သတိပထၢၼ်ႇလၢႆးငၢႆႈ/ၵႃယၵတႃသတိ

တွၼ်ႈၸဵတ်း

ၵႃယၵတႃသတိ

ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉ လဵပ်ႈႁဵၼ်း

ႁူဝ်ၶမ်ႈၶမ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းတေဢွၼ်ၵၼ် ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် လွင်ႈဢင်ႇၵႃႇတူဝ်ႁဝ်း။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေၼင်ႈတြႃးသေ ယၵ်ႉတူၺ်း။ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ လႆႈဢွၼ်ၵၼ်ထတ်းသၢင်ဢွၵ်ႇမႃးၸိူင်ႉၼႆ။ တူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ လႆးဢွၼ်ၵၼ်ၸႅၵ်ႇဝႆႉပဵၼ် (32) မဵဝ်း။ ႁဝ်းတေၸႅၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ် (6) ၸုမ်း ၸွမ်းၼင်ႇ ၽိင်ႈမၼ်းမီးဝႆႉ။ ႁူၵ်းၸုမ်းၼၼ်ႉၸမ်ႉ ပဵၼ်

1. ၶူၼ်ႁူဝ်၊ ၶူၼ်တူဝ်၊ ၵၢပ်ႇၼိဝ်ႉတိၼ်/မိုဝ်း၊ ၶဵဝ်ႈ၊ ၼင်
2. ၼိူဝ်ႉ၊ ၶႆ၊ လုပ်ႇ၊ ဢွၵ်းလုပ်ႇ၊ မၢၵ်ႇၵႅဝ်း၊
3. ႁူဝ်ၸႂ်၊ တပ်း၊ ထၢပ်ႇ၊ ပၢင်ႈ၊ ပွတ်ႇ၊
4. သႆႈလူင်၊ သႆႈဢွၼ်ႇ၊ တၢင်းၵိၼ်မႂ်ႇ၊ ၽၢႆႈလူင်၊ ဢွၵ်းဢေႃး၊
5. လီ၊ ဢၢင်ႈဢၢၵ်ႇ၊ ၼွင်၊ လိူတ်ႈ၊ ႁိူဝ်ႇ၊ မၼ်း
6. ၼမ်ႉတႃ၊ မၼ်းသႂ်၊ ၼမ်ႉလၢႆး၊ ၶီႈမုၵ်ႈ၊ မၼ်းလုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇ၊ ၽၢႆႈၼွႆႉ၊ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

လၢႆးႁုပ်ႈၸုမ်းၼႆႉ မီးထႅင်ႈတၢင်ႇလၢႆးယူႇ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸဝ်ႈႁဝ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ မၼ်းတေလီမိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇလၢႆးႁဝ်းၼႆႉယူႇ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸဝ်ႈႁဝ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ မၼ်းတေလီမိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇလၢႆးႁဝ်းၼႆႉယူႇ။ ပေႃးဝႃႈႁူႉၸိုဝ်ႈ ဢင်ႇၵႃႇ ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉလီတႄႉ ႁဝ်းတေၸၢင်ႈ ၼင်ႈတြႃးသေ ဢမ်ႇလူဝ်ႇပိုင်ႈဢိင် လွင်ႈဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈလႄႈ လွင်ႈထွမ်ႇသင်သေ လၢတ်ႈၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်းလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁူႉၸိုဝ်ႈၶဝ်လၢႆꧦၵူၺ်းပႆႇလႆႈၵွၼ်ႇ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီႁူႉပႃးႁၢင်ႈၽၢင်ၶဝ်၊ သီၶဝ်၊ ဢွင်ႈတီႈၶဝ်မီးလႄႈ လွင်ႈၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်တင်းတၢင်ႇတီႈ တွၼ်ႈတႃႇတေႁူႉလွင်ႈမိူၼ်ၵၼ်လႄႈ လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢၢႆသႅဝ်တူဝ်ပွတ်းလႂ်ပွတ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီႁူႉယဝ်ႉ။ တႃႇတေၼင်ႈတြႃးလွင်ႈတူဝ်လႆႈလီꧦငၢမ်းꧦၼၼ်ႉ မၼ်းလူဝ်ႇတၢင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်ႉလွင်ႈတူဝ်ၵွၼ်ႇ။ ႁဝ်းပွင်ႇၸႂ်လႆႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းသြႃႇဢတ်ထၵထႃႇလူင်ဝႃႈ တႃႇတေလဵပ်ႈႁဵၼ်းလႆႈ ဢင်ႇၵႃႇတူဝ်ၶိင်း (32) ပိူင်ၼႆႉၸိုင် တေႁိုင်လၢႆꧦဝူင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် လၢႆꧦလိူၼ်ယဝ်ႉ။ မၼ်းလူဝ်ႇၵၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ဢၼ်ပႃးလွင်ႈထတ်းသၢင်ႁႅင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တႃႇတေၼင်ႈတြႃးလၢႆးၼႆႉ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်ပိူင်ၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇၼင်ႈတြႃႈယၵ်ႉတူၺ်းပဵၼ်ၸုမ်း တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း (15)ဝၼ်း။ ၸႅၵ်ႇပဵၼ်သၢမ်တွၼ်ႈ၊ ၼိုင်ႈတွၼ်ႈႁႃႈဝၼ်း။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ႁဝ်းတေလႆႈတႄႇႁဵတ်း ၸွမ်းၼင်ႇလွင်ႈၶပ်ႉတမ်းၶဝ် ဢၼ်ပၼ်ဝႆႉပႃႈၼိူဝ်ၼႆႉ။ လၢႆးထီႉသွင်တႄႉ ဝၢႆးသေလႆႈႁႃႈဝၼ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းတႄႇတီႈပၢႆမႃးၸူးငဝ်ႈမၼ်းၶိုၼ်းတ။ ဝၼ်းလိုၼ်းသုတ်းႁႃႈဝၼ်းၼၼ်ႉတႄႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇတႄႇငဝ်ႈတေႃႇပၢႆ တႄႇပၢႆတေႃႇငဝ်ႈယဝ်ႉ။

