ပိုၼ်းၽြႃး ၸဝ်ႈၵေႃးတမ/ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးမျၢတ်ႈ ၸဝ်ႈသီႇထၢတ်ႈ ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း မူၼ်းပဵၼ်ႁၢင်ႈ

မေႃသိုပ်ႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ပုၼ်ႈတႃႇမိူဝ်းၼႃႈ

မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး (2600) ပီ လိူဝ်လိူဝ်ၼၼ်ႉ တီႈမိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ပွတ်း ႁွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵတ်းယဵၼ် သိူဝ်းသႃႇဝႆႉယူႇ။ လွင်ႈၽၢႆႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ လွင်ႈ ၽၢႆႇလဵင်ႉလူဝူဝ်းၵႂၢႆးပႄႉ ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၽႄႈ တိူၼ်းဝႆႉယူႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢၼ်ယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉလၢႆမဵဝ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဝူၺ်ႇၻေႇႁီႇၼၼ်ႉ သမ်ႉဢမ်ႇပေႃးမီး ၶူဝ်းၶွင်ၵွင်ငိုၼ်းသင်လႄႈ ပဵၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းၽၢၼ် ၵမ်ႉၼမ်ယဝ်ႉ။

ၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢၼ်ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၵေႃးသလၼၼ်ႉ ၶဝ်လုၵ်ႉတီႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း မႃႇတိင်ႇၵသေ လူင်းမႃးလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ ၵူၼ်းငိူၼ်ႈၶိူဝ်း ဢမ်ႇၸႅတ်ႈၸၢင်ႇ လမ်လၢင်ႇဝဝ်းသဝ်ႈ ၼမ်ႉၸႂ် ဢမ်ႇပေႃးၸိုၼ်ႈသႂ်ၼႆယူႇ။

ၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢၼ်ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဝမ်ႇသရႃႇꩡၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁၢႆႉၵူၼ်း ၵျၢမ်း ဝႃႇသၼႃႇၸရိူၵ်ႈၵျၢမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ “ၸၢတ်ႈတေမႃး ဢမ်ႇမီး ၽဝမိူဝ်း ၼႃႈ ဢမ်ႇမီး” ၼႆသေ ၶဝ်ယိပ်းမၼ်ႈ ပၼ်ႈၵမ် ဝႃႇတႃႉ မိတ်ႉသႃႇယဝ်ႉ။

ၶိူဝ်းပတ်ႉၸေႃးတၼၼႆႉၵေႃႈ တေႃႈတူဝ်ၵျၢမ်းၸႂ်ၵျၢမ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶိူဝ်း ဝမ်သရႃႇၸၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢၼ်ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပၼ်ႇတဝၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းငၢၼ် ၵူၼ်းဢၼ်ႁတ်းႁၢၼ် ၵူၼ်းဢၼ်တိုၵ်းသိုၵ်း ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလႅၼ်ႇၽၢႆသေ တႃႉ ငိူၼ်းတိုၼ်း ပိုၼ်းၶိူဝ်းၶဝ်တႄႉ ဢမ်ႇပေႃးၸၢင်ႇၸႅတ်ႈ။

