သတိပထၢၼ်ႇလၢႆးငၢႆႈ/ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈသင်

ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈသင်

ယိူင်းဢၢၼ်းၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃး

ဢၼ်ႁဝ်းတေတႄႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃး ၶၢဝ်းတၢင်းသီႇႁႃႈဝၼ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ် ၶတ်းၸႂ် မႃးတုမ်ၵၼ်သေ ဢဝ်ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးသေ ၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်။ ၶမ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တွၼ်ႈမၼႃႇမ ၵၢၼ်ၼႄႉၼမ်းၵပ်းသိုပ်ႇမၼ်း။ ၸဝ်ႈႁဝ်းတေလၢတ်ႈၼႄပၼ် (1) ၵွပ်ႈသင် ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈၼင်ႈတြႃး၊ (2) သမႃႇထိ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢီႈသင်၊ (3) တေႁဵတ်းႁိုဝ် တႄႇၽိုၵ်းမၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေလၢတ်ႈပႃးယဝ်ႉ။

တႃႇႁဵတ်းႁႂ်ႈတူဝ်ႁဝ်းယူႇလီၼႆႉ ႁဝ်းၵႂႃႇတီႈ ဢွင်ႈလဵၼ်ႈႁႅင်းသေ လဵၼ်ႈႁႂ်ႈတူဝ်ႁဝ်း ၼိမ်မၼ်ႈ ၶႅင်ႁႅင်း။ မိူၼ်ၼႆၼင်ႇၵဝ်ႇ တႃႇႁႂ်ႈၸႂ်ႁဝ်း ပေႃးတေၸိုၼ်ႈလီ ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇၼင်ႈတြႃးယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၽိုၵ်းလဵၼ်ႈႁႅင်း ၽၢႆႇၸႂ်ယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႉၼမ် ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ် တၢင်းယုမ်ႇယမ်ၽီသၢင်၊ ၽိင်ႈၵဝ်ႇ (superstition) ဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်း မိူၼ်ႁၢင်ႈႁူႉသေ သမ်ႇဢမ်ႇၸၢင်ႈသပ်းလႅင်းလႆႈၼၼ်ႉၵူၺ်း ၼႆယဝ်ႉ။ ပုၼ်ႈတႃႇ ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇတႄႉ ပေႃးဢဝ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈဝႃႈၸိုင် ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၽိုၵ်းၸႂ်ယဝ်ႉ။

ပေႃးႁဝ်းဝူၼ်ႉသွၼ်ႇဝႃႈ ၸႂ်ႉႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈ ၽိင်ႈတိုၼ်း ပဵၼ် (သၽႃႇဝ) ဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆ ႁဝ်းတေတိူဝ်းပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ပဵၼ်သင်ၼႆလီယူႇ။ မိူဝ်ႈႁဝ်းပႆႇဝူၼ်ႉသွၼ်ႇဢဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ် တွင်းမၢႆဝႆႉဝႃႈ ၸႂ်ၼႆႉ ဢမ်ႇတႅၵ်ႈၼိူင်းၵၼ်လႆႈ တင်းဢၼ်ႁဝ်းႁၼ်။ ၸႂ်ႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းၽႂ်းၼႃႇ၊ မၼ်းလီဢၢမ်းၼႃႇ၊ မၼ်းသူၼ်သဵၼ်းသၢၼ်ၼႃႇ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ မၼ်းလၢတ်ႈဢွၵ်ႇလႆႈယၢပ်ႇၼႃႇ။

ၸႂ်မိူၼ်ၼမ်ႉၼႂ်းၼွင်

တႃႇႁဝ်းတေပွင်ႇၸႂ်ၼႆႉ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉဝႃႈ ၸႂ်ႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်(မိူၼ်)ၼမ်ႉၼွင် ဢၼ်မီးမွၵ်ႇမူဝ်လႄႈ သတ်းၼမ်ႉတဵမ်ဝႆႉၼႂ်းမၼ်း။ သင်ဝႃႈႁဝ်းမီးၼွင်လူင် ဢၼ်မီးၼမ်ႉၸိုၼ်ႈသႂ် တဵမ်ဝႆႉပေႃးၼႆၸိုင် ႁဝ်းတေမီး ႁိမ်းႁွမ်းၸိုၼ်ႈၶဵဝ်လီ ဢၼ်ၵူၼ်းႁိမ်းႁွမ်းမၼ်း တေပိုင်ႈဢိင်လႆႈယဝ်ႉ။ ၸႂ်ၼႆႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼွင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝူၼ်ႉတူၺ်းလူး သင်ဝႃႈ ၼမ်ႉၼွင်ၼၼ်ႉ ႁူဝ်ႈၼႆ မၼ်းတေပဵၼ်သင်မႃး။ ၼွင်ၼၼ်ႉ တေႁႅင်ႈၵႂႃႇပႅတ်ႈဢိူဝ်ႈ။ မွၵ်ႇမူဝ်လႄႈ သတ်းၼမ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေတၢႆပႅတ်ႈမူတ်းဢိူဝ်ႈ။ လွင်ႈႁိမ်းႁွမ်းၸိုၼ်ႈၶဵဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းႁိမ်းႁွမ်းၵေႃႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈပိုင်ႈဢိင်ယဝ်ႉ။ တီႈၼႆႈ ၽၢင်ႉတူၺ်း ၶေႃႈၵႂၢမ်း "ႁူဝ်ႈ" ၼၼ်ႉလူး။ မၼ်းၶႂ်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉၼွင်ၼၼ်ႉ ယွမ်းၵႂႃႇ ႁင်းၵူၺ်းမၼ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇႁူႉ။ ႁဝ်းဢမ်ႇႁၼ်မႅၼ်ႈ။ လွင်ႈႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈပိၵ်ႉပႅတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇႁူႉ။

မိူၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်းၼႆႉ ႁဝ်းဢမ်ႇတင်ႈၸႂ်ဝူၼ်ႉၵေႃႈ တၢင်းဝူၼ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈမႃးႁင်းၵူၺ်းမၼ်းသေ မႃးဢဝ်ၵႂႃႇႁႅင်းၸႂ်ႁဝ်းပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ၸူမ်ယူႇၼႂ်းတၢင်းဝူၼ်ႉတင်းပိုၵ်း မွၵ်ႈ 20/30 မိၼိတ်ႉယဝ်ႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းႁိူဝ်ႉမွႆႈယဝ်ႉ။ ယၢမ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသမ်ႉႁဵတ်းႁိုဝ်၊ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ထူၺ်ႈၸႂ်လူင် ဢၼ်မၢႆဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁိူဝ်ႉမွႆႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁႅင်းၸႂ်ႁဝ်း ႁူဝ်ႈၵႂႃႇလႄႈ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ႁဝ်းပေႃး ၼွၼ်းဢမ်ႇလပ်းလႆႈယဝ်ႉ။ တၢင်းၸႂ်သႅဝ်းလႄႈ တၢင်းမႆႈၸႂ်ၸွမ်းၼႃႈၵၢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းႁူဝ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်ၼႆ ႁႅင်းၸႂ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းဢဝ်ၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၽၢင်ႉမႅၼ်ႈမၼ်း ယွၼ်ႉမၼ်းႁူဝ်ႈႁင်းၵူၺ်းမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တၢင်းမႆႈၸႂ်ပဵၼ်တၢင်းႁူဝ်ႈ

တၢင်းမႆႈ ဢမ်ႇၼၼ် တၢင်းၵူဝ် ဢၼ်မီးဝႆႉယူႇ တီႈၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းမႃးၶင်ဢဝ် ႁႅင်းၸႂ်ႁဝ်းၵႂႃႇမူတ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းတေ ႁိူဝ်ႉမွႆႈသေ ပၢႆးယူႇလီတူဝ်ႁဝ်း တေဢမ်ႇၶႅမ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းလမ်ႇၶွင်ႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၶႄ သတ်းၼမ်ႉ လႄႈ မွၵ်ႇမူဝ် တီႈၼႂ်း ၼမ်ႉၼွင် ဢၼ်ၸိုၼ်ႈသႂ်ႇသေ ပၼ်တၢင်းႁိမ်းႁွမ်း ၸိုၼ်ႈၶဵဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ တႃႇတေပိၵ်ႉဢိုတ်းပႅတ်ႈ ႁူးႁူဝ်ႈ ႁႅင်းၸႂ်ႁဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လမ်ႇလွင်ႈတေႉယဝ်ႉ။

(သွၼ်ႇဝႃႈ) တီႈၼႃႈၵၢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ထူပ်းၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ဢူၺ်းၵေႃႉၵေႃႈလီ ၵူၼ်းၵပ်းသိုပ်ႇၵေႃႈလီ ဢဝ်ၸႂ် မႃႇၼသေ ယူႇသဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသမ်ႉ ၸႂ်လမ်လွင်ႈၼႆႉ။ တၢင်းၸႂ်လမ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ မႃးၸုပ်ႇဢဝ် ႁႅင်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ ဝၼ်းဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸႂ်လမ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁိူဝ်ႉမွႆႈလိူဝ်သေ တၢင်ႇဝၼ်းယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းတုၵ်ႉၸႂ် တီးၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ် မၼ်းပဵၼ်ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းၸႂ်လမ် တီႈၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်၊ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၸၢင်ႈၸႂ်လမ်ထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸႂ်လမ်ၵူႈဝၼ်းသေ လႆႈမႃးၼိုင်ႈဝူင်ႈၼၼ်ႉ ၸႂ်မေႃၸႃႉငၢႆႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈဢွၵ်ႇမႃးလႆႈငၢႆႈငၢႆႈ ၵႃႈတီႈႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယူႇ။ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေမေႃ တၢင်ႇတၢင်းၽိတ်း ၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉ၊ မၢင်ၽဝ်ႇ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပၼ်ႁႃလဵၵ်ႉၼွႆႉသေ တေၸၢင်ႈၼႄး ၵူၼ်းၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်ၼၼ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေပွင်ႉမေႃးပိူၼ်ႈ၊ ၼမ်ႉၵတ်ႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢၼ်မေႃယိၼ်းၸူမ်း လွင်ႈဢၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁဵတ်းပၼ်သေလွင်ႈလွင်ႈ ပုၼ်ႈတႃႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တႄႇယွမ်းလူင်းမႃးယဝ်ႉ။ ပေႃးၼႆယၢမ်းၼၼ်ႉ သတ်းၼမ်ႉၶဝ် တီႈၼႂ်းၼွင်ၼၼ်ႉ တႄႇတုၵ်ႉၶယဝ်ႉ။ မွၵ်ႇမူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းႁွမ်း ၵူၼ်းၸႂ်လမ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈသိူဝ်းၸႂ်လႆႈ။ သင်ဝႃႈ ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸႂ်လမ်တီႈၼႂ်းႁွင်ႈၼႆႉ၊ လူမ်းၸႂ်လမ်မၼ်း ပႆႇၽိုၼ်ႉႁႅင်း၊ တိုၵ်ႉၸႂ်လမ်ယူဝ်းယူဝ်းၵူၺ်းၵေႃႈ ၵူၼ်းတီႈၼႂ်းႁွင်ႈၼႆႉ သမ်ႉပေႃး ဢမ်ႇယုမ်ႉလႆႈၵၼ်ယဝ်ႉ။ ႁႅင်းၸႂ်ႁူဝ်ႈၼႆႉ မီးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၼိူဝ်တူင်ႇဝူင်း တႄႇၸဵမ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈ ဢူၺ်းၵေႃႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ တၢင်းဢၼ်ႁူႉ ၸႂ်ႁဝ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉႁိုဝ်ၼႆၼႆႉ လမ်ႇလွင်ႈတႄႉတႄႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်လႄႈ ႁဝ်းၸႂ်လမ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်လႄႈ ႁဝ်းၸႂ်သႅဝ်း၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်လႄႈ ႁဝ်းဢမ်ႇသိူဝ်းၸႂ်၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်လႄႈ ႁဝ်းသိူဝ်းၸႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈထၢမ် တႃႇႁဝ်းႁူႉၸႂ်ႁဝ်းမူတ်းယဝ်ႉ။ တႃႇႁူႉၸႂ်ႁဝ်းလႄႈ ႁဝ်းၼင်ႈတြႃးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈႁဝ်းႁႃႁၼ် တၢင်းၸႂ်လမ်၊ တၢင်းၸႂ်သႅဝ်း၊ တၢင်းၸႂ်တိုၵ်ႉ၊ တၢင်းထဵင်၊ တၢင်းၶေႃးၶူမ်ၸႂ်လဵၵ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီႁပ်ႉဢဝ်သေ ယၵ်ႉတူၺ်းၶဝ်ၸမ်ၸမ်။ ပေႃးႁဵတ်းၼႆ ႁဝ်းတေပွင်ႇၸႂ်လွင်ႈၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။