ယိူင်းဢၢၼ်းလၢႆးၼင်ႈတြႃးဢၼ်ၼႆႉ

ယိူင်းဢၢၼ်းလၢႆးၼင်ႈတြႃးဢၼ်ၼႆႉတႄႉ တႃႇတေမီးတၢင်းၽၢင်ႉႁၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈတၢင်းႁပ်ႉၽိတ်း တီႈတူဝ်ႁဝ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းႁပ်ႉဢဝ်တူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တုမ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈႁင်းၶေႃꧦသေ ဢမ်ႇပိုင်ႈဢိင်တၢင်ႇပိူင်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈဝႃႈမၼ်းပဵၼ်လၢႆꧦပွတ်းတွၼ်ႈ မႃးလေႃးၵၼ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇလႃႈလီႈဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ႁဝ်းႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်တုမ်ႇလဵဝ် ဢမ်ႇႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်လၢႆပွတ်း။ ပေႃးႁဝ်းသွၼ်ႇဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်တုမ်ႇလဵဝ်ၵူၺ်းၼႆ ႁဝ်းၸၢင်ႈႁၼ်တူဝ်ၵူၼ်းၵူႈဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တွၵ်ႉတႃႇလီယူႇ ၵျေႃႇတိၼ်ႇ၊ တွၵ်ႉတႃႇ မွင်ႇမွင်ႇလၢတ်ႉ၊ တွၵ်ႉတႃႇ ၸိင်ႇသူၺ်ႇၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ႁဝ်းဢမ်ႇႁၼ်ဝႃႈ တူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးတၢင်းမိူၼ်ၵၼ်။ ႁဝ်းႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ် တုမ်တူဝ်ဢၼ်ၼိုင်ႈႁင်းၶေႃꧦ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတၢင်းႁပ်ႉႁၼ်ဢၼ်ၼႆႉသေလႄႈ ႁဝ်းမီးမႃး မႃႇၼလွင်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ တုမ်ႇတူဝ် ဢၼ်ႁဝ်းႁပ်ႉႁၼ်လူၺ်ႈ လွင်ႈၽၢင်းပဝ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းပဵꧣ် ၶိူင်ႈၶွင် ဢၼ်ႁဝ်းတိတ်းၸပ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းႁပ်ႉႁၼ်ၽိတ်း လွင်ႈတူဝ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ငဝ်ႈတိုၼ်း တၢင်းၸပ်းပႅၼ်းယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်း လၢႆးၼင်ႈတြႃးဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ၸႂ်ႉလၢႆးတူၺ်းႁၼ် ၽိင်ႈမဵၼ်တူႇၼဝ်ႈတူဝ်ႁဝ်းသေ ၽၢင်ႉမႅၼ်ႈယဝ်ႉ ယႃႉပႅတ်ႈတၢင်းၸပ်းပႅၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းပဵၼ် လၢႆးၼင်ႈတြႃးလၢႆးၼိုင်ႈ ဢၼ်မီးၽိင်ႈဝူၼ်ႉၸွမ်းယဝ်ႉ။ လၢႆးမၼ်းတႄႉ ႁဝ်းၸႂ်ႉလႆႈ တွၼ်ႈတႃႇယိူင်းဢၢၼ်းလၢႆꧦလွင်ႈ ၼႂ်းၵၢၼ်သမထ ဢမ်ႇၼၼ် ဝိပတ်ႉသၼႃႇယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈၼႆႈတႄႉ ႁဝ်းလၢတ်ႈပၼ် ၼႂ်းလွၵ်းၵၢၼ် ဝိပတ်ႉသၼႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် သတိပထၢၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈတြႃးဢၼ်ၼႆႉ မီးလွင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေႁၼ်ၽွၼ်းလီဢိတ်းဢွၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။ ၸႂ်ၵူဝ်ႁေတိုၼ်ႇၽၢၼ်ႈ ၼႂ်းဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ၵႆပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ တေယွမ်းလူင်းသေ ႁဝ်းတေယိူၼ်ႉၵၼ်တေႃႇလႆႈ ၽိင်ႈၽႃႉၽူၼ်လႄႈ ၶဝ်ႈၽၵ်းလၢႆပိူင်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယိူင်းဢၢၼ်းလူင်မၼ်းတႄႉ တႃႇႁူႉ လွင်ႈၽိင်ႈပဵၼ် တူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈမၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းႁူႉတီႈပွင်ႇတူဝ် လိုၵ်ႉလမ်ႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ တၢင်းဢမ်ႇၸပ်းပႅၼ်းတီႈတူဝ် တေၸွမ်းမႃးယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းႁဝ်းတႄႉ ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၸႂ်ပဵၼ်ငၢႆႈသေ ထိင်းသိမ်းၸႂ်ၶုၺ်ႉႁၼ် လွင်ႈၸၼ်ၸႂ်ၼိူဝ်တူဝ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ တႃႇတေႁၼ်ၽိင်ႈပဵၼ်တီႈတူဝ်သေ လႆႈတၢင်းႁူႉမႃးၵမ်းသိုဝ်ႈ ၵႃႈတီႈၵၢၼ်ၽိုၵ်းၼႆႉၵူၺ်း။ တၢင်းဢမ်ႇၸပ်းပႅၼ်းလႄႈ တၢင်းႁူႉႁၼ်ပွင်ႇလွင်ႈၽိင်ႈပဵၼ်တႄႉတူဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်မႃးမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။ တၢင်းႁူႉႁၼ်ၽိင်ႈပဵၼ်တူဝ်ၵမ်းသိုဝ်ႉၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပူၼ်ႉလွတ်ႈလႆႈ တၢင်းႁပ်ႉႁၼ်ၽိတ်းလွင်ႈတူဝ်ယဝ်ႉ။