ၼင်ႇၵႃႈဝႃႈမႃး ၶိူဝ်းၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ ႁၢင်ႈပွင် တီႈၶွပ်ႇလႅၼ်ပႅၼ်မိူင်း ထုင်ႉတိူင်းမႃႇၵထလႄႈသင်၊ တိူင်းၵေႃးသလလႄႈ သင်၊ ဝူၺ်ႇသႃႇလီႇ၊ မထုရႃႇ၊ ဝဵင်းႁတ်ႉထီႇပုရ၊ မိထိလႃႇ... ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းၵပိလဝတ်ႈ၊ ဝဵင်းၻေႇဝတႁၼႆႉတႄႉ ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းထုင်ႉတိူင်းမႃႇၵ ထလႄႈ ငိူၼ်ႈတိုၼ်းပိုၼ်းၶိူဝ်း ၸႅတ်ႈၸၢင်ႇသေ မီးၼမ်ႉၸႂ် ႁတ်းႁၢၼ် ပဵၼ်ၽူႈသူႇရၸွမ်ငၢၼ်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈၽၢႆႇ ယုမ်ႇယမ် ပၼ်ႈၵမ်ၶဝ်ၼႆၵေႃႈ
“ပေႃးႁဵတ်းလီၵေႃႈ တၢင်းလီတေၸွမ်းႁွမ်း၊ ပေႃးႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉၵေႃႈ တၢင်းႁၢႆႉၸႃႉ တေၸွမ်းႁွမ်းပၢႆႉ” ၶဝ်ယုမ်ႇယမ် ၵၢမ်ႇလႄႈ ၽွၼ်းလီၽွၼ်း ႁၢႆႉၵၢမ်ႇ မီးၼင်ႇၼႆ။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢၼ်တႄႇပူၵ်းတင်ႈ မိူင်းၵပိလဝတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၶုၼ် ဢွၵ်ႉၵႃႇမုၶ။ တႄႇဢဝ်မၼ်းၸဝ်ႈသေ ဢၢၼ်ႇၼပ်ႉၶပ်ႉလူင်းမႃး ၶုၼ်တင်း သဵင်ႈ မီးၵႂႃႇ (82021) ပႅတ်ႇမိုၼ်ႇသွင်ႁဵင်ပၢႆ သၢဝ်းဢဵတ်းၸဝ်ႈၼႆႉ မႃးပဵၼ် ၶုၼ်ꩡယသေႇၼ။ ၶုၼ်ꩡယသေႇၼၼႆႉ ၸင်ႇမီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆး သီႇႁႁၼု ၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ လုၵ်ႈယိင်း ယသေႃႇထရႃႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇ။ တီႈဝဵင်းၻေႇဝၻႁၼႆႉၸမ်း ပဵၼ်ၶုၼ်ဢူၵ်ႉၵႃႇသၵ်ႉၵ ပုတ်ႈႁၢင်ႈ ၸၢမ်ႇႁေႃဝႆႉသေ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ မီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆး ၶုၼ်ၸၢႆး ဢိၼ်ႇၸၼ ၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ လုၵ်ႈယိင်း ၸဝ်ႈယိင်း ၵိၼ်ႇꩡၼႃႇၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇ။

ၶုၼ်သီႇႁႁၼု မိူင်းၵပိလဝတ်ႈလႄႈ ၼၢင်းၵိၼ်ႇၸၼႃႇ မိူင်းၻေႇဝ ၻႁ ႁူမ်ႈႁွမ်း ၵူပ်ႉၵူႈၵၼ်သေ မီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆး -
(1) ၶုၼ်ၸၢႆးသုတ်ႉထေႃးၻၼ၊
(2) ၶုၼ်ၸၢႆးထေႃးၻေႃးၻၼ၊
(3) ၶုၼ်ၸၢႆးသၵ်ႉၵေႃးၻၼ၊
(4) ၶုၼ်ၸၢႆးသုၵ်ႉၵေႃးၻၼ၊
(5) ၶုၼ်ၸၢႆးဢမိၻေႃးၻၼ ႁႃႈၸၢႆး လႄႈ
(6) ၸဝ်ႈယိင်းဢမိတႃႇ
(7) ၸဝ်ႈယိင်းပႃႇလိတႃႇ။

ၶုၼ်ဢိၼ်ႇꩡၼ မိူင်းၻေဝၻႁ လႄႈ ၼၢင်းယသေႃးထရႃႇ မိူင်းၵပိလ ႁူမ်ႈႁွမ်း ၵူပ်ႉၵူႈၵၼ်သေ မီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆး -

(1) ၶုၼ်ၸၢႆးသုပ်ႉပပုတ်ႉထ
(2) ၶုၼ်ၸၢႆးၻၼ်ႇတပႃႇၼိ
(3) ၸဝ်ႈယိင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ
(4) ၸဝ်ႈယိင်းပၸႃႇပတိၵေႃးတမီႇ။

သီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ ႁၢင်ႈလီၼႃႇလိုဝ်းႁူင်

ၸဝ်ႈယိင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ဢႃႇယုလႆႈမႃး 16 ပီၸိုင် ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်ႁၢင်ႈလီတႄႉသေ လၵ်ႈၶၼႃႇ ႁူၵ်းသိပ်းပၢႆသီႇပိူင်ၵေႃႈ တဵမ်ထူၼ်ႈ၊ လွင်ႈလီလူင် ႁႃႈပိူင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တဵမ်ထူၼ်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ၵွၵ်းႁူဝ်မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ဢမ်ႇၽႅပ်ႉဢမ်ႇလႅမ်၊ မူၼ်းသေ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ဝႆႉ။ ႁူမၼ်းၼၢင်း တႃႇတေသႂ်ႇပီႁူၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵီႈၼႃႇတုပ်ႇၼႃႇၵေႃႈ ဢမ်ႇ ၸႂ်ႈ။ ႁူဝ်လႄႈတူဝ်ၵေႃႈ ၵိုင်ႇလႅပ်ႈၵၼ် လီတူၺ်းထုၵ်ႇတႃဝႆႉသေ ၶူၼ်ႁူဝ် ၵေႃႈ လီလိူဝ်တႄႉတႄႉ။ သီၶူၼ်ႁူဝ်ၵေႃႈ လမ်လီ မိူၼ်ၼင်ႇ သီတေႃႇလမ်။ သီႁၢင်ႈလီလႄႈ ပေႃးဝႃႈ ၽႄႇတူၵ်းၵႂႃႇၼႆၸိုင် ၽႅဝ်ထိုင်သူၼ်ႈတိၼ်သေ ပၢႆမၼ်း ဢမ်ႇတိူဝ်ႉလိၼ် ပၢႆမၼ်း ၶိတ်းၶိုၼ်ႈဝႆႉ။ ငဝ်ႈၶူၼ်ႁူဝ် ပၢႆၶူၼ်ႁူဝ် တၢင်းၼမ် မီးထၢၼ်ႇၵၼ်ဝႆႉယူႇ။ ၼႃႈတႃသၢင်ႇထုၵ်ႇ ႁၢင်ႈလီတႄႉတႄႉ လႄႈ တႃသွင်လုၵ်ႈၵေႃႈ ႁိူဝ်ႈလမ်ဝႆႉသေႇသေႇ။ ၶွပ်ႇသူပ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈယွမ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈတႃးသင် လႅင်ၶွင်ႇဝႆႉတႃႇသေႇ။

သီႇသူပ်းမၢင်သေ ပႃႈတႂ်ႈပႃႈၼိူဝ် ထိၸပ်းၵၼ်ဝႆႉလီလီ။ သီႇသူပ်ႈၸူ သီႇသူပ်းလူၺ်ႈ သီႇသူပ်းမိတ်း... ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်၊ ၶဵဝ်ႈၼႆၵေႃႈ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ဢဝ်တုမ်ႇမွၵ်ႇၶဝ်ႈတႅၵ်ႇ သွႆႉၶပ်ႉၵၼ်ဝႆႉ ၽဵင်ႇၽဵင်ႇ ၼၼ်ႉသေ ငဝ်းၶဵဝ်ႈမၼ်းၼၢင်း ၶၢဝ်သႂ်ဝႆႉ။

လမ်းၶေႃးမၼ်းၼၢင်း လမ်းမူၼ်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်သေ ယၢဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇ ယၢဝ်းလိူဝ်၊ ပွတ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပွတ်းလိူဝ်။

ႁွႆးၶေႃးသၢမ်ႁွႆးၵေႃႈ ႁၼ်ၸႅင်ႈၽဵင်ႇၵၼ်သေ ပဵၼ်ဢၼ်လီတူၺ်းဝႆႉ ယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၵိၼ်ၼမ်ႉသႂ်သႂ် တူၵ်းၵႂႃႇၼႂ်းလွတ်ႇၶေႃးၼႆ ဢၢပ်ႈၼင်ႇ ပေႃးတေႁၼ် ၼမ်ႉဝႆႉ၊ ၼိူဝ်ႉၼင်ၵဵင်ႈသႂ်လီဝႆႉယူႇ။ ႁူဝ်မႃႇလႄႈ ၶႅၼ်ၼူ ပွင်ႈမိုဝ်းတၢင်းသွင်ၶွၼ်ၼႆၵေႃႈ ၽဵင်ႇထူၼ်ႈၼင်ႇၵၼ်သေ လုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇ တေႃႇ ဢမ်ႇပႅၼ်ဢမ်ႇၽုတ်း ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် သဵမ်ႈလူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၽႃႇမိုဝ်းမၼ်းၼၢင်း သွင်ၽႃႇၵေႃႈ ဢူၼ်ႈလီၼုမ်ႇလီသေ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပၢႆးယူႇလီၵေႃႈ ၶႅမ်ႉလႄႈ ၽႃႇမိုဝ်းလႅင် ၶွင်ႇသွင်ႁွင်ဝႆႉ။ ၼိဝ်ႉမိုဝ်း သိပ်းၼိဝ်ႉ ၵေႃႈ ဢမ်ႇမႅၼ်းဢမ်ႇပူမ် ၵူမ်လွမ်ႈဝႆႉသေ ၶွင်ႇသွင်ႇႁွင်ဝႆႉသေႇသေႇ။