ယွၼ်းႁပ်ႉ တုၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇ

သတ်ႉၸႃႇၼႆႉ မီးသီႇပႃး 1. တၢင်းတုၵ်ႉၶ (တုၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇ) 2. လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ႁဵတ်းပဵၼ်တုၵ်ႉၶ (သမုတယသတ်ႉၸႃႇ) 3. တီႈတုၵ်ႉၶမူတ်းႁၢႆ (ၼိရေႃးထသတ်ႉၸႃႇ) 4. သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ် ဢွၼ်ႁွတ်ႈထိုင် တီႈတုၵ်ႉၶမူတ်းႁၢႆ (မၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇ) ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ သတ်ႉၸႃႇမၢႆၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၼႄဝဝႃႈ တၢင်းတုၵ်ႉၶၼႆႉ မီးတေႉၼႆယဝ်ႉ။ တၢင်းၸႂ်လမ်၊ တၢင်းၶၢၼ်ႉႁၼ်၊ တၢင်းၸႂ်သႅဝ်း လႄႈ တၢင်းၸႂ်တူၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းတုၵ်ႉၶမူတ်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ႁဝ်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်တၢင်းတုၵ်ႉၶ။ ႁဝ်းၶတ်းၸႂ် သပ်းလႅင်းလွင်ႈတၢင်း တၢင်းတုမ်ႉတွပ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်မႃးငၢႆႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တၢင်းၸႂ်လမ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်း။ တီႈဢၼ်ထုၵ်ႇလီၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈပွင်ႇလွင်ႈတၢင်းၸႂ်လမ်သေ ယွမ်းႁပ်ႉဢဝ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းသမ်ႉ ၶတ်းၸႂ်ၼႄးတၢင်းၽိတ်းသႂ်ႇ ၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉယဝ်ႉ။ တၢင်းတုၵ်ႉၶၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၵၢင်းၵၼ်တင်း ၽဝၵူၼ်းႁဝ်း။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ မိူဝ်ႈႁဝ်းၼင်ႈတြႃးၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေႁၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ႁဝ်းတေဢွၼ်ၵၼ်ယွမ်းႁပ်ႉ တၢင်းတုၵ်ႉၶသေ ၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈပွင်ႇၸႂ် လွင်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ် ဢၼ်ၶတ်းၸႂ် တႃႇပွင်ႇႁၼ် လွင်ႈတၢင်းတုၵ်ႉၶ ဢၼ်ပဵၼ်တုၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတွၼ်ႈတႃႇၸဝ်ႈႁဝ်း မၼ်းပဵၼ် ပုၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ် ၼင်ႈတြႃးၵူၺ်း။ ၵၢၼ်ၶိုပ်ႈၼႃႈတိူဝ်းတွၼ်း ၼႂ်းၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးႁဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇၽႄၵၼ်လႆႈ။ ၸႂ်ႁဝ်းလႄႈ တၢင်းၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ် တင်းႁိမ်းႁွမ်းမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းတေယၵ်ႉတူၺ်း၊ လွင်ႈဝႃႈ မၼ်းတေၵဵဝ်ႇ ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၵၼ်တင်း ၵၢၼ်လႄႈ ဢၼ်ႁဝ်းၼင်ႈတြႃးၼႆႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတေႉတေႉ။

ၵၢၼ်တြႃး ဢမ်ႇၼၼ် ၽႃႇဝၼႃႇ

ၵမ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈႁဝ်း လၢတ်ႈလွင်ႈ ၵၢၼ်တြႃးဢိတ်းၼိုင်ႈ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢင်းၵိတ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈ meditation ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၼ်တင်း တၢင်းဝူၼ်ႉၸၢဝ်းပုတ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈႁၼ်ဝႃႈ ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်တႃႇၼင်ႈယဵၼ်ယဵၼ်သေ လပ်းတႃယဝ်ႉ ဢုပဵၵ်ႉၶႃႇပႅတ်ႈ လွင်ႈႁၢႆႉတၢင်းလၢႆသေ ဝူၼ်ႉၸွမ်းလွင်ႈလီ တီႈၼႂ်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းယဝ်ႉ ၶတ်းၸႂ်သၢင်ႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်လီယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉဝႃႈ ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်လိူဝ်၊ ဢမ်ႇပေႃးမီး လွင်ႈၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်သင် တင်း ၵူၼ်းလမ်ၶဝ်၊ မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ် တႃႇမုၼ်ၸဝ်ႈ၊ ၸဝ်ႈၶၢဝ်လႄႈ ၵူၼ်းထဝ်ႈၶဝ် ၸိူဝ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်ယဝ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵူၺ်း ၼႆယူႇ။ လီၸႂ်လဵၵ်ႉတႄႉယဝ်ႉ တေႃႈၼင်ႇ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ၸိူဝ်းၵိူတ်ႇပဵၼ် ၸၢဝ်းပုတ်ႉၵေႃႈ ယင်းႁၼ်ဝႃႈ ၵၢၼ်တြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၶႂ်ႈလႆႈ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ တီႈၵတ်းယဵၼ် ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉၵူၺ်း၊ ၶဝ်ဝူၼ်ႉဝႃႈ မၼ်းပဵၼ် တၢင်းလတ်းၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၶဝ်ႈဝႃႈၸိုင် ပေႃးဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ၊ ဢမ်ႇၶႂ်ႈပဵၼ်ရႁၢၼ်းတႃႇပေႃးၼႆ ဢမ်ႇလူဝ်ႇၼင်ႈတြႃးၼႆယဝ်ႉ။ တၢင်ႇသႃႇသၼႃႇၵမ်ႈၽွင်ႈၸမ်ႉ ႁၼ်ဝႃႈ ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်တႃႇယၵ်ႉတူၺ်းၶိုၼ်း တၢင်းႁဵတ်းသၢင်ႈလီၸႃႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢၼ်ယၢမ်ႈႁဵတ်းမႃးၼႆယဝ်ႉ။

ပုၼ်ႈတႃႇႁဝ်းတႄႉ တႃႇတေပွင်ႇၸႂ် လွင်ႈၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇၵႂႃႇတူၺ်း ၶေႃႈၵႂၢမ်းပႃႇလိဢၼ်ဝႃႈ ၽႃဝၼႃ ဢၼ်မီး တီႈပွင်ႇဝႃႈ တႃႇယုၵ်ႉသုင် ၼမ်ႉၵတ်ႉၸႂ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁဝ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆႉ ႁဝ်းမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ တႃႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၸႂ်ႁဝ်းၼိၼ်ၸိုင်ႈ မီးသမႃႇထိသေ ပွင်ႇၸႂ်လႆႈ၊ ဝူၼ်ႉလႆႈလႄႈ ၶူင်ဢွၵ်ႇလႆႈသေလွင်ႈလွင်ႈ ဢၼ်လီဢၢမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်း လီၶိုၼ်ႈမႃးၸိုင် ၼမ်ႉၵတ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေပဵၼ်ၸိူဝ်ႉၽၼ်းမၼ်းပႅတ်ႈလၢႆလၢႆၵူၺ်း။ တႃႇႁႂ်ႈမၼ်း မုၼ်းဢွၵ်ႇပဵၼ်တူၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇႁူတ်းပၼ် ၼမ်ႉမၼ်း ၽုၼ်ႇမၼ်းယဝ်ႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉႁဝ်းမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ တႃႇမီးသတိ၊ မီးသမႃႇထိ လႄႈ မီးတၢင်းပွင်ႇၸႂ်သေတႃႉၵေႃႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၸိူဝ်ႉၽၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇၽုၵ်ႇ ဢမ်ႇႁူတ်းပၼ်ၼမ်ႉမၼ်း ပေႃးၼႆၸိုင် တေဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ် တူၼ်ႈမႃးလႆႈ။ ၸႂ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ပေႃးဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိုၵ်း ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈပၼ်မၼ်းၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇမီးလႆႈ လွင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈ။ လၢႆးႁဵတ်းမၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးယဝ်ႉ။ ယၢမ်ႈမိူဝ်ႈႁဝ်းၼင်ႈတြႃးၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶူၼ်ႉသွၵ်ႈတူၺ်း၊ ႁဝ်းၶတ်းၸႂ် ႁႂ်းႁူႉလွင်ႈၸႂ်ႁဝ်း ႁဵတ်းႁိုဝ်ႁဵတ်းၵၢၼ်။ လွၵ်းလၢႆးၼႆႉ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈသွၵ်ႈႁႃႁၼ်သေ သွၼ်ဝႆႉပၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်တူဝ်ထူပ်းႁင်းၵွႆး။ တႃႇတေၽိုၵ်းႁႂ်ႈၸႂ်ႁဝ်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ၊ ႁႂ်ႈႁႅင်းၸႂ်ႁဝ်း ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇလၢႆးမၼ်း မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဝ်းၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ဢဵၼ်ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်း ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢႃႇရုင်ႇၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃး

ၵမ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေဢွၼ်ၵၼ် ၼင်ႈၽႃႇဝၼႃႇ။ တႄႇဢဝ် ၼႆႉၵႂႃႇ ၸဝ်ႈႁဝ်း တေလၢတ်ႈၼႄလၢႆးမၼ်း။ ဢႃႇရုင်ႇတြႃးၼႆႉ လမ်ႇလွင်ႈတေႉတေႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1995 ၼၼ်ႉၸဝ်ႈႁဝ်းၵႂႃႇ တူၼ်ႈတီး တီႈမိူင်းတႆး ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းၵႂႃႇထူပ်းႁၼ် တၵႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းၵေႃႉဢၼ် ၼင်ႈတြႃးမႃးၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈ။ မၼ်းဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ် လွင်ႈဢႃႇရုင်ႇတြႃး။ မၼ်းမုင်ႈမွင်း ႁႂ်ႈၸဝ်ႈႁဝ်း လၢတ်ႈပၼ်မၼ်း ဢႃႇရုင်ႇတြႃး ဢၼ်လီထိသုတ်းဢိူဝ်ႈ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းလၢတ်ႈပၼ်မၼ်းဝႃႈ ဢႃႇရုင်ႇဢၼ်ပေႃႇမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းႁဝ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇ ဢၼ်လီထိသုတ်းၼႆယူႇ။ တၢင်းၸႂ်လမ်ၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းၽၢင်ႉမႅၼ်ႈၼႆ မၼ်းပဵၼ် ဢႃႇရုင်ႇတြႃးယဝ်ႉ။ တၢင်းထူၺ်ႈၸႂ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃးယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃးယဝ်ႉ။ လၢတ်ႈပၼ်မၼ်းၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းၽၢင်ႉႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ် ၶေႃႈၶႂ်းလၢတ်ႈၸဝ်ႈႁဝ်းၵွၼ်ႇ။