လၢႆးတြႃးၵႃယၵတႃသတိ

မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇဝႃႈမိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ တႃႇတေၽိုၵ်းတြႃးဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းဢဝ်ၶၢဝ်းမၼ်းႁိုင်။ တႃႇတေယဝ်ႉ တဢွၼ်ႈဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ မၼ်းလူဝ်ႇမွၵ်ႈႁူၵ်းလိူၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းႁူၵ်းလိူၼ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေႁႃႁၼ်ၶိူင်ႈ (ၼႂ်းတူဝ်) ၸိူဝ်းဢၼ်ႁၼ်ၸႅင်ႈၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၸႅင်ႈ ၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈသွင်ၸမ်ႉ ပဵၼ်မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢွၵ်ႇယၢၼ်လႆႈၸိူဝ်းဢၼ် ဢမ်ႇၸႅင်ႈၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶိူင်ႈမၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမၢင်ၵေႃႉၶဝ်တႄႉ တေႁၼ်ၸႅင်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တၢင်ႇၵေႃႉတႄႉ တေဢမ်ႇႁၼ်။ ၼႆႉမၼ်းပဵၼ်လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းဢၼ်ဢမ်ႇႁၼ်ၶိူင်ႈ (ၼႂ်းတူဝ်)လီၼၼ်ႉ သုတ်းႁၢႆ မိူဝ်ႈႁဝ်းႁၼ်ၶိူင်ႈသေဢၼ်ꧦ ဢၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေဢဝ်ၸႂ်ပၵးသႂ်ႇတီႈၼိူဝ် ဢႃႇရုင်ႇၼၼ်ႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇပေႃး ထိင်းလႆႈ ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ဢဝ်ၸႂ်ၸပ်းလႆႈ တီးဢႃႇရုင်ႇဢၼ်လိူၵ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႈလီꧦယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်တီႈၼၼ်ႈ သင်ဝႃႈၶတ်းၸႂ်ဢဝ် ႁႂ်ႈပေႃးပွင်ႇၸႂ်သိုဝ်ႈꧦယူဝ်းꧦၸိုင် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁွတ်ႇႈထိုင်တီႈ တၢင်းလိူၵ်ႈ ဢၼ်တေလႆႈလိူၵ်ႈ သမထ ဢမ်ႇၼၼ် ဝိပတ်ႉသၼႃႇ တႃႇတေသိုပ်ႇၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈထႅင်ႈယဝ်ႉ။