ဢႃႇယုလႆႈ 16 ပီယဝ်ႉလႄႈ ၼႃႈဢူၵ်းၼၢင်းၵေႃႈ တဵမ်ထူၼ်ႈဝႆႉသေ ၵႂၢင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢႅင်ႈဢႅဝ်ၼႆၵေႃႈ လဵၵ်ႉၽဵင်ႇသေ တွင်ႉပုမ်ၵေႃႈ ႁၢမ်ႉမၢင်မၢင်ဝႆႉ လႄႈ ႁူးသၢႆလီ ပဵၼ်ဢၼ်လိုၵ်ႉဝႆႉယူႇ။ ၵုမ်ႇၵူၼ်ႈသွင်ၽၢႆႇ တဵမ်ထူၼ်ႈသေ ၵႂၢင်ႈၵေႃႈၵႂၢင်ႈ မၢၵ်ႈၵေႃႈမၢၵ်ႈ တိုၵ်ႉလီတူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းၼၢင်း ပဵၼ်ၵူၼ်း မီးၵၢမ်ႇမီးမုၼ်လႄႈ ၶႃမၼ်းၼၢင်း သွင်ၶွၼ်ၵေႃႈ လဝ်းၵူမ်ၽဵင်ႇၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇငႃးၸၢင်ႉၼၼ်ႉသေ လုၵ်ႉၸဵမ် ငဝ်ႈတေႃႇပၢႆ သဵမ်ႈလူင်းၵႂႃႇၽဵင်ႇၽဵင်ႇလွမ်ႈလွမ်ႈ။ မၢၵ်ႇၼိမ်းႁူဝ်ၶဝ်ႇၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်တိုင်ႇ ဢမ်ႇႁၼ်ပူမ် ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ဝႆႉ။ မၢၵ်ႇၵၢဝ်ႈ ၼႆၵေႃႈ ၼိူဝ်ႉ ၼင် ဢမ်ႇပဵၼ်ၽမ်ႈပဵၼ်ၽိမ်ႈသင် မိူၼ်ၼင်ႇ ပွတ်ႈဝႆႉၸဵၼ်ႈဝႆႉ ပွင်ႈမႆႉ လွမ်ႈၽဵင်ႇၽဵင်ႇၼၼ်ႉ ပႃႈၼိူဝ်ပႃႈတႂ်ႈ ပႃႈၼႃႈပႃႈလင် လဝ်းၽဵင်ႇ ၵၼ်ဝႆႉ ယူႇ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တၢင်းႁၢင်ႈလီ ၸဝ်ႈယိင်းမႃႇယႃႇၼႆႉ တူၺ်းသမ်ႉပေႃး ဢမ်ႇဢိမ်ႇဢမ်ႇတိူၵ်ႈလႆႈ လွတ်ႈတီႈၼေးဝႆႉ ၵူႈသမ်ႇၵူႈပိူင်သေဢမ်ႇၵႃး ၽၢႆႇၼႃႈ ၸိုဝ်ႈမၼ်ၼၢင်းၼၼ်ႉ သမ်ႉသႂ်ႇဝႃႈ“သီႇရိ = သရေႇ” ၼႆလႄႈ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်မီးသရေႇ ၵူႈပႃႈၵူႈၽၢႆႇ။ ၸိုဝ်ႈၵူၼ်းလႄႈတူဝ်ၵူၼ်း ထႅဝ်တူၼ်းလႅပ်ႈၵၼ် ၸင်ႇဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ “သီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ”ၼႆယူႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ၸဝ်ႈယိင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၼႆႉ တႃႇတေ လၢတ်ႈၸႃ သဵင်ႁႅင်း တိုၼ်းဢမ်ႇမီး။ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇ ဝၢၼ်ႁူသေ လွင်ႈလၢတ်ႈလွင်ႈၸႃၵေႃႈ သမ်ႈမေႃဝႆႉၼႃႈတႃၸွမ်းလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ် လီ ငိၼ်းလီထွမ်ႇ တူၺ်းဢမ်ႇဢိမ်ႇလႆႈၼႆယဝ်ႉ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်လၢတ်ႈ ဢွၵ်ႇ မႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၶေႃႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈ ဢၼ်ၸႂ်ႈၵူၺ်းၵူၺ်း။ ဢမ်ႇလၢတ်ႈ လိူဝ်၊ ဢမ်ႇလၢတ်ႈယွမ်း၊ ၵႂၢမ်းဢၼ် ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၵႂၢမ်းပဝ်ႇ ၵႂၢမ်းၽၢင်း ၵႂၢမ်းဢၼ် ဢမ်မႅၼ်ႈဝွင်ႇမႅၼ်ႈတၢင်းၼၼ်ႉ ဢမ်လၢတ်ႈ၊ ၵူၺ်းလၢတ်ႈၸႃ ၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈၵႂၢမ်ၸႂ်ႈ ၵႂၢမ်းဢၼ်မီး ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီ ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ “ၵဝ် ၼႆႉပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်း ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းဢိူဝ်ႈ” ၼႆသေ လွင်ႈဝႆႉမၢၼ်ႇမႃႇၼ ႁူဝ်ၸႂ်ꧤႅၼ်သုင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး။ ၼႃႈတႃၵေႃႈ လီယၵ်ႉလီယဵမ်ႈ လီႁၵ်ႉလီပဵမ်ႈ ဝႆႉ ၼႃႈတႃ တိုၼ်းထုၵ်ႇယူႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းသေတႃႉ ႁဵတ်းၸႃႉႁဵတ်းၸိူတ်ႇ ၸႂ်လိူတ်ႇၸႂ်လမ် ဢမ်ႁၼ်မီး၊ လွင်ႈ မေႃမိုတ်ႈၵိုဝ်း ပိူၼ်ႈၼႆၵေႃႈ မၼ်းၼၢင်း တူင်ႉတၵ်ႉပိူၼ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းသေႇသေႇ။