ၶေႃႈမၢႆမၼ်းတႄႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းၶႂ်ႈဝႃႈ ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉ တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃးမူတ်းၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပဵၼ်မေႃယႃၼႆ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁၼ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ထူပ်း ၵူၼ်းပဵၼ် ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ႁူမ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ ၵၢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃးမူတ်းယဝ်ႉ။

ၽၵ်းတူႁူၵ်းႁူး

ႁဝ်းႁဵတ်းႁိုဝ် ႁႃႁၼ်ဢႃႇရုင်ႇ။ ဢိင်ပိုင်ႈၼိူဝ် တႃ၊ ႁူ၊ ၶူႈလင်၊ လိၼ်ႉ၊ တူဝ် လႄႈ ၸႂ်ႁဝ်းသေ ႁဝ်းႁၼ်ဢိူဝ်ႈ။ ပေႃးယူႇတီႈ ၸဵင်ႇတြႃးသေ လၢတ်ႈတႄႉ ဢႃႇရုင်ႇၼႆႉ မီးႁူၵ်းမဵဝ်းဢိူဝ်ႈ။ တၢင်းႁၼ်၊ တၢင်းငိၼ်း၊ တၢင်းႁူႉသႅဝ်ဢၢႆ၊ တၢင်းႁူႉဢရသႃႇ၊ တၢင်းထိတိူဝ်ႉလႄႈ တၢင်းဝူၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ႁႃႈဢၼ်တၢင်းၼႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢဝ်တူဝ်ႁဝ်းသေ ထူပ်းႁူႉလႆႈယဝ်ႉ၊ ဢၼ်ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၸႂ်ႁဝ်းယဝ်ႉ။ ၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈလွင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈ ၽၵ်းတူႁူၵ်းႁူမႃးၼႆႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃးမူတ်းယဝ်ႉ။ ဢီႈသင်သေမဝ်ႇဝႃႈ ဢၼ်ပေႃႇပဵၼ်မႃး ၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃးမူတ်းယဝ်ႉ။ ၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈလွင်ႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃးမူတ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တိုၵ်ႉၼင်ႈသေ ဢဝ်တူဝ်တိူဝ်ႉပိုၼ်ႉၽၢၵ်ႈယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢဝ်တူဝ်တိူဝ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်လႆႈငိၼ်းသဵင်ၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇတြႃးယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇမီးသ်င ဢၼ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်မႃးလႆႈ ဢႃႇရုင်ႇတြႃး။ ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈထူပ်းယူႇၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇလွတ်ႈလႆႈ လၢႆးႁူၵ်းလၢႆးၼႆႉ။

သမႃႇထိ

ဢၼ်ႁဝ်းတေဢဝ်ၸႂ်သႂ်ႇသမ်ႉ ပဵၼ်သင်။ ႁဝ်းမီးၸႂ်သဵၼ်ႈလဵဝ်သေ သမ်ႉလႆႈႁဵတ်ႈၵၢၼ်ပၼ် ဢႃႇရုင်ႇႁူၵ်းမဵဝ်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃႈဢွၵ်ႇမႄႈဢွၵ်ႇႁဝ်းၶဝ် ႁၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ် ဢႃႇရꧦင်ႇဢၼ်ႁၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်လႆႈငိၼ်းသဵင်ၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ် ဢႃႇရုင်ႇဢၼ်လႆႈငိၼ်းယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢၼ်ဝူၼ်ႉၸွမ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းလၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇၸႂ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်တူဝ်ႁဝ်း လႆႈတိူဝ်ႉပိုၼ်ႉၽၢၵ်ႈယူႇၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေပၵ်းၸႂ်ၸူးဢၼ်လႂ်။ တီႈၼႆႈယဝ်ႉ ဢၼ်ႁဝ်းလူဝ်ႇလၢႆးမၼ်း။