ဢင်ႇၵႃႇတူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၽိင်ႈပဵၼ် ဢၼ်မိူၼ်ၵၼ်သေ လႆႈၸႅၵ်ႇဝႆႉႁူၵ်းၸုမ်း။ မၢင်ၸိူဝ်းပဵၼ်ပွတ်းၼွၵ်ႈသေ ႁႅင်ႈဝႆႉ၊ မၢင်ၸိူဝ်းသမ်ႉ မီးၽၢႆႇတႂ်ႈဢႅဝ်၊ မၢင်ၸိူဝ်းသမ်ႉ မီးၽိင်ႈပဵၼ်ၼမ်ႉဝႆႉ၊ မၢင်ၸိူဝ်းသမ်ႉ မီးလၵ်ႉၶၼႃႇထၢတ်ႈလိၼ် ဢၼ်ၵႅၼ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၸင်ႇလႆႈၸႅၵ်ႇၶဝ်ဝႆႉၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢၢၼ်းၸႂ်ႉၼႂ်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ။ လၢႆးၽိင်ႈၵဝ်ႇတႄႉ တႄႇၽိုၵ်းတီႈ ၸုမ်းဢွၼ်တၢင်းသေ ၸင်ႇသိုပ်ႇလၢမ်းဢဝ်ပႃး ၸိူဝ်းၵိုတ်းဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီမႃးၼႆႉ လၢႆးၼႆႉ မီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇ။ ၸဝ်ႈသြႃႇတွင်ႇပုလု ဢၼ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈၼႄတြႃးၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇပႃးၼိုင်ႈ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊ ၼႂ်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီၼႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၶိူင်ႈၼႂ်းတူဝ်ၼႆႉ မၼ်းၸဝ်ႈ မီးလၢႆးဢၼ်ပိူင်ႈပိူၼ်ႈ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ပဵꧣ်ဢူၺ်းၵေႃႉၸမ်ၸႂ် ၸဝ်ႈသြႃႇ မႁႃႇၸီႇပႃးၼိုင်ႈ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းထၸၢမ်းတူၺ်း လၢႆးဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ ၸိူဝ်းဢၼ်တေမီး ၽွၼ်းလီတႃႇတွင်ႉၸဵပ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းလိူၵ်ႈၸၢမ်းတူၺ်း လၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းပဵၼ် တွင်ႉၸဵပ်း၊ တွင်ႉၸဝ်ႈႁဝ်း မီးလူမ်းၼမ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၢမ်းတူၺ်းသေ ၸဝ်ႈႁဝ်းႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းၸႂ်ႉလႆႈယူႇ၊ လူမ်းၼၼ်ႉ ယွမ်းလူင်းမႃးသေ ၼႂ်းၶၢဝ်ႈတၢင်း လၢႆမိၼိတ်ႉဢွၼ်ႇၵူၺ်း သမ်ႉပေႃးႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးတၢင်း ယဵၼ်ၸႂ် လႄႈ ၸႂ်ၼိမ်လႆႈယဝ်ႉ။ လၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆးဢၼ်ပိူင်ႈၵၼ်တင်း ဢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်း လၢတ်ႈမႃးမိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းတိုၵ်ႉပႃးၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇႁႃႈဢၼ် ဢၼ်ပဵၼ် သႆႈဢွၼ်ႇ လႄႈ သႆႈပွတ်းတႂ်ႈ၊ တၢင်းၵိၼ်မႂ်ႇ၊ ၽၢႆႈလူင် လႄႈ ဢွၵ်းဢေႃယူႇ။ တၵႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼၢင်းဢႅမ်ႇမၵေႃႈ လၢတ်ႈပၼ်ၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈၸၢမ်းတူၺ်း လၢႆးဢၼ်မၼ်းလူႁၼ် တႂ်ႈၼႂ်းမႅၵ်ႉၵၸိၼ်းၸၢဝ်းပုတ်ႉ ဢၼ်ဢွၵ်ႇၵူႈလိူၼ် ဢၼ်လၢတ်ႈဝႃႈ မုၼ်ၸဝ်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇပႃးၼိုင်ႈ ဢဝ်လၢႆးတြႃး ဢၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇတွင်ႇပုလုၼႄၼၼ်ႉသေ ယႃတွင်ႉၸဵပ်းမၼ်းႁၢႆယူႇၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇဝႃႈ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈလႆႈသေ ပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇၵူၼ်းလၢႆယဝ်ႉ။

လၢႆးပုၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၶၢဝ်းပွတ်း

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းယူႇၼႂ်းၵၢၼ်တြႃးၶၢဝ်းပွတ်းၵူၺ်းလႄႈ ႁူဝ်ၶမ်ႈၶမ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းတေဝူၼ်ႉၸွမ်း ၶိူင်ႈၼႂ်းတူဝ် ၸွမ်းၼင်ႇမၼ်းသၢင်ႇထုၵ်ႇယူႇ။ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းတေပၼ်ႁႂ်ႈႁႃႁၼ်ဝႃႈ ပွတ်းလႂ်ၸႅင်ႈတႃႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆယူႇ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းႁၼ်ဝႃႈလၢႆးၼႆႉ ၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်း ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်း ၸိူဝ်းပႆႇလႆႈႁဵၼ်း ၶိူင်ႈ (32)ႁူဝ်ယွႆႈမၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဢၼ်လၢတ်ႈ ၼႂ်း ဢတ်ထၵထႃႇၼၼ်ႉယူႇ။

ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ႁဝ်းတေတူၺ်းလုပ်ႇ၊ တႄႇတီႈလုပ်ႇၵွၵ်းႁူဝ်ဢွၼ်တၢင်း။ ယႃႇပေႁိပ်ႈတူၺ်းပႃး ၶူၼ်၊ ၼင်ႇ၊ ၼိူဝ်ႉ လႄႈ ဢဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵွၼ်ႇ။ ဝႆႉပႅတ်ႈသေၵမ်းၼိုင်ႈၵွၼ်ႇ။ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်း လုပ်ႇႁူဝ် ယႃႇႁႂ်ႈႁၼ်ပႃး တႃ၊ ဢဵၼ်၊ ထၢင်ႇယၢပ်ႇ လႄႈ ၼင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ ပေႃးယဝ်ႉ လူင်းမႃးတူၺ်း ႁူဝ်မႃႇ လႄႈ ၶႅၼ်။ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်း လုပ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယႃႇႁႂ်ႈပႃးဢဵၼ်၊ ၼိူဝ်ႉ၊ ၶႆ၊ လိူတ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၵၢပ်ႇ (တိၼ်မိုဝ်း)ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ပေႃးယဝ်ႉ လူင်းၵႂႃႇထႅင်ႈ တီႈႁူဝ်မေႈတိၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးတူဝ်သေ ၸုၵ်းလႆႈယူႇၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလုပ်ႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶႃ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉလုပ်ႇဢွၼ်ႇလၢႆၸိူဝ်းယူႇ။ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်း ႁႂ်ႈႁၼ်ၶဝ်လႄႈ။ တူၺ်းလူင်းၵႂႃႇတၢင်းတႂ်ႈၵမ်းလွႆးꧦသေယဝ်ႉ ၶိုၼ်းၶိုၼ်ႈမႃးၶိုၼ်းတီႈလုပ်ႇၵွၵ်းႁူဝ်သေ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်း ႁႂ်ႈႁၼ်တူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လုပ်ႇၵွၵ်းႁူဝ်လုပ်ႇလၢႆꧦတ။

ပေႃးဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်းလုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇ ဢၼ်မီးလၢႆꧦတီႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တီႈၶေႃး၊ ႁူဝ်မႃႇ၊ ငွၵ်းသွၵ်ႇ၊ ၶေႃႈမိုဝ်ႈ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉတႃႉ။ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်းတီႈသိုပ်ႇၵၼ် ၵမ်းဢၼ်ꧦ။ လူင်းၵႂႃႇတူၺ်း ၼိဝ်ႉတိၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢဝ်ၸႂ်ၸပ်းသႂ်ႇတီႈၵုမ်ႇ၊ ႁူဝ်ၶဝ်ႇ လႄႈ တႃတိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ပေႃးဝႃႈ ႁၼ်လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇၸိူဝ်းၼႆႉၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေႁူႉဝႃႈ တူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းၸၢင်ႈပဵၼ်ၶဵၼ်လႆႈ မွၵ်ႇၵႃႈႁိုဝ်ယူႇ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉမႃးသွင်မဵဝ်း ဢၼ်ပဵၼ် လုပ်ႇ လႄႈ လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇယဝ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေတူၺ်းပႃး ဢဵၼ် တႄႇတီႈႁူဝ် လူင်း ၵႂႃႇ တီႈတိၼ်၊ လူင်းၵႂႃႇတီႈတူဝ်၊ ၶႃလူင် လႄႈ မၢၵ်ႇၵၢဝ်ႈ ၸိူဝ်းႁဵတ်းပဵၼ်တူဝ်။ ဢဵၼ်ႁူႉဢႃႇရုင်ႇ၊ ၶႆ၊ ဢဵၼ်လိူတ်ႈ၊ လိူဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တူၺ်းပႃးတႃႉ။ ပေႃးယဝ်ႉ ၶိုၼ်းတူၺ်းပွတ်းၼိူဝ် ဢၼ်ပဵၼ် ဢွၵ်းဢေႃ လႄႈ ၼင်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ တူၺ်းၶူၼ်ႁူဝ် ဢၼ်မီးၼိူဝ်ႁူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ယႃႇပေတူၺ်းတင်းမူတ်း၊ တူၺ်းဢၼ်ပဵၼ် သဵꧣ်ႈမၼ်း။ ပေႃးပဵၼ်လႆႈ တူၺ်းႁႂ်ႈထိုင်ႁၢၵ်ႈမၼ်း။ ပေႃးယဝ်ႉ တူၺ်းပႃး ၶူၼ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ပေႃးယဝ်ႉ တူၺ်းထႅင်ႈ ၵၢပ်ႇၼိဝ်ႉတိၼ်ၼိဝ်ႉမိုဝ်း။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တူၺ်း ၵၢပ်ႇၼိဝ်ႉတိၼ်မိုဝ်းၼၼ်ႉ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်း ယႃႇႁႂ်ႈႁၼ်ပႃး လုပ်ႇလႄႈၼင် တႃႉ။ ၽၢင်ႉတူၺ်း တၢင်းသၢဝ်းဢၼ်တ။