ၸဝ်ႈယိင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇၼႆႉ ႁၢင်ႈလီသေဢမ်ႇၵႃး ၼမ်ၸႂ်ၵေႃႈလီ၊ လွင်ႈ ၽၢႆႇပိင်ႇၺႃႇ တၢင်းၵတ်ႉတၢင်းမေႃၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇလဵၵ်ႉဢေႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းပႃးၸႂ် ၽၢႆႇပၢႆးမွၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ဝတ်ႉၵႂၢမ်းၵေႃႈ သဵင်ဝၢၼ် လဵတ်းတိင်ႇတွႆႇတိင်ႇ သိပ်းသွင်သၢႆၵေႃႈ ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ။ ပၺ်ႇၺႃႇ ဝွၼ်းထေႃ တၢင်းမေႃၼၢင်းယိင်း ဢၼ်ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉမၼ်းၵေႃႈ လူင်ႉလႅဝ်သေ လွင်ႈတၢင်း ၵျၢင်ႉတၢင်းၵမ်ၵေႃႈ ၸိုၼ်ႈသႂ်တႄႉတႄႉ။ ၸဵမ်ဢၼ်လွင်ႈ လၢတ်ႈလွင်ႈၸႃ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ဢမ်ႇသၼ်ႇသဝ်ႇ ဢမ်ႇမႅၼ်းႁႅၼ်ႇ သေဢိတ်း လႄႈ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်း ႁၢင်ႈလီ ၵၢင်းလွတ်ႈတၢင်းၶီ ငၢႆးမိူၼ်ၼင်ႇ ၼၢင်းၽီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းၸၢႆးၵၢမ်ႇလီ လႆႈမေးမိူၼ်ၼၢင်းၽီ

