သတိပထၢၼ်ႇလၢႆးငၢႆႈ/ၵွပ်ႈသင်ၼင်ႈတြႃး

ၶွပ်ႇ

ပၢင်တြႃးႁူၵ်းဝၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ပွတ်းယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းမီးလွင်ႈလီမၼ်းႁင်းၶေႃ ၸွမ်းၼင်ႇၶၢဝ်းမၼ်းယူႇ။ လွၵ်းၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်းၼႆႉ လႆႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်တင်း တၵႃႇ တွၵ်ႇတႃႇ Leo, K. Thinn ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢွင်ႈတီႈပၢင်တြႃးၼႆႉ လီꧦငၢမ်းꧦသေ တမ်းဝၢင်း ႁႂ်ႈပေႃး မႅၼ်ႈၵၼ်တင်း ၶၢဝ်းယၢမ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ် ပေႃႈ/မႄႈဢွၵ်ႇႁဝ်းၶဝ်။ လွင်ႈပူၵ်းတင်ႈပၢင်တြႃးၼႆႉ မၼ်းဢိင်ၼိူဝ်တူဝ်ထူပ်းၸဝ်ႈႁဝ်း တီႈၼႂ်းဝဵင်းလူင်လၼ်ႇတၼ်ႇ။ ၵၢၼ်တြႃးၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ မၼ်းမီးယိူင်းဢၢၼ်း သုင်ပူၼ်ႉတီႈပူၼ်ႉလႅၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မၼ်းဢိင်ၼိူဝ် ၵၢၼ်ၽိုၵ်းၵမ်းလွႆးꧦလႄႈ ၵၢၼ်ၽိုၵ်းမၢၼ်ႇꧦၵူၺ်း။ ၵၢၼ်ဝႆႉၼၵ်းမၼ်းတႄႉၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ်ၽူႈၽိုၵ်းၵၢၼ်မၢၼ်ႇꧦယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းမၼ်းသမ်ႉ ၶႂ်ႈလူတ်းယွမ်းပၼ် တၢင်းတိုၼ်ႇတဵၼ်ႈ တီႈၵၢၼ်လႄႈ ၼႂ်းၽဝၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။

ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃးႁဝ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ မီး (20) မိၼိတ်ႉၵူၺ်း။ တႄႇဢဝ်ၼၼ်ႉမႃး ႁဝ်းၶိုၼ်ႈမႃးၵမ်းဢိတ်းꧦ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် (30-40) မိၼိတ်ႉ။ ပေႃႈ/မႄႈဢွၵ်ႇၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးတၢင်းတုၵ်ႉၸႂ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း မၼ်းၵႃႈႁိုဝ်။ ႁွင်ႈၵၢၼ်တြႃးၵမ်ႈပႃႈၼမ်တႄႉ ၶၢဝ်းယၢမ်းၼင်ႈတြႃးလႄႈ ပႆတြႃးၼၼ်ႉ ဝႆႉၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်းယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ သွင်ၸူဝ်ႈမူင်း သၢမ်ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်ၵၢၼ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈၼႆႈတႄႉ ႁဝ်းၵူၺ်းတႄႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼင်ႈတြႃး (30)မိၼိတ်ႉ လႄႈ ၵၢၼ်တြႃးဢၼ်လႆႈပႆ (30)မိၼိတ်ႉ။ ၸဝ်ႈႁဝ်းတင်ႈၸႂ်ႁဵတ်း ႁႂ်ႈပၢင်တြႃးဢၼ်ၼႆႉ ပိူင်ႈၵၼ်တင်းတၢင်ႇဢၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းယၢမ်ႈၶဝ်ႈပႃး။ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးလွင်ႈပၢင်တြႃးဢၼ်ၼႆႉတႄႉ မၼ်းမီးၵၢၼ်တွင်ႈထၢမ် ၽူႈၼင်ႈတြႃးၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်တွင်ႈထၢမ် ၽူႈၼင်ႈတြႃးၵမ်းၵေႃႉꧦၼႆႉ ၼိုင်ႈဝၼ်း မီးသီႇပွၵ်ႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ယိူင်းဢၢၼ်းၶဝ်ႈၵၢၼ်တြႃးၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇႁဵၼ်းဢဝ်လၢႆးတြႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးသိပ်းဝၼ်း ၼိုင်ႈပွၵ်းၵူၺ်းသေ ႁႂ်ႈမၼ်းတဵမ်ထူၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းယၢပ်ႇ။ ပၢင်တြႃးသိပ်းဝၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၼိုင်ႈပွၵ်ႈၼႆ မၼ်းတဵမ်ထူၼ်ႈယၢပ်ႇ။ ပၢင်တြႃးသိပ်းဝၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၼိုင်ႈလိူၼ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇႁဵတ်းပၼ် လွၵ်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးသင်။ ဢၼ်ဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလွၵ်းဢၼ်လႆႈမႃး တီႈၼႂ်းပၢင်တြႃးသိပ်းဝၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၼိုင်ႈလိူၼ် တီႈၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉၵူၺ်း ပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ။