ၵမ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၽၢႆႇၼႂ်း။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တူၺ်းၶဵဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ တူၺ်းၵမ်းသိၵ်ႈသိၵ်ႈ၊ ၸဵမ်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈ လႄႈ ၽၢႆႇၼႂ်း။ ပေႃးပဵၼ်လႆႈ တူၺ်းႁႂ်ႈထိုင်ငဝ်ႈမၼ်း။ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်းၶဵဝ်ႈၼိုင်ႈဢၼ်ႁႂ်ႈႁွပ်ꧦ။ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်းႁႂ်ႈႁၼ် ယႃႇႁႂ်ႈၵိုၵ်းပႃႈၵၢင်း၊ ႁႂ်ႈႁၼ်ၵမ်းဢၼ်ꧦ ဢၼ်လႂ်ဢၼ်ၼၼ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းမၼ်းတႄႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ႁၼ်ၶိူင်ႈၸိူဝ်းဢၼ်မီးယူႇၸွမ်းၵၼ်သေ ပဵၼ်မႃးတူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်း။ ၼႂ်းသူပ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ တႃႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေတူၺ်းၼၼ်ႉ မီးၼမ်ႉလၢႆး မီးၶီႈၶၢၵ်ႇယဝ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်လူင်းၵႂႃႇတူၺ်း ၶိူင်ႈၽၢႆႇၼႂ်း။ ၼႂ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ မီးႁူဝ်ၸႂ်, မီးပွတ်ႇ လႄႈ မီးတပ်း (ပေႃးပဵၼ်မေႃယႃ တေမီးသုၼ်ႇလီလိူဝ်ပိူၼ်ႈယူႇ)။ ၸွင်ႇပေႃႈဢွၵ်ႇ မႄႈဢွၵ်ႇၶဝ် တေၵူဝ်ၵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇႁူႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ၶႂ်ႈမိူၼ် လွင်ႈၽႃႇတတ်းဝႆႉ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸႂ်ႉၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ၵႂႃႇသမ်ႉပေႃးၸွတ်ႇၼႂ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁၼ်ပုမ်၊ ႁၼ်သႆႈ၊ တၢင်းၵိၼ်မႂ်ႇ၊ ၽၢႆႇလူင် လႄႈ ၶိူင်ႈလၢႆꧦဢၼ်တင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ၶတ်းၸႂ်တူၺ်း ႁႂ်ႈႁၼ်ၵမ်းဢၼ်ꧦ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁၼ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႃႈၸိုဝ်ႈၶဝ်လၢႆꧦၵမ်းတႃႉ။

တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း လိူၵ်ႈၶိူင်ႈ (ၼႂ်းတူဝ်) သိပ်းဢၼ်တႃႉ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈတႄႉဝႃႈ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈလိူၵ်ႈႁႃႈဢၼ်ၼႆယူႇ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းဝူၼ်ႉဝႃႈတႄႉ လိူၵ်ႈသိပ်းဢၼ်သေ တွင်းသဵၼ်ႈၶဝ်ဝႆႉတႄႉ တေလီယူႇ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတူၺ်းလူင်ႈၵႂႃႇ ၸွမ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပေႃးယဝ်ႉ ၶိုၼ်းၶိုၼ်ႈမႃးၶိုၼ်း။ ႁဵတ်းၼႆ ၶိုၼ်ႈꧦလူင်းꧦလၢႆၵမ်းတ။ သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လိူၵ်ႈၶိူင်ႈတၢင်းၼႂ်း၊ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈလိူၵ်ႈ ႁူဝ်ၸႂ်၊ ပွတ်ႇ၊ တပ်း၊ မၢၵ်ႇၵႅဝ်း၊ ပုမ် လႄႈ သႆႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇလိူၵ်ႈလုပ်ႈ၊ လိူၵ်ႈဢဝ်ပႃးလုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႃႉ။ သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇလိူၵ်ႈ ဢဵၼ်လိူတ်ႈ၊ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ႇလိူၵ်ႈပႃး လိူတ်ႈ လႄႈ ဢဵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလိူၵ်ႈၶူၼ်ၼႆ ဢဝ်ပႃး ၶဵဝ်ႈလႄႈ ၵၢပ်ႇတိၼ် မိုဝ်းတေလီယူႇ။ မၼ်းမီးၼမ်ၼႃႇ တႃႇတေလိူၵ်ႈၼၼ်ႉ။ ၼမ်ႉတႃၵေႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈလိူၵ်ႈလႆႈယဝ်ႉ။