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၸဝ်ႈယိင်းမႃႇယႃႇႁၢင်ႈလီ ဢႃႇယုလႆႈမႃး 16 ပီၼၼ်ႉ ၶုၼ်ၸၢႆးသုတ်ႉထေႃးတၼ သမ်ႉလႆႈမႃး 18 ပီ။ မၼ်းၸၢႆးပဵၼ် ၵူၼ်းၸၢႆး ပၢၼ်မၢဝ်ႇ ၶိူဝ်းၶုၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ႁႅင်းတူဝ် ႁႅင်းၸႂ် ႁႅင်းမိုဝ်း ၼမ်ႉၵတ်ႉ တၢင်းၶၼ် တဵမ်ထူၼ်ႈသေ လွင်ႈႁူႉၵေႃႈယႂ်ႇ တၢင်းႁၼ်ၵေႃႈၵႂၢင်ႈ တၢင်းၵတ်ႉတၢင်းၸၢင်ႈၵေႃႈ ၽႂ်းၽၢႆတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ တၢင်းႁတ်းႁၢၼ်ၵေႃႈယႂ်ႇ သေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးလူင် ၵေႃႉတေပုတ်ႈတိၼ်တၢင်မိုဝ်း ၸဝ်ႈပေႃႈ ႁေႃၶမ်း သီႁႁၼုၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈပေႃႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် ၸင်ႇၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် တႃႇတေဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း သုတ်ႉထေႃးတၼ ပုတ်ႈႁၢင်ႈပုတ်ႈႁေႃ ၶၢမ်ႇဢၽိသိၵ်ႈယူႇ။ တႃႇတေၶၢမ်ႇ ဢၽိသိၵ်ႈၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈမီးဝႆႉ ၼၢင်းယိင်းသၢဝ် တႃႇတေၶႅပ်ႇၶၢင်ႈ ယူႇႁၢင်ႈႁေႃၸၢၼ်းၼၼ်ႉ လႄႈ ၸင်ႇၸႂ်ႉႁႂ်ႈ ပုၼ်ႇၼႃးပႅတ်ႇၵေႃႉ ၵႂႃႇႁႃ ၼၢင်းသၢဝ် ပုၼ်ႈတႃႇတေမႃး ၶၢမ်ႇဢၽိသိၵ်ႈ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၶုၼ်ၸၢႆးသုတ်ႉထေႃးတၼယူႇ။

ပုၼ်ႇၼႃးပႅတ်ႇၵေႃႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈဢွၵ်ႇဝႃႈသေ လိူၵ်ႈႁႃၼၢင်းယိင်း တႃႇတေ ထိူၵ်ႈႁၢင်ႈထိူၵ်ႈႁေႃၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႆႇႁၼ်တီႈလႂ်လႄႈ ပေႃးဝႃႈ ၽႅဝ်မႃး တီႈႁိမ်းဝဵင်းၻေႇဝၻႁၼႆ ၸင်ႇလႆႈမႃးႁၼ် ၸဝ်ႈယိင်း သီႇရိမႁႃႇ မႃႇယႃႇ ဢွၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းၸွမ်းမၼ်းၼၼ်ႉသေ တေဢၢင်ႈ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇဢဵၼ်ႈ တီႈသူၼ်မွၵ်ႇၼၼ်ႉယူႇ။