ပၢင်တြႃး တီႈၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ

ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ၊ မိူင်းထႆးလႄႈ မိူင်းလင်းၵႃၼၼ်ႉ ပဵၼ်သေဝၢႆးမိူဝ်ႈ သိုၵ်းလုမ်ႈၽႃႉပွၵ်ႈသွင် လႄႈ ၼႂ်းၶိုင်ႈတွၼ်ႈသွင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ (20)ၼၼ်ႉၵူၺ်း ပၢင်တြႃးသိပ်းဝၼ်းၼႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵင်မၼ်း ၸင်ႇၵွႆႈယႂ်ႇမႃး။ ဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ ပၢင်းတြႃးၸိူင်ႉၼႆ တေႃႉတႄႉမီးၵူၺ်း။ မၼ်းဢိင်ၼိူဝ် ၵႂၢမ်းပၼ်ႁႅင်းလႄႈ လၢႆးၸတ်းၵၢၼ်ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၵူၼ်းႁိူၼ်းၶဝ်၊ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ် လုင်းသြႃႇတၢၼ်းတႅင်ႇ တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်တြႃးမူဝ်းၵူၵ်ႉ၊ ဢူးတုၼ်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်တြႃးမႁႃႇၸီႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပၢင်တြႃးသိပ်းဝၼ်းၼႆႉ ၸင်ႇထိုင်မႃး တီႈၼႂ်းမိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းထႆးလႄႈ မိူင်းလင်းၵႃၼၼ်ႉၵေႃႈ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၽၢႆႇၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းထၢၼ်ႈၵၢင်ၶဝ် ၸွႆႈၽူႈၼႄတြႃးၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၶဝ် ႁဵတ်းပၢင်သိပ်းဝၼ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်းတႄႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းလႆႈၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်တႄႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼုမ်ႇၶဝ် မႃးၶဝ်ႈပၢင်တြႃးၶၢဝ်းပွတ်း ၼႂ်းယၢမ်း မိူဝ်ႈၶဝ်လိုဝ်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်းယဝ်ႉ။ ၶဝ်မီးလွင်ႈၵွင်ႉၵၼ်တင်း ၽိင်ႈၸၢဝ်းပုတ်ႉၼႂ်းပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶၢမ်ႇပဵၼ်သၢင်ႇပဵၼ်ၸၢင်း ၼႂ်းၶၢဝ်းမႆႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

လၢႆးတြႃးဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်ယူႇ တီႈၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ မီးသိပ်းလၢႆး။ ၼႂ်းမိူင်းထႆးၵေႃႈ မီးယူႇၵမ်ႈၽွင်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆ လႄႈ ပေႃးဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵိူတ်ႇ တီႈၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းထႆး မိူင်းလင်းၵႃၼႆ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မီးႁွင်ႈၵၢၼ်တြႃးလႄႈ ၶူးၼႄတြႃးၼမ်လႄႈ သွၼ်ႇဝႃႈၵၢမ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇလီၼႆလႃႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၵေႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်တူဝ်ၵဝ်ႇႁဝ်းဝႃႈ ၸွင်ႇႁဝ်း ၶႂ်းယူႇတီႈလႅင်းသေ ၵႂႃႇၸူးတီႈလပ်းသိင်ႇၶိုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁဝ်းၵိူတ်ႇမႃးၵၢမ်ႇလီယဝ်ႉ လႄႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈယူႇသဝ်းၸွမ်းလူၺ်ႈ တၢင်းၵၢမ်ႇလီႁဝ်းသေ သိူဝ်းၸွမ်းၽွၼ်းလီထမ်ႇမယဝ်ႉ။

