၽ လႄႈ ဢမ်ႇမီးၸႂ်ၶႂ်ႈလႆႈၼႆၵူၺ်းၵွၼ်ႇတႃႉ။ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီၶတ်းၸႂ်ၶႂၢၵ်ႈ တၢင်းပွင်ႇၸႂ်ႁဝ်း ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ႁဵတ်းႁိုဝ်ပူၼ်ႉလွတ်ႈလႆႈ ၵိလေႇသႃႇသေ ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢရႁတေႃၵၼ်ယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ မီးတေႃးသ။ မိူင်းတေႃႇမိူင်း ပိုတ်ႇသိုၵ်းတေႃႇၵၼ်။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇမီးတေႃးသ။ မၢင်ပွၵ်ႈ ယၢမ်းမိူဝ်ႈ ပိူၼ်ႈသေႉၼေးႁဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းၸႂ်ၸႃႉယဝ်ႉ။ မီးၼၢင်းယိင်းႁၢင်ႈလီၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ပေႃႈမႄႈမၼ်းၼၢင်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ၵူပ်ႉၵူႈမၼ်းၼၢင်း။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈထဵင်ဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ၸုၼ်ႉပႅတ်ႈ ၶူဝ်းၶွင်ၵူႈမဵဝ်းသေ မႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈသင်ယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈသိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ တူဝ်ၶိင်းမၼ်းၼၢင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထူင် ဢၼ်လီႁႁင်ႈလီမိူဝ်ႈၵူၺ်းၼႆသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼၢင်းသၢဝ်ၼၼ်ႉ ၶုၺ်ႉႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းၼၢင်းလႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းလူလၢႆသေ ၸႂ်လမ်ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ် မၼ်းလႆႈတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵိုၵ်း ၸဝ်ႈၶုၼ်ႁေႃၶမ်းပႃးၼိုင်ႈသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၼၢင်းႁေႃၶမ်း။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မီးၸႂ်ၶႂ်ႈတွပ်ႇတႅၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈလႄႈ မၼ်းၸင်ႇႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵူၼ်းႁၢႆႉၸုမ်းၼိုင်ႈသေ သေႉသွမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလႄႈ ၸဝ်ႈဢၼၼ်ႇတႃႇ မိူဝ်ႈၶႃသွင်ၸဝ်ႈတိုၵ်ႉတုင်းသွမ်းယူႇ တီႈၼႂ်းဝဵင်းၼၼ်ႉဝႃႈ "ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶီႈလႅၼ်။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၸႅတ်ႈၸၢင်ႇ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၽူႈႁူႉႁၼ်လႅင်းၸႅင်ႈလီ" ၼႆယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈဢၼၼ်ႇတႃႇ ၸႂ်ၸႃႉတႄႉꧦ။ မၼ်းၸဝ်ႈ လဝ်ႈၸူဝ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇတၢင်ႇတီႈ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵေႃႈ ၶိုၼ်းထၢမ်ဝႃႈ "ၵွပ်ႈသင်လႃႇဢၼၼ်ႇတႃႇ"။ ၸဝ်ႈဢၼၼ်ႇတႃႇ ၵေႃႈတွပ်ႇဝႃႈ "ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ သေႉသွမ်းႁဝ်းၶႃႈဢေႃႈ" ၼႆယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၶိုၼ်းထၢမ်ႃႈ "ပေႃးဝႃႈ ၵူၼ်းတီႈၼၼ်ႈသေႉသွမ်းႁဝ်းလူး တေႁဵတ်းႁိုဝ်" ၸဝ်ႈဢၼၼ်ႇတႃႇၵေႃႈ တွပ်ႇဝႃႈ "ႁဝ်းၶႃႈ တေၶၢႆႉၵႂႃႇ ထႅင်ႈတၢင်ႇတီႈဢေႃႈ" "သင်ဝႃႈၵူၼ်းတီႈၼၼ်ႈ သေႉသွမ်းႁဝ်းထႅင်ႈလူး ဢၼၼ်ႇတႃႇ" " ႁဝ်းၶႃႈတေၶၢႆႉထႅင်ႈၶႃႈဢေႃႈ ၸဝ်ႈႁဝ်း" ၼႆယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈဢၼၼ်ႇတႃႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵႂၢမ်းသေႉၼေးသေ ၵုမ်ႇၶႂ်ႈၶၢႆႉတီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ တီႈၼိုင်ႈယူႇ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ဝႆႉၸႂ်ယဵၼ်ꧦသေ ဢမ်ႇတုမ်ႉတွပ်ႇၶိုၼ်း လွင်ႈသေႉၼေးသင်။