ဢမ်ႇၸႂ်ႈတီႈဢၼ်ပိူင်ႈၵၼ် ပဵၼ်တီႈဢၼ်မိူၼ်ၵၼ်ဢိူဝ်ႈ

ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁၼ်ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇ တီႈၼႂ်းတူဝ်ဢၼ်လႂ်ဢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေပွင်ၸႂ်ဝႃႈ တူဝ်ဢၼ်လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ တွၵ်ႉတႃႇၸဝ်ႈထမ်ႇမသႃႇမိၼႆႉ ၵူၺ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တွမ်ၵၼ်သေ ပဵၼ်ဝႆႉၵူၺ်းၼႆယူႇ။ တွၵ်ႉတႃႇ လီႇယူဝ်ႇၵျေႃႇတိၼ်ႉ၊ တွၵ်ႉတႃႇမွင်ႇမွင်ႉလၢတ်ႉၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မိူၼ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။ တူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မိူၼ်ၵၼ်မူတ်းယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ဢၼ်ႁဝ်းႁၼ်ယူႇ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶိူင်ႈၼႂ်းတူဝ် ဢၼ်ပိူင်ႈဢၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ဢၼ်ဢမ်ႇႁၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈထမ်ႇမသႃႇမိ။ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်လုပ်ႇ၊ လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇၸိူဝ်းၼႆႉၼႄႇ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢဝ်မႃးၸူႉၵၼ်တင်းသဵင်ႈၵူၺ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈတၢင်ႇၸိုဝ်ႈမၼ်းလႆႈ ၸဝ်ႈထမ်ႇမသႃႇမိ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႆႈၺၢၼ်ႇတၢင်းႁူႉဝႃႈ တူဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတူဝ်။ ႁဝ်းၵႆႉသွၼ်ႇဝႃႈ တူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ် (ၶွင်ႁဝ်း)။ ႁဝ်းၵိူတ်ႇမႃး တႃႇပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၵိူတ်ႇမႃး တႃႇတူၺ်းႁၼ်ဝႃႈ ႁဝ်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်း တၢင်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မီးပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းဢၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၵႃႇတုၼ်း တီးၼႂ်းမႅၵ်ႉၵၸိၼ်းဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ပဵၼ်ႁၢင်ႈၼၢင်းယိင်းသွင်ၵေႃႉ တူၺ်းငဝ်းယူႇ တီႈၼႂ်းႁူင်းငဝ်း။ ၶႃၸင်းၸၢႆးၸိူင်းမၼ်းၼႃႇ။ မိူဝ်ႈၸၢႆးၸိူင်းမၼ်းဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉၼႆ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ "လီၸင်းၼႃႇ ၵူၼ်းၵေႃႉၼႆႉ၊ ၵႂႃႇႁႃးမိူဝ်း" ၼႆယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈသမ်ႉဝႃႈ "ၵမ်ႉၵွၼ်ႇ၊ ယႃႇၽူမ်ႈမိူဝ်း၊ ပေႃးမၼ်းဢွၵ်ႇမႃး ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈၼႆ မၼ်းတေတၢႆယဝ်ႉ" ၼႆႁင်းၵၼ်ယဝ်ႉ။ တူၺ်းလူး၊ ၶႃၵိူတ်ႇမႃးသေ တူၺ်းႁၼ်ဢၼ်ပဵၼ်ၸၢႆးၸိူင်းၼၼ်ႉ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်းၶႃယဝ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းႁပ်ႉႁၼ်ပိူင်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ၶႃမီးၵၢင်ၸႂ်ႁႂ်ႈမၼ်းတၢႆယဝ်ႉ။ လၢႆးဝႆႉဝၢင်းၸႂ်ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ႁဝ်းမီးမိူၼ်ၵၼ်တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈႁဝ်းလ ဵၵ်ႉ ႁဝ်းလူမ်ႉသႂ်ႇ ၼိူဝ်လိၼ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေႁႆႈသေ ၼေးလိၼ်ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းတႄႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်ဢမ်ႇႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူႉယဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇပေႃးမၼ်ႈၸႂ်။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈႁဝ်းမိူဝ်းလႄႇႁိူၼ်းၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းႁၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ လူမ်ႉသႂ်ႇၼိူဝ်လိၼ်သေႁႆႈ။ မၼ်းၸဵပ်းၼႃႇတႄႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ လိၼ်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းၸဵပ်းလႄႈ ၸႂ်ၸႃႉသေ ႁဵတ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းႁၼ်ဝႃႈလိၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးဢီႈသင် ဢၼ်မိူၼ်ၵၼ်တင်းမၼ်း။ မၼ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ ဢၼ်ထုၵ်ႇလီၼႄးသႂ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမၼ်း၊ မၼ်းႁၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်လိၼ်ယဝ်ႉ။ မႄႈမၼ်းၵေႃႈ ၶျေႃးမၼ်းၸိူဝ်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈလႄႈ ၸင်ႇထုပ်ႉလိၼ်သေ လၢတ်ႈဝႃႈ "မႄႈႁဝ်းထုပ်ႉပၼ်လိၼ်ယဝ်ႉ"ၼႆယဝ်ႉ။ ယၢမ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တဵတ်ႇၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ တၢင်းဝူၼ်ႉဢၼ်ၶႆႈတွပ်ႇတႅၼ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းႁၼ်လိၼ်ၼၼ်ႉ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်းမၼ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းလႆႈၶၢမ်ႇႁဵတ်း ပဵၼ်မႃးႁႂ်ႈတူၺ်းႁၼ် တၢင်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်လိူဝ်သေ တၢင်းမိူၼ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။