တၢင်းဢူၼ်ႈၶႅင်လႆႈ

ႁူႉဝႃႈ မီးလၢႆးတြႃးလီလၢႆလၢႆးသေ ဢဝ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတိတ်းၸပ်းလၢႆးဢၼ်ၼိုင်ႈသေ ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈတၢင်ႇဢၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်လီဢၢႆတႄႉꧦ။ လၢႆးတင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵျႃႉၵူႈဢၼ်ယဝ်ႉ။ လၢႆးတြႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်လႆႈတၢင်း ၵမ်ႉထႅမ်သေ ၸႂ်ႉမႃးလၢႆပၢၼ်ၼႃႇယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈမၼ်း ဢမ်ႇၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်းၼႆ မၼ်းတေဢမ်ႇမီးမႃးႁိုဝ်လႆႈတၢၼ်ႇၼႆႉ။ ပေႃးဢဝ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၸဝ်ႈႁဝ်းဝႃႈတႄႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီလိူၵ်ႈဢဝ် ၵႃႈတီႈလၢႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ မႃးၸႂ်ႉတုဝိ်း ဢၼ်တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇႁဝ်း ၸွမ်းလူၺ်ႈလၢႆးၶႅင်ဢူၼ်ႈယူႇ။ ဢၼ်ႁဝ်းၵႂႃႇတိတ်းၸပ်းလၢႆးၼိုင်ႈသေ ၸႂ်ႉတိုဝ်းယဝ်ႉ သႄႉၼႄးတၢင်ႇလၢႆးယူႇၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်း။ သင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတူၺ်းႁၼ် တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇပဵၼ်ယႂ်ႇၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ လၢႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ လၢႆးဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႆႈၸႂ်ၼၼ်ႉ လုလႅဝ်ယဝ်ႉ။

တၢင်းၶႅင်ဢူၼ်ႈလႆႈၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၼႂ်းလၢႆးပၢင်တြႃးႁဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ၸဝ်ႈႁဝ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႉလၢႆးလဵဝ်သေ တမ်းဝၢင်းပၼ်ၵူၼ်းသေၵေႃႉꧦ။ တေႃႈၼင်ႇ လၢႆးတွင်းဢဝ် လူမ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၵူၺ်းၵေႃႈ မီးလႆႈလၢႆလၢႆး။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ႁွင်ႈၵၢၼ်တြႃး မႁႃႇၸီႇ၊ မူဝ်းၵူၵ်ႉ၊ သၢၼ်းလုၼ်ႇ လႄႈ ဢႃးၸၢၼ်ၶျႃးၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပိူင်ႈၵၼ်ယူႇ။ ၵၢၼ်တြႃးၸႃႉၼႆႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းၶႂ်းသွၼ်ပၼ် တီႈၼႂ်းပၢင်တြႃးႁူၵ်းဝၼ်းၼႆႉယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈမၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈ။ မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်တြႃး ဢၼ်ဢဝ်ထၢတ်ႈလူင်သီႇပႃး ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇ။ လၢႆးတြႃးဢၼ်ၼႆႉ လၢႆးၵတိတ်ႉဝၢႆး ၼႆၵေႃႈႁွင်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇတေၽိုၵ်းလႆႈလၢႆးဢၼ်ၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်းလိူဝ်ၼႆႉထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ၽိုၵ်းလႆႈထႅင်ႈၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေတိူဝ်းႁူႉ လွင်ႈထၢတ်ႈလူင်သီႇပႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တၢင်းပွင်ႇၸႂ် တၢင်းဝူၼ်ႉ လႄႈ တၢင်းပွင်ႇၸႂ်တူဝ်ထူပ်း