ဝူၼ်ႉဝႃႈ ၸႂ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းပႂ်ႉယၢမ်း ဢၼ်ပႂ်ႉတူၺ်းႁိူၼ်း ဢၼ်မီး ၽၵ်းတူႁူၵ်းႁူ ဢၼ်ပဵၼ် ၽၵ်းတူတႃ ၽၵ်းတူႁူ ၽၵ်းတူၶူႈၼင် ၽၵ်းတူလိၼ်ႉ ၽၵ်းတူတူဝ် ၽၵ်းတူၸႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးယူႇၼႂ်းႁိူၼ်းၵေႃႉလဵဝ်သေ ဝူၼ်ႉၼႂ်းၸႂ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇလွတ်ႈၽေး။ ၵူၼ်းသေၵေႃႉၵေႃႉ ၶဝ်ႈမႃး ၽၵ်းတူၽၢႆႇၼႃႈ မၢင်ၵေႃႉ ၶဝ်ႈမႃးၽၢႆႇလင်။ ၶဝ်ႈမႃး မီးၼႂ်းႁိူၼ်းမူတ်းယဝ်ႉ၊ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ႇလႆႈၺွပ်းၶဝ်။ လၢႆးမၼ်းတႄႉ လူဝ်ႇလႆႈဢိုတ်းပႅတ်ႈ ၽၵ်းတူႁႃႈႁူးသေ ပႂ်ႉတူၺ်း တီႈႁူးဢၼ်ပိုတ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ၺွပ်းဢဝ်ၵူၼ်းၵေႃႉ (ၸိူဝ်း) ဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးၽၵ်းတူၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ တီႈဢႃႇရုင်ႇဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း။ ၼမ်ႉၵတ်ႉ ဢၼ်ဢဝ်ၸႂ်ပၵ်းသႂ်ႇ တီႈၼိူဝ် ဢႃႇရုင်ႇဢၼ်လဵဝ်သေ ဢမ်ႇၵႂႃႇၸူးတီႈတၢင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ သမႃႇထိယဝ်ႉ။ မၢင်ပွၵ်ႈ ပေႃးၸႂ်ႁဝ်းၼိမ်မၼ်ႈယဝ်ႉၼႆ ၵႂၢမ်းၶေႃႈၼႆႉ ႁဝ်းၵႆႉၸႂ်ႉဝႃႈ ၸႂ်လဵဝ် ၼႆယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢဝ်ၸႂ်ပၵ်းသႂ်ႇ တီႈလဵဝ်ၼႆယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶႂ်ႈၵႂႃႇသိုဝ်ႉၶူဝ်း၊ ၶႂ်ႈၵႂႃႇႁူင်းတူၺ်းလိၵ်ႈ၊ ၶႂ်ႈၵႂႃႇလႄႇတႆးၵေႃႉ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶႂ်ႈတူၺ်းငဝ်းတူင်ႉ တီႈႁိူၼ်း မီးသီႇမဵဝ်း၊ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေႁဵတ်းဢၼ်လႂ်။ ပေႃးဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇမီးၸႂ် ၵႅၼ်ႇၶႅၼ်တႄႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈသိူဝ်းၸႂ်ၸွမ်းလႆႈသေဢၼ်။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ လၢတ်ႈတေႃႇ တႆးၵေႃႉယူႇၼၼ်ႉ ၸႂ်သမ်ႉ တေၵႂႃႇၸပ်း တီႈၵၢတ်ႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇသိူဝ်းၸွမ်း တင်းသွင်ဢၼ် တဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈလႆႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးၸႂ်ၵႅၼ်ႇၶႅင်သေ တႅပ်းတတ်းဝႃႈ "ၵဝ်တေတူၺ်းငဝ်း တီႈႁိူၼ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ" ၼႆတႄႉ တေပဵၼ်ၼင်ႈသေ တူၺ်းငဝ်းလႆႈလီလီယဝ်ႉ။ ယၢမ်းမိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇတူၺ်းငဝ်းယူႇၼၼ်ႉ ၸႂ်တေဢမ်ႇၵႂႃႇၸပ်း တီႈၵၢတ်ႇ တီႈတႆးၵေႃႉ တီႈႁူင်းတူၺ်းလိၵ်ႈယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ် သမႃႇထိယဝ်ႉ။

ဢႃႇရုင်ႇမၢႆၼိုင်ႈ လႄႈ ဢႃႇရုင်ႇမၢႆသွင်

ၼႂ်းဢႃႇရုင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေလိူၵ်ႈဢွၵ်ႇမႃး ဢၼ်ၼိုင်ႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇမၢႆၼိုင်ႈသေ ဢဝ်ၸႂ်ၸပ်းဝႆႉ။ သင်ဝႃႈ ဢႃႇရုင်ႇတၢင်ႇဢၼ် ပေႃႇပဵၼ်မႃးၵေႃႈ ႁဝ်းတေယၵ်ႉတူၺ်းပႃးယူႇ။ ႁဝ်းတေၽၢင်ႉမႅၼ်ႈပႃးၶဝ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းတေဝႆႉၶဝ် ပဵၼ် ဢႃႇရုင်ႇမၢႆသွင်ၵူၺ်း။ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယၢမ်ႈၼင်ႈတြႃးမႃးသေ မီးဝႆႉဢႃႇရုင်ႇမၢႆၼိုင်ႈယဝ်ႉၼႆ သိုပ်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်း ဢၼ်ၼၼ်ႉၵႂႃႇလႆႈယူႇ။ သင်ဢမ်ႇမီးၸိုင် ႁဝ်းတေလိူၵ်ႈ လူမ်းၶဝ်ႈလူမ်းဢွၵ်ႇ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇမၢႆၼိုင်ႈႁဝ်း။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ထူၺ်ႈၸႂ်ၶဝ်ႈၼၼ်ႉ တွင်းမၢႆၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႃႈ "ၶဝ်ႈယဝ်ႉ" ၼႆသေ မိူဝ်ႈဢွၵ်ႇသမ်ႉဝႃႈ "ဢွၵ်ႇယဝ်ႉ" ၼႆတႃႉ။ (ထူၺ်ႈၸႂ်) ၶဝ်ႈယဝ်ႉ (ထူၺ်ႈၸႂ်) ဢွၵ်ႇယဝ်ႉၼႆ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇ မၢႆၼိုင်ႈႁဝ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢႃႇရုင်ႇမၢႆၼိုင်ႈႁဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်း ဢႃႇရုင်ႇတြႃႈဢၼ်လဵဝ်။ ႁဝ်းဢမ်ႇပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ ဢႃႇရုင်ႇတၢင်ႇဢၼ်။ တႃႇႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။ မိူဝ်ႈၶဝ်ၶဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇသင်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈတွင်းဢဝ်သေ မၢႆၶဝ်ႈၼႂ်းၸႂ်ယဝ်ႉ။