မႁႃႇၽုတ်ႈ (ထၢတ်ႈလူင်) သီႇပႃး

မိူဝ်ႈဝၼ်းၼၼ်ႉ တွၵ်ႉတႃႇ ဢႅတ်ႉ၊ သူၺ်ႇ ထၢမ်ၸဝ်ႈႁဝ်း လွင်ႈထၢတ်ႈလူင်သီႇပႃး။ ထၢတ်ႈလူင်သီႇပႃးၼႆႉ ပဵၼ် လိၼ်၊ ၼမ်ႉ၊ လူမ်း၊ ၽႆး။ ဢၼ်ၵႅၼ်ႇ ဢၼ်ၵွၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထၢတ်ႈလိၼ်။ လုပ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵႅၼ်ႇ။ မၼ်းပဵၼ်ထၢတ်ႈလိၼ် ဢမ်ႇၼၼ် ထၢတ်ႈၵႅၼ်ႇယဝ်ႉ။ တူၺ်းလူး ၸဝ်ႈႁဝ်းဢဝ်မိုဝ်းၸဝ်ႈႁဝ်းၼၼ်ႉ တူင်ႉယူႇ။ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶၢႆႉလႆႈ ယိုတ်ႈယၢဝ်းလႆႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ထၢတ်ႈလူမ်း၊ ဢၼ်ပႆလႆႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပႃးယဝ်ႉ။ မၼ်းပဵၼ်ထၢတ်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ႁဝ်းတူင်ႉၼိုင်လႆႈယဝ်ႉ။ ႁဝ်းဢမ်ႇႁၼ် လိၼ်လႄႈ တင်းႁဝ်း မီးလွင်ႈမိူၼ်ၵၼ်။ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ လိၼ်ၼႆႉ မီးဝႆႉထၢတ်ႈသီႇပႃးသေတၵေႃႈ ဢၼ်ထၢင်ႇၸႅင်ႈလိူဝ်ပိူၼ်ႈတႄႉ ပဵၼ်ထၢတ်ႈလိၼ် ဢၼ်မီးၽိင်ႈၵႅၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇသမ်ႉ ထၢတ်ႈၼမ်ႉ ၵျႃႉလိူဝ်ပိူၼ်ႈယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ထၢတ်ႈတၢင်ႇဢၼ်ၵေႃႈ ပႃးဝႆႉယူႇ။ ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ မီးထၢတ်ႈသီႇပႃး ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၶိူင်ႈၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၸပ်းၵၼ်ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼင်ႈသေ ႁဵတ်းၵၢၼ် ၽႃႇဝၼႃႇယဝ်ႉ ႁဝ်းမီးလူမ်းတွင်ႉမႆႈ၊ ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၵေႃႈ မႆႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်မႆႈယူႇၸိူင်ႉၼၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထၢတ်ႈမႆႈယဝ်ႉ။ တူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ် ထၢတ်ႈသီႇပႃးၼႆႉသေ ပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၼင်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေႁူႉႁၼ် ထၢတ်ႈၵႅတ်ႇယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈထၢတ်ႈၵႅၼ်ႇမီးၼမ်သေ ၸႅင်ႈလီဝႆႉလႄႈ မၼ်းၵႅၼ်ႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢွၵ်ႇၷႂႃႇတၢင်းၼွၵ်ႈသေ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈရႃႇသီႇဢုတုသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယိၼ်းၵတ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းဢမ်ႇလႃႈလီ ဝူၼ်ႉႁၼ်ဝႃႈ ထၢတ်ႈသီႇပႃးၼႆႉ မီးၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်း။ ပိၵ်ႉသမ်ႉႁဝ်းႁူႉဝႃႈ မၼ်းမီးၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းသေတၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇဝူၼ်ႉဝႃႈ တူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ မီးဝႆႉထၢတ်ႈသီႇပႃး ၸိူင်ႉၼင်ႇဢၼ်ႁဝ်းႁူႉၼၼ်ႉ။ ႁဝ်းၵူၺ်းဝူၼ်ႉတႃႇသေႇဝႃႈ မၼ်းမီးၵႃႈၶၼ်လိူဝ်သေ ဢၼ်ႁဝ်းႁူႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၵူၼ်းႁဝ်းၵူၺ်းၵေႃႈ ႁဝ်းဝႃႈ ထၢတ်ႈသီႇပႃးၼႆႉ ၵျႃႉလိူဝ်သေ ၶွင်ႈပိူၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ႁဝ်းတေဢွၼ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉတူၺ်းၸွမ်း ၶိူင်ႈပိူင်ႈလၢၵ်ႇၵၼ်ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ တႃႇသၢဝ်းမိၼိတ်ႉယဝ်ႉသေ ဢွၼ်ၵၼ်သိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ဝိပတ်ႉသၼႃႇ တႃႇသိပ်းႁႃႈမိၼိတ်ႉ။ ဢမ်ႇၼၼ် သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႆႈၸႂ်ၵေႃႈ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်ဝိပတ်ႉသၼႃႇဢွၼ်တၢင်းသေ ၸင်ႇၵွႆႈယၵ်ႉတူၺ်း ၶိူင်ႈၼႂ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆယူႇ။

ယၢမ်းမိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇတိုၵ်ႉယၵ်ႉတူၺ်း ၶိူင်ႈၼႂ်းတူဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈလွင်ႈႁူႉႁၼ် ဢမ်ႇၼၼ် တၢင်းဝူၼ်ႉသေဢၼ်ꧦ ဢၼ်ပဵၼ်မႃးႁႅင်းပေႃးၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႆႉမၼ်း ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇမၢႆထိသွင်သေယၵ်ႉတူၺ်းယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမႃးၸူးၶိုၼ်းတီႈၶိူင်ႈၼႂ်းတူဝ် ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဝၢင်းဝႆႉၼၼ်ႉတႃႉ။ သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးမႃးၸႂ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁဵတ်း၊ ၵူဝ် ဢမ်ႇၼၼ် လီႁင်ႈပေႃးၼႆ ၸႂ်ႉသတိလၢႆလၢႆသေ ဢဝ်ၸႂ်ၸပ်းတၢင်းၶုၺ်ႉႁၼ် (ဝေႇတၼႃႇ) ၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇၵွႆႈသိုပ်ႇယၵ်ႉတူၺ်းၶိုၼ်း တီႈတူဝ်ႁဝ်းတႃႉ။ ဝိပတ်ႉသၼႃႇလႄႈ လၢႆးၼင်ႈတြႃးလၢႆးၼၼ်ႉ ၶဝ်ၶဵင်ႇၵမ်ႉထႅမ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။