တၢင်းပွင်ၸႂ် တၢင်းဝူၼ်ႉ လႄႈ တၢင်းပွင်ႇၸႂ်တူဝ်ထူပ်းၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈဝႆႉၽဵင်ႇၵၼ်။ ၸဝ်ႈႁဝ်းဝႆႉပိူင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈၶပ်းပၢင်တြႃးၼႆႉမႃးယဝ်ႉ။ ပၢင်တြႃးမၢင်တီႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈဝူင်ႈ ႁိုဝ် သိပ်းဝၼ်းၼၼ်ႉ ၽူႈၶဝ်ႈတြႃးၶဝ် မီးသုၼ်ႇ လႆႈၵုမ် ၽူႈၼႄတြႃးၶဝ် ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် သၢမ်ပွၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်း။ မၢင်ၽဝ်ႇ မၼ်းတေမီးလွင်ႈထၢင်ႇထိူမ် တီႈၼိူဝ် လွင်ႈၵုမ်ၵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃးဢမ်ႇႁူႉ။ မီးတြႃးလၢႆꧦႁူဝ် ဢၼ်ၼႄပၼ် လွင်ႈဢုပ်ႇၵုမ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ လႄႈ ၽူႈၼင်ႈတြႃးၶဝ်။ ၽူႈၼင်ႈတြႃးမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်လႆႈထွမ်ႇတြႃး လၢႆပွၵ်ႈသေတႃႉၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းၶိုပ်ႈၼႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇဢုပ်ႇၵုမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထွမ်ႇတြႃးသေ လႆႈတူဝ်ထူပ်း တီႈၼႂ်းယၢမ်းၼင်ႈတြႃးၼၼ်ႉ လမ်ႇလွင်ႈတႄႉꧦ။ ၸဝ်ႈသြႃႇမူဝ်းၵူၵ်ႉ ပႃးၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ၸဝ်ႈသြႃႇဢၵ်ၵမႁႃပၼ်တိတ ဝိမလၼႆႉ သပ်းလႅင်း ပတိတ်ၸသမ်မုပ်ပၢတ်ႈ တီႈၼႂ်းပၢင်တြႃးမၼ်းၸဝ်ႈၵူႈဝၼ်း။ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းႁဝ်းလႆႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ လႄႈ လၢႆးဝႆႉဝၢင်းၸႂ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်တွင်ႈထၢမ် ဢၼ်လႆႈႁဵတ်း ၼိုင်ႈဝၼ်းသီႇပွၵ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢိင်ၼိူဝ်တူဝ်ထူပ်း ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈပတိၸ်ၸသမ်မုပၢတ်ႈ လႄႈ တၢင်းပွင်ႇၸႂ်ၸဝ်ႈႁဝ်း တီႈၼိူဝ်တၢင်းလမ်ႇလွင်ႈမင်ႇၵလႃႇသွင်ၵၼ် (မင်ၵလသုတ်ႈ) ဢၼ်ဝႃႈ ထွမ်ႇလႄႈၵုမ် (ၵရေၼ ꩪမ်မ သဝၼံ လႄႈ ၵရေၼ ꩪမ်မသႃၵၸ်သႃ)ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပၢင်တြႃးၵမ်းၼႆႉ ပေႃႈ/မႄႈဢွၵ်ႇႁဝ်းၶဝ် လႆႈႁူႉလွင်ႈမင်ႇၵလႃႇသွင်ပႃးၼႆႉယဝ်ႉ။

သတိဝႆႉပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇ

ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၸဝ်ႈႁဝ်းဝႆႉသတိပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇ၊ သွင်သမ်ႉ ပဵၼ်သမႃႇထိယဝ်ႉ။ သတိၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇ တီႈၼႂ်းၵၢၼ်ဝိပတတ်ႉသၼႃႇ။ သမႃႇထိသမ်ႉ ႁဝ်းလႆႈ ယၢမ်းမိူဝ်းသတိႁဝ်း ဢမ်ႇၶၢတ်ႇဢမ်ႇလႅဝ်သေ ၶိုၼ်ႈသၢင်ႉသုင်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈႁဝ်း ဢၼ်သူင်ႇၸူး တွၵ်ႉတႃႇ Leo. K. Thinn ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းလၢတ်ႈပႃးလွင်ႈၼႆႉယူႇ။ သင်ဝႃႈ ႁဝ်းၶႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၽႃႇဝၼႃႇ ပေႃးၼႆ ႁဝ်းတေလႆႈဢိင်သတိမꩪႃၼသုတ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် သုၼ်ဢၼ်ႁေႃးၼႄ ငဝ်ႈၶၢမ်ႇပိုၼ်ႉသတိၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈတြႃးလၢႆꧦႁူဝ်ၼၼ်ႉ တြႃးႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်တဵမ်လီတႄႉꧦ။ တီႈၼႂ်းသတိပꩪႃၼသုတ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းဝႆႉသိပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်း ပဵၼ်ပိုၼ်ႉၶၢမ်ႇလႄႈ ပဵၼ်ပိူင်ၵၢၼ်ၽိုၵ်းယဝ်ႉ။ ၸႂ်ႉသတိသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေႁူႉလႆႈယူႇ လွင်ႈဝႃႈ သမႃႇထိ လႄႈ ဝီႇရိယၼႆႉ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ႁိုဝ် ဢမ်ႇၽဵင်ႇ။ သတ်ႉထႃႇ လႄႈ တၢင်းပွင်ႇၸႂ် ပဵၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းၸႂ်ႉသတိထတ်းတူၺ်းသေ ႁူႉလႆႈယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ႁဝ်းလႆႈၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈမီးသတိတႃႇသေႇယဝ်ႉ။ သတိၼႆႉ ဢမ်ႇမီးဢၼ်လိူဝ်မၼ်း။

တီႈၼႂ်းၵၢၼ်တြႃးသတိဝိပတ်ႉသၼႃႇၼၼ်ႉ သတိၼႆႉ ပဵၼ်ငဝ်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉၸႂ်ႉၶေႃႈၵႂၢမ်းသတိပꩪႃၼၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၵူၼ်းႁဝ်းၵႆႉဢွၼ်ၵၼ်ဝႆႉ သမႃႇထိလမ်ႇလွင်ႈလိူဝ်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ မၢင်ၽဝ်ႇႁဝ်းလီႁွင်ႉဝႃႈ သမႃထိပꩪႃၼလိူဝ်သေ သတိမပထႃၼယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇမီးသတိတဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈ ဢီႈသင်ပဵၼ်ယူႇၼႆၵေႃႈ ၶေးႁဝ်းတေဢမ်ႇႁူႉၵွၼ်ႇ။ တႃႇႁဝ်းတေႁူႉႁၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇသတိယဝ်ႉ။

ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈတိုၵ်ႉပဵၼ်ရသေႉၵေႃးတမ ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈႁဵၼ်းဢဝ်တီႈၶူး ဢလႃရ ၵႃလမ လႄႈ ၶူး ဢုတၵရႃမပုတ်ႉတၶႃသွင်ၸဝ်ႈ ဢၼ်တႄႇတင်ႈပဵၼ်မႃး ပၢႆးဝူၼ်ႉၶပ်ႉ သင်ႇၵျယေႃးၵၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈရသေႉၵေႃးတမၼႆႉ မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ပႆႇပဵၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈဢရူပသၢၼ်ႇ သၢၼ်ႇထိသၢမ် ၵႃႈတီႈၶူးၵေႃႉဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉသေ သိုပ်ႇလႆႈသၢၼ်ႇထိသီႇ ၵႃႈတီႈၶူးၵမ်းလိုၼ်းယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ်ၸၼ်ႉသၢၼ်ႇ ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးသမႃႇထိသုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၼ်ႉသွင်ဢၼၼႆႉ ပဵၼ်ၸၼ်ႉဢၼ်သုင်ယူႇ၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈထၢင်ႇထိူမ်သင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသၢၼ်ႇၼႆႉ ဢလႃရ ၵႃလမ လႄႈ ဢုတၵႃရႃမပုတ်ႉတ ႁူမ်ႈပႃးလုၵ်ႉၼွင်ႉၶႃ ပဵၼ်ဢၼ်ႁၢၼ်ႉၸႂ်ၸွမ်း လွငလွင်ႈပဵၼ်လႆႈၶဝ် ဢၼ်ပၼ်တၢင်းၵတ်းယဵၼ် တၢင်းၼိမ်ၸႂ် လႄႈ ၽွၼ်းၵျႃႉမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸဝ်ႈရသေႉၵေႃးတမ ပွင်ႇႁၼ်ဝႃႈ ပိၵ်ႉသမ်ႉမၼ်းလႆးတြႃးၸၼ်ႉသုင် တီႈၼႂ်းၵၢၼ်တြႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈပၼ်ႁႃ ဢၼ်မၼ်းၶတ်းၸႂ်ႁႃ လၢႆးၵႄႈမၼ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ႁူႉႁၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆသေ မၼ်းၸဝ်ႈ ၸင်ႇၽၢတ်ႇယၢၼ် ၶူးသွင်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉသေ ၶတ်းၸႂ်ႁႃလၢႆးတၢင်ႇပိူင်ယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ၶတ်းၸႂ်ၽိုၵ်းၵမ်ၶႃတူဝ်ၸႂ် ဢၼ်ၵျၢႆးၼၶဝ် တိုၵ်ႉၽိုၵ်းၵၼ်ယူႇ ၼႂ်းမိူင်းဢိၼ်းတိယ ယၢမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈသမႃႇထိသေ ၵိၼ်ၶဝ်ႈၽၵ်းဢိတ်းဢွတ်းၵူၺ်းသေ တိုဝ်းၵမ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးမႃးသမ်ႉ ဢမ်ႇသုင်သင်သေဢိတ်းယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈႈ ဢမ်ႇထိုင်တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းမၼ်းၸဝ်ႈ ဢၼ်ၶႂ်းႁႂ်ႈတၢင်းတုၵ်ႉၶမူတ်းႁၢႆ။ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းမႃးၵေႃႈ ပွႆႈၽႃႈပႅတ်ႈလၢႆးၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။

လၵ်ႉၶၼႃႇႁင်းၶေႃ ၶွင်တြႃးၸၢဝ်းပုတ်ႉ ဢၼ်ပိူင်ႈၵၼ်တင်း လၢႆးတြႃးတၢင်ႇသႃႇသၼႃႇတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်မၼ်းဝႆႉ သတိလမ်ႇလွင်ႈလိူဝ်သေတၢင်ႇဢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ?။ လွင်ႈတၢင်းမၼ်းတႄႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်တၢင်းဝူၼ်ႉလွင်ႈလဵဝ်ၵူၺ်း မၼ်းမီးပႃးယုတ်တိမၼ်းယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းဝႆႉသတိပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇ တီႈၼႂ်းပၢင်တြႃးၼႆႉ။ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးဢၼ် တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ သမႃႇထိလီမႃးၵမ်းလဵဝ်။ ၸဝ်ႈႁဝ်းႁူႉယူႇဝႃႈ မၢင်ပွၵ်ႈမႃး ပေႃးဢမ်ႇမီးသမႃႇထိဢွၼ်တၢင်းၼႆ တႃႇတေၼင်ႈတြႃးၼႆႉ မၼ်းယၢပ်ႇ။ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၸိူင်ႉၼင်ႇႁဝ်းႁူႉႁၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ လႄႈ တၢင်းတုမ်ႉတွပ်ႇၸူးၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ တၢင်းတုမ်ႉတွပ်ႇၼႆႉ မၼ်းလႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းႁဵတ်းပဵၼ်သေ မီးမႃးယၢမ်းမိူဝ်ႈလႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းၵုမ်းထိင်းၵူၺ်း။ တႃႇတေႁႂ်ႈတၢင်းႁဵတ်းပဵၼ်ၵိုတ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းႁဵတ်းလႆႈယူႇ။

ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းႁႃႈဝၼ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈသပ်းလႅင်းလႄႈ လႆႈလၢတ်ႈၼႄလၢႆးတြႃး မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တြႃးမဵတ်ႉတႃႇ၊ တြႃးပုတ်ႉထႃႇၼုတ်ႉသတိ၊ ၵႃယႃသတိ လႄႈ မရၼႃၼုတ်သတိၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းပႆႇသဵင်ႈ။ မၼ်းပဵၼ်ငဝ်ႈပိုၼ်ႉၶၢမ်ႇၵူၺ်း။ ၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈသွၼ်ပၼ်လၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃႈမႄႈဢွၵ်ႇၶဝ် ပေႃးတေ ၸၢင်ႈသိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးလႆႈ ႁင်းၵူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈထူပ်း ၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈသေတႃႉၵေႃႈ ပေႃးမီးဢၼ်လူဝ်ႇထၢမ် လူဝ်ၵုမ်မႃးပေႃးၼႆ ၵပ်းသိုပ်ႇမႃးတင်းၽူင်းလႆႈယူႇ။

ၵၢၼ်တြႃးၼႂ်းၽဝၵူႈဝၼ်း

ယိူင်းဢၢၼ်းၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ၶွင်ပၢင်တြႃးပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉတႄႉၵေႃႈ ၶႂ်ႈဢဝ်ၵၢၼ်တြႃး သိုပ်ႇမိုတ်ႈပၼ်ၽဝၵူႈဝၼ်း ပေႃႈဢွၵ်ႇမႄႈဢွၵ်ႇႁဝ်းၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းယူႇၵေႃႈ ပေႃႈဢွၵ်ႇမႄႈဢွၵ်ႇႁဝ်းၶဝ် ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးလႆႈယူႇ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွ်င်ႈ ၵူၺ်းၶႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ယၢမ်းမိူဝ်ႈ ၶဝ်မီးတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်တြႃး ဢမ်ႇၼၼ် မိူဝ်ႈမီးတီႈဝတ်ႉဝႃးၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈၶဝ်ပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇႁဵတ်းသင်သေဢိတ်းယဝ်ႉ။ ၼႆႉမၼ်းဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇသေဢိတ်း။ ဝတ်ႉဝႃးၼႆႉ ထုၵ်ႇလီပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁဵၼ်းဢဝ် ထမ်ႇမသေ ႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇသမ်ႉ ထုၵ်ႇလီပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၽိုၵ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇၵမ်ႉပႃၼမ်ႉသမ်ႉ ပိူင်ႈၵၼ်တင်းလွင်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းႁိူၼ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး မိူဝ်ၶဝ်မီးတီႈဝတ်ႉဝႃးၶၢဝ်းပွတ်းၵူၺ်း။ တီႈႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈၵူၼ်းၼႂ်းႁိူၼ်း ပီႈၼွင်ႉ ဢူၺ်းၵေႃႉသေ လီလႆႈၽိုၵ်းတြႃးယူႇ။ တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်သမ်ႉ လီၸႂ်ႉလၢႆး ဢၼ်လႆႈသွၼ်ဢဝ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်း ၶႂ်ႈၽၢၵ်ႇပၼ်ပေႃႈမႄႈဢွၵ်ႇၶဝ်တႄႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင် (ဢတ်ထင်ၵိၵမၵ်ၵ)ယဝ်ႉ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းပႃႇလိမၵ်ၵၼႆႉ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၽဝ။ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ၶူးလူင်ႉလႅၼ်ႇၶဝ်၊ ၽူႈႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ၵျႃႉၶႅၼ်ႇၶဝ် ၸိူဝ်းၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင်ၼႆႉ တိုၼ်းတေမီးလွင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈလႄႈ မၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ်ဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်း မၵ်ၵၼႆႉ ၵမ်ႉၼမ်ၵႆႉဢွၼ်ၵၼ်ပိၼ်ႇဝႃႈ လၢႆးၽဝၸၢဝ်းပုတ်ႉ ဢၼ်ပႃးဝႆႉ ပႅတ်ႇလၢႆးၼႆယူႇ။ တူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ မီးဝႆႉဢင်ႇၵႃႇလၢႆဢၼ် မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁူဝ်ၸႂ် ပွတ်ႇ တပ်း မၢၵ်ႇၵႅဝ်း လုပ်ႇႁူဝ် ၶႅၼ်မိုဝ်း တိတ်ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ၊ ဢင်ႇၵႃႇဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်မႃးၵူၼ်းလႆႈ။ ပေႃးဢင်ႇၵႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးၸုၵၼ်မူတ်းၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃးၵူၼ်းယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼႆၼင်ႇၵဝ်ႇ လၢႆးသဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင် ဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်မႃးသဵၼ်ႈတၢင်းလႆႈ။ မိူဝ်ႈလၢႆးပႅတ်ႇဢၼ်မီးမူတ်းၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃးသဵၼ်ႈတၢင်းသေ မႃးပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ (မၵ်ၵသၸ်ၸႃႇ)ယဝ်ႉ။