လၢႆးဝႆႉဝၢင်းတူဝ် မိူဝ်ႈၼင်ႈတြႃး

ယၢမ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈႁဝ်း တေလၢတ်ႈၼႄလၢႆႈမၼ်း။ ၼင်ႈၸွမ်း ၼင်ႇလၢႆးထုၵ်ႇၸႂ်လႄႈ။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၸဝ်ႈႁဝ်း တေလၢတ်ႈလွင်ႈ လၢႆးဝႆႉဝၢင်းတူဝ်ၵွၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼင်ႈၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇယၢမ်ႈႁဵတ်းမႃးဢွၼ်တၢင်း ဢမ်ႇၼၼ် မီးပၼ်ႁႃ တႃႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸိုင် ယႃႇပေၼင်ႈၶၢႆႇၵုတ်ႇ။ ဢဝ်ၶႃႁဝ်း ႁၢင်ႇၵၼ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁႂ်ႈမၼ်းတိူဝ်ႉၵၼ်။ ပေႃးဝႃႈ ၼင်ႈၶၢႆႇၵုတ်ႇၸိုင် မၼ်းတေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ႁဝ်းမႆႈ ႁဝ်းၸဵပ်း။ လိုၼ်းသုတ်းမႃး ႁဝ်းၸၢင်ႈလႆႈ တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႄႈ တၢင်းၸႂ်ၸႃႉယွၼ်ႉမၼ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႆႉႁၢင်ႇၵၼ်ၸိုင် မိူဝ်ႈၼင်ႈႁိုင်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းၸၢင်ႈၶၢႆႉလႆႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၶၢႆႉၵမ်းလဵဝ်လႄႈ ဢမ်ႇလီ ၵမ်းၵမ်းၶၢႆႉ။ လွင်ႈႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတၢင်းယိူၼ်ႉၵၼ်လႄႈ ဢထိထၢၼ်ႇႁဝ်းလီမႃးယဝ်ႉ။ ဝႆႉဢႅဝ်ႁဝ်း သိုဝ်ႈသိုဝ်ႈ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ တူၺ်းတၢင်းၼႃႈ သိုဝ်ႈသိုဝ်ႈတႃႉ။

မိုဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉသမ်ႉ ယႃႇဢဝ်လင်ၽၢႆႇၼိုင်ႈ တမ်းၼိူဝ်ၽႃႇမိုဝ်းၽၢႆႇၼိုင်ႈ။ ပေႃးႁဵတ်းၼႆ မၼ်းၸၢင်ႈမႆႈမႃး မေႃပၼ်တၢင်းယႃႉဢႃႇရုင်ႇယဝ်ႉ။ ဢဝ်ၼိဝ်ႉမိုဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸုၵၼ်သေ၊ ၼိဝ်ႉမိုဝ်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်သွတ်ႇၵႄႈၵၼ်ၵေႃႈလီ ဢမ်ႇၼၼ် တမ်းၼိူဝ်ၵၼ်ၵေႃႈလီယူႇ။ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႆႉတူဝ်သိုဝ်ႈသိုဝ်ႈၼႆ မၼ်းတေထိင်းဝႆႉ လၢႆးဝႆႉဝၢင်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵူမ်ႈလူင်းတၢင်းၼႃႈပေႃးၼႆၸိုင် ဢဝ်သတိသေ ၶိုၼ်းမႄးႁႂ်ႈမၼ်းသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈတႃႉ။

ၵမ်းၼႆႉ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်လပ်းတႃ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယႃႇပေလပ်းႁႅင်း ႁႂ်ႈၼင်တႃပေႃးၶဵင်ႈလူင်ဝႆႉ။ တေႃႉတႄႉလပ်းၵေႃႈလႆႈယဝ်ႉ။ ပေႃးလပ်းတႃႁႅင်းၼႆ မၼ်းတေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝူၼ်ႉယဝ်ႉ။ လပ်းတႃဢိတ်းဢိတ်းၵူၺ်းၵေႃႈ လႆႈယဝ်ႉ။

လွင်ႈထူၺ်ႈၸႂ်

ဢဝ်ၸႂ်ပၵ်းသႂ်ႇတီႈၶူႈၼင်သေ တႄႇထူၺ်ႈၸႂ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမၢၼ်ႇမၢၼ်ႇလႄႈ။ မိူဝ်ႈထူၺ်ႈၸႂ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ မၢႆၼႂ်းၸႂ်ဝႆႉဝႃႈ (ထူၺ်ႈၸႂ်)ၶဝ်ႈယဝ်ႉၼႆလႄႈ။ ၼႆႉမၼ်းပွင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းပၼ်ၸိုဝ်ႈ ဢႃႇရုင်ႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈထူၺ်ႈၸႂ် ဢွၵ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မၢႆၼႂ်းၸႂ်ဝႆႉဝႃႈ (ထူၺ်ႈၸႂ်)ဢွၵ်ႇယဝ်ႉၼႆလႄႈ။ မၼ်းတေပဵၼ် ၶဝ်ႈယဝ်ႉ ဢွၵ်ႇယဝ်ႉ ၶဝ်ႈယဝ်ႉ ဢွၵ်ႇယဝ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းၽွင်းမိူဝ်ႈ ထူၺ်ႈၸႂ် ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇယူႇၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ၸႂ်ႁဝ်းၵႂႃႇသေတီႈတီႈပေႃးၼႆ မိူဝ်ႈမၼ်းၵႂႃႇၸူးႁူင်းယႃသေ ႁၼ်ႁူင်းယႃ ၼႂ်းတႃႁဝ်းၼၼ်ႉ ၽႃႈဝႆႉ လွင်ႈလမ်းၶဝ်ႈ လူမ်းဢွၵ်ႇသေယဝ်ႉ တွင်းမၢႆပၼ်ႁူင်းယႃၼၼ်ႉတႃႉ။ မိူဝ်ႈႁၼ်ႁူင်းယႃၼႂ်းတႃႁဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇတွင်းမၢႆဝႃႈ ႁၼ်ယဝ်ႉ ႁၼ်ယဝ်ႉ ႁၼ်ယဝ်ႉ သွင်သၢမ်ၵမ်းသေ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းမႃးတွင်းဢဝ် လူမ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇတႃႉ။ သင်ဝႃႈ ၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ငိၼ်းသဵင်ၵူၼ်း လၢတ်ႈတေႃႇႁဝ်းပေႃးၼႆ တွင်းမၢႆဝႃႈ ငိၼ်းယဝ်ႉ ငိၼ်းယဝ်ႉ ငိၼ်းယဝ်ႉ ၼႆ မွၵ်ႈ သၢမ်သီၵမ်းသေ ၶိုၼ်းဢဝ်ၸႂ်မႃး ၸပ်းၶိုၼ်း ဢႃႇရုင်ႇမၢႆၼိုင်ႈႁဝ်း ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈထူၺ်ႈၸႂ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၼၼ်ႉတ။ မိူဝ်ႈငိၼ်းသဵင်ယၢမ်းမွင်း မေႃးထႅၵ်ႉꧦၼၼ်ႉ ဢဝ်ၸႂ်ၸပ်းသႂ်ႇတီႈ ၼႃႈဢၼ်မၼ်းမီးၼၼ်ႉသေ တွင်းမၢႆဝႃႈ ငိၼ်းယဝ်ႉ ငိၼ်းယဝ်ႉ ငိၼ်းယဝ်ႉၼႆ မွၵ်ႈသၢမ်သီႇၵမ်းယဝ်ႉ ၶိုၼ်းဢဝ်ၸႂ်ၵႂႃႇၸပ်း လွင်ႈထူၺ်ႈၸႂ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၼၼ်ႉၶိုၼ်းတႃႉ။ သင်ဝႃႈ ငိၼ်းထႅင်ၼႆ ၶိုၼ်းၵႂႃႇၸူးမၼ်းၶိုၼ်းသေ တွင်းမၢႆဝႃႈ ငိၼ်းယဝ်ႉ ငိၼ်းယဝ်ႉ ငိၼ်းယဝ်ႉ ၼႆထႅင်ႈလႆႈယူႇ။