မိူဝ်ႈၵူၼ်းသေၵေႃႉၵေႃႉ လၢတ်ႈႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸႂ်ၸႃႉၼၼ်ႉ ပၼ်ၽၢင်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇဝႃႈ "ဢေႃၵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းယူဝ်းꧦၵူၺ်းလူင် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ၵဝ်ၸႂ်ၸႃႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတႄႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈဢရႁၢၼ်ႇ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းယူဝ်းꧦ ၼႆတႃႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ယင်းလၢတ်ႈ တီႈၸဝ်ႈဢၼၼ်ႇတႃႇထႅင်ႈဝႃႈ "ႁဝ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈပၢႆႈပႅတ်ႈ တၢင်းသေႉသွမ်း။ တၢင်းသေႉသွမ်းၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇႁိုင်လိူဝ်လႆႈ ၸဵတ်းဝၼ်း။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ တၢင်းယွင်ႈယေႃးၵၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပူၼ်ႉလႆႈ ၸဵတ်းဝၼ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ"ၼႆယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ တူၺ်းငဝ်းငၢႆးသေ ၸင်ႇလၢတ်ႈယဝ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈလွင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈဢၼ် ယႃႉၵဝ်းၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈလွင်ႈ။ ၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းတေႃးသ ၵႃႈတီႈၸႂ်မၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ထူၺ်ႈပႅတ်ႈႁၢၵ်ႈၸႂ် ဢၼ်ဢမ်ႇပၼ်ၽွၼ်း ၵႃႈတီႈၸႂ်မၼ်းၸဝ်ႈတင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေၼႆႉ မိူဝ်ႈႁဝ်းထူပ်းႁၼ် ၵုၼ်းမုၼ်ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီၽၢင်ႉပၼ်တူဝ်ႁဝ်းဝႃႈ ပေႃးၼိူင်းၵၼ်တင်း ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆ ၵုၼ်းမုၼ်ႁဝ်းၼႆႉ ပႆႇၸႂ်ႈသင်လူင်ၼႆတႃႉ။ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီဢဝ် ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ပဵၼ်ႁႅင်းၸႂ်သေ ၶုၵ်းဝူၼ်ႉၸွမ်းယဝ်ႉ။

သမ်မႃ သမ်ၿုၻ်ꩪေႃၼႆႉ ပဵၼ်ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢၼ်ႁႃႁၼ်သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃး ႁင်းၵူၺ်းမၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်လၢႆꧦၵူၺ်း မၼ်းၸဝ်ႈပွင်ႇၸႂ်တဵမ်ထူၼ်ႈလီငၢမ်းယဝ်ႉ။

မီးၶေႃႈထၢမ်ဢၼ်ၼိုင်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ တိုၵ်ႉပဵၼ် ၸဝ်ႈရသေႉၵေႃတမ ပႆႇႁူႉပွင်ႇၸႅင်ႈလႅင်း (ပႆႇပဵၼ်ၽြႃး)ၼၼ်ႉ ၸွင်ႇမၼ်းၸဝ်ႈ ပွင်ႇၸႂ် လွင်ႈတုၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇ။ မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၸၢႆး သိတ်ႉတတ်ႉထၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈႁၼ်ၵူၼ်းပဵၼ်ပွၵ်ႈၼိုင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ သမ်ႉပေႃးႁူႉၵမ်းလဵဝ်းဝႃႈ တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ပဵꧣ်ၸိူဝ်ႉၽၼ်း တၢင်းတုၵ်ႉၶ။ မိူဝ်ႁၼ်ၵူၼ်းတၢႆၼၼ်ႉသမ်ႉ ယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ တၢင်းတၢင်းတုၵ်ႉၶၼႆႉ မီးဝႆႉၼႂ်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆသေ ၽၢင်ႉမႅၼ်ႈတၢင်းတၢႆယဝ်ႉ။ ႁဝ်းတႄႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉ လႆႈၵွႃႇႁွတ်ႈပၢင်မႃႇသႃႇလၢႆပၢင်ၵေႃႈ ပူၼ်ႉလၢႆဝၼ်းဢွၼ်ႇၵူၺ်း သမ်းပေႃးလိုမ်းပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈႁဝ်း တိုၵ်ႉမီး တီႈမႃႇသႃႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းၸၢင်ႈမီးတၢင်းၸႂ်တိုၼ်ႇယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃးထိုင်ႁိူၼ်းၵေႃႈ လိုမ်းပႅတ်ႈၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၸၢႆးသိတ်ႉတတ်ႉထတႄႉ မိူဝ်ႈႁၼ်ၵူၼ်းပဵၼ်ပွၵ်ႈၵမ်းဢွၼ်တၢင်း ၵူၺ်းၵေႃႈ သမ်ႉပေႃးႁူႉႁၼ် တၢင်းတုၵ်ႉၶသေ ယွမ်းႁပ်ႉဢဝ်ယဝ်ႉပ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈၼႆႈ မၼ်းၸဝ်ႈပႆႇယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်လွင်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈဢၼ်တႄႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈပႆႇပွင်ႇၸႂ်သတ်ႉၸႃႇတင်းသီႇပႃးတင်းပိုၵ်း။

တၢင်ႇသႃႇသၼႃႇတႄႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တၢင်းတုၵ်ႉၶၼႆႉ ယူႇတီႈၵၢင်ၸႂ်ၸဝ်ႈၽြႃးၽီလႄႈ တၢင်းႁဵတ်းသၢင်ႈမၼ်းၸဝ်ႈသေ ပဵၼ်မႃးၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းပွင်ႇဝႃႈ တၢင်းတုၵ်ႉၶဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ တၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈတႄႉ။ တၢင်းတုၵ်ႉၶလႄႈ လွင်ႈဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်းသွင်ဢၼ်ၼႆႉ ပေႃးဢဝ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် သႃႇသၼႃႇႁိၼ်ႇတူႇဝႃႈၸိုင် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶဝ် ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၽၢႆႇလင်သွင်လွင်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉ လွင်ႈမၼ်ႈၵိုမ်းလႄႈ ၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ် လွင်ႈယွၵ်ႇတႃၼႆၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ တၢင်းတုၵ်ႉၶလႄႈ ဢၼိတ်ႉၸဢၼ်ၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်း တၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈဢၼ်တေႉ။ ပေႃးဢဝ်ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈဝႃႈ တၢင်းတုၵ်ႉၶၼႆႉ ပဵꧣ်သတ်ႉၸၢႇဢၼ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈတႄႉၼႆယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်ႉၼင်ႇႁဝ်းႁူႉၼၼ်ယဝ်ႉ မၼ်းမီးသတ်ႉၸႃႇဢၼ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈတေႉ သီႇပႃး။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈရသေႉ ၵေႃတမ ပဵၼ်မႃးၸဝ်ႈပုတ်ႉထၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃးၼႆႉ မၼ်းၸဝ်ႈ မၼ်ႈၸႂ်ဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ်ဢၼ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈတႄႉယူႇ။ ၽၢႆႇလင်တၢင်းတုၵ်ႉၶၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးဢီႈသင်။ တၢင်းတုၵ်ႉၶၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်းလွင်ႈဢၼ်ၽၢမ်းတႃ။ မၼ်းပဵၼ်လွင်ႈဢၼ်တႄႉ။ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁဵၼ်းဢဝ်လွင်ႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇၸိုင် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ၼႂ်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ႁဝ်းၵူႈဝၼ်းၼႆႉ ႁဝ်းလႆႈထူပ်းၸတ်ႉၸႃႇသီႇပႃး ၸိူင်ႉႁိူဝ်ၼႆယူႇ။ ႁဝ်းႁၼ်တၢင်းတုၵ်ႉၶ။ လွင်ႈတၢင်းဢၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပဵၼ်မႃးတၢင်းတုၵ်ႉၶ။ တၢင်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းတုၵ်ႉၶ။ သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်ဢွၼ်ႁွတ်ႈ တီႈတၢင်းတုၵ်ႉၶမူတ်းႁၢႆ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၽႂ် ၸွႆႈထႅမ်သေ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ႁႃႁၼ်ဢဝ်ႁင်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ၸင်ႇလႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ သမ်မႃသမ်ၿုၻ်ꩪ (ၽူႈၸႅင်ႈလႅင်းလူင်ႉလႅၼ်ႇ)ယဝ်ႉ။