မၵ်ၵသတ်ၸႃ သဵၼ်ႈတၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၸၢင်ႈၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇမႃးလႆႈ ၸွမ်းၼင်ႇ တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းၶဝ်ငၢႆႈꧦ ဝႃးပဵၼ် တႃႇၼ သီႇလ လႄႈ ၽႃႇဝၼႃႇ သၢမ်ပိူင်ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ၵူၼ်းႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်ၽိုၵ်း တႃႇၼ သီႇလ သေ ဝႆႉပႅတ်ႈ ၽႃႇဝၼႃႇယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၵႆႉလိူၵ်ႈႁဵတ်း ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈႁဵတ်းၵူၺ်း။ မၢင်ပွၵ်ႈယင်းပၢႆဝႃႈ "တႃႇတေၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်း ပႆႇသၢင်ႇထုၵ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇၶႃႈ” ၼႆၵွၼ်ႇ။ ပေႃးၼႆ မၼ်းသမ်ႉပဵၼ်သင်လႃႇ မၼ်းပဵၼ်ဢၼ်ႁဝ်းလိူၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢႆးၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်း လၢႆးမၵ်ၵသတ်ႉၸႃႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးတၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ။ မၼ်းဢမ်ႇငမ်ႇၵၼ်တင်း လၢႆးသတ်ႉၸႃႇသီႇပႃး။ ပေႃးဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်း မႅၼ်ႉ (ဢရိယမၵ်ၵ)ပေႃးၼႆ ပွင်ႇဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၽိုၵ်းၵၢၼ်ၸၢဝ်းပုတ်ႉယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၵၢၼ်ယိုၼ်ႈပၼ်ယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ ၵၢၼ်တႃႇၼၸၢဝ်းပုတ်ႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁဵတ်းၵၢၼ်လူႇတၢၼ်းမုၼ်ၸဝ်ႈယူႇၵေႃႈ မၼ်းတေ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ တႃႇတေပွင်ႇၸႂ် သဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင်ၼႆႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတႄႉꧦ။ ၼႆလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ် ဢၢၼ်ႇပပ်ႉ ဢၼ်လၢတ်ႈလွင်ႈ သဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင်ၼႆႉလႄႈ ထွမ်ႇပၼ်တြႃး ဢၼ်လၢတ်ႈလွင်ႈၼႆႉတႃႉ။ ယွၼ်ႉၵေႃႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႆႈႁဵၼ်းဢဝ်မႃးၵႃႈတီႈပပ်ႉလိၵ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် တြႃးမႃးၼၼ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ တၢင်းပွင်ႇၸႂ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ လၢႆးဝႆႉဝၢင်းၸႂ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ တၢင်းၶတ်းၸႂ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈလႄႈ သတိ ဢၼ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢဝ်မႃးၽိုၵ်းတူၺ်းတ။