တၢင်းၸဵပ်း

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယိၼ်းၸဵပ်း ၼႂ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေတီႈꧦ၊ ဝႆႉဝႃႈ တီႈႁူဝ်ၶဝ်ႇၼႆလႄႈ ဢဝ်ႁႅင်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတင်းသဵင်ႈ ၵႂႃႇၸပ်းသႂ်ႇတီႈမၼ်းၸဵပ်းၼၼ်ႉတႃႉ။ ပေႃးယဝ်ႉ တွင်းမၢႆဝႃႈ ၸဵပ်းယဝ်ႉ ၸဵပ်းယဝ်ႉ ၸဵပ်းယဝ်ႉၼႆ မွၵ်ႈသွင်သၢမ်းၵမ်းယဝ်ႉ ၵိုတ်းဝႆႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၶိုၼ်းမႃးတွင်း လူမ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၶိုၼ်းတႃႉ။ တၢင်းၸဵပ်းၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈယွမ်းမႃး တေၸၢင်ႈၼႃမႃးယူႇ။ သင်ဝႃႈမၼ်း ၸဵပ်းၶိုၼ်းမႃးၼႆ ၶိုၼ်းၵႂႃႇၸူးမၼ်းသေ ဢဝ်ၸႂ်ၸပ်းယဝ်ႉ တွင်းဝႃႈ ၸဵပ်းယဝ်ႉ ၸဵပ်းယဝ်ႉ ၸဵပ်းယဝ်ႉ ၼႆ မွၵ်ႈသၢမ်သီႇၵမ်းသေ ၵိုတ်းဝႆႉတီႈၼၼ်ႈယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမႃးတွင်း လူမ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၶိုၼ်းတႃႉ။

သင်ဝႃႈမၼ်း သိုပ်ႇၸဵပ်းၶိုၼ်းထႅင်ႈပေႃးၼႆ ၶိုၼ်းဢဝ်ၸႂ်ၵႂႃႇၸူးတီႈမၼ်းထႅင်ႈသေ တွင်းမၢႆဢဝ် ႁၢမ်ႉႁိုင်ဢိတ်းၼိုင်ႈတႃႉ။ သင်ဝႃႈ တၢင်းၸဵပ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇယိူၼ်ႉလႆႈၼႆ မၢႆဝႆႉ ၼႂ်းၸႂ်ဝႃႈ ဢမ်ႇယိူၼ်ႉလႆႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇယိူၼ်ႉလႆႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇယိူၼ်ႉလႆႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၸႂ်ၸႃႉယဝ်ႉ ၸႂ်ၸႃႉယဝ်ႉ ၸႂ်ၸႃႉယဝ်ႉ ၼႆသေ ၶိုၼ်းမႃးတွင်း လူမ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇတႃႉ။

သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယိၼ်းၵတ်းၼႆ တွင်းမၢႆဝႃႈ ၵတ်းယဝ်ႉ ၵတ်းယဝ်ႉ ၵတ်းယဝ်ႉၼႆတႃႉ။ သင်ဝႃႈ ၵူၼ်ႉမူၺ်ႈပေႃးၼႆ ယႃႇပေၵိုင်ႉၵၢင်ႉလၢႆႈ လၢႆးၼင်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵမ်းလဵဝ်။ ၶတ်းၸႂ်မၢႆတွင်းဢဝ် တၢင်းမူၺ်ႈၼၼ်ႉဝႃႈ မူၺ်ႈယဝ်ႉ မူၺ်ႈယဝ်ႉ မူၺ်ႈယဝ်ႉၼႆသေ ၶိုၼ်းမႃးၸူးၶိုၼ်း လွင်ႈထူၺ်ႈၸႂ်တႃႉ။ သင်တၢင်းမူၺ်ႈၼၼ်ႉ ၶိုၼ်ႈႁႅင်းမႃးၼႆ ၶိုၼ်းၵႂႃႇၸူးမၼ်းသေ မၢႆဝႃႈ မူၺ်ႈယဝ်ႉ မူၺ်ႈယဝ်ႉ မူၺ်ႈယဝ်ႉ ၼႆထႅင်ႈတႃႉ။ သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇသမ်ႉ ဝူၼ်ႉၸွမ်းလွင်ႈဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႆႈႁဵတ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ၊ ဢၼ်တေႁဵတ်းမိူဝ်ႈၽုၵ်ႈၸိုင် တွင်းမၢႆဝႃႈ ဝူၼ်ႉယဝ်ႉ ဝူၼ်ႉယဝ်ႉ ဝူၼ်ႉယဝ်ႉ ၼႆသေ ၵႂႃႇတွင်းမၢႆ လွင်ႈထူၺ်ႈၸႂ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၼၼ်ႉၶိုၼ်းတႃႉ။