မႁႃႇမႃႇယႃႇၵေႃႈ ပေႃးဝႃႈ လႆႈႁၼ် ပုၼ်ႇၼႃးၸဝ်ႈၶႅၵ်ႇၶဝ်မႃးၼႆ မၼ်း ၼၢင်းတူင်ႉတၵ်ႉဢွၼ်တၢင်းသေ ပုၼ်ႇၼႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်မၼ်း ၼၢင်း လွင်ႈလီလူင်ႁႃႈပိူင်ၵေႃႈ တဵမ်ထူၼ်ႈ၊ လဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း လၵ်ႈၶၼႃႇ မၼ်းၼၢင်းသေ ၸင်ႇတေၽွမ်ႉႁူမ်ႈတႅပ်းတတ်းလတ်းဝႃႈ မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ၵိုင်ႇထိူၵ်ႈ ၶုၼ်ၸၢႆးသုတ်ႉထေႃးၻၼႁဝ်းၼႆယူႇ။ ဝၢႆးသေတႅပ်းၼင်ႇၼၼ် ပုၼ်ႇၼႃးၵွၼ်းတိင်ႇၺ ၸင်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႄပၼ် လွင်ႈၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ် ၶဝ်မႃးၼၼ်ႉယူႇ။ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႄ မၼ်းၼၢင်း လွင်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းမေႃ ၶုၼ်ၸၢႆး သုတ်ႉထေႃးၻၼ ၵူႈၸိူဝ်ႉၸိူဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈ လႆႈငိၼ်းၶေႃႈၵႂၢမ်း ပုၼ်ႇၼႃးၶဝ် မႃးလၢတ်ႈၼင်ၼႆၵေႃႈ ၼႂ်းၸႂ်မၼ်းၼၢင်း တိတ်းႁွႆႈၸူး ၶုၼ်ၸၢႆးသုတ်ႉထေႃးၻၼ ၵမ်းလဵဝ်။ မၼ်းၼၢင်းၵေႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ၽိင်ႈထုင်းၶဝ်မီးၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ပေႃးတေဢမ်ႇလုတ်ႈဢမ်ႇႁၢမ်း ၸင်ႇၸႂ်ႉႁႂ်ႈ ပုၼ်ႇၼႃးၶဝ် ၶဝ်ႈမိူဝ်းၸူး တီႈပေႃႈမၼ်း ၶုၼ်ဢိၼ်ႇꩡၼသေ လၢတ်ႈၼႄလွင်ႈ ၼႄတၢင်းၵႂႃႇ။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းဢိၼ်ႇၸၼၵေႃႈ ၸင်ႇထၢမ်တူၺ်း ၸူဝ်ႈပၢၼ်ဢႃႇယု လွင်ႈၵျၢင်ႉတၢင်းၵမ် သုတ်ႉထေႃးၻၼ တမ်ႈတီႈ ပုၼ်ႇၼႃးလႄႈ ပုၼ်ႇၼႃး ၶဝ်ၵေႃႈ ၸင်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ဢႃႇယုလႆႈ သိပ်းပႅတ်ႇသေ လွင်ႈၵျၢင်ႉတၢင်းၵမ် ၵိုမ်းမၼ်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈယူႇၼႆယဝ်ႉ။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၸင်ႇဢုပ်ႇၵုမ်တွင်ႈထၢမ် တူၺ်း တမ်ႈတီႈ ၼၢင်းၸုမ်ႈႁေႃၸၢၼ်း ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈသေ ၸင်ႇတေ လႆႈၸႂ် တႃႇဢဝ်လုၵ်ႈယိင်းၶဝ် ယိုၼ်ႈဢၢပ်ႈပၼ် သုတ်ႉထေႃးၻၼလႄႈ ယိုၼ်ႈမႅင်ႇပၼ် ၶွင်ၽၢၵ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ပုၼ်ၼႃးၶဝ်ၵေႃႈ ဢဝ်ၶွင်ၽၢၵ်ႇ ၵူႈၸိူဝ်ႉ ၸိူဝ်ႉလႄႈ ဢဝ်သၢႆၶႅပ်းၶေႃး ဢၼ်ၶုၼ်သီႁႁၼု ပၼ်မႃးၼၼ်ႉ ယိုၼ်ႈ မႅင်ႇ ၸဝ်ႈယိင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၵႂႃႇယူႇ။

ပုၼ်ႇၼႃးၶဝ် ဢဝ်တင်း ၶွင်ၽၢၵ်ႇ ပွၵ်ႈမႃး မိူင်းၵပိလဝတ်ႈ ၶၼ်ၶၼ် ၽႂ်းၽႂ်းသေ ၸင်ႇတေမႃး လၢတ်ႈၼႄ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် သီႇႁႁၼု လွင်ႈ ဝႃႈ ႁႃႁၼ်မႃး ၼၢင်းယိင်းလီ ၼၢင်းယိင်းမျၢတ်ႈ တမ်ႈတီႈ မိူင်းတေႇဝတႁ ယဝ်ႉၼႆယူႇ။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင်ၵေႃႈ ၸင်ႇၶိုၼ်း လၢတ်ႈလွင်ႈပွင်ႇတၢင်းပၼ် ၼၢင်းႁေႃၶမ်း ၵိၼ်ႇၸၼႃႇလႄႈ ၶုၼ်ၸၢႆး သုတ်ႉထေႃးၻၼ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ သေ ၶိုင်ပွင်တႃႇတေ ၵႂႃႇႁပ်ႉဢဝ် ၸဝ်ႈယိင်း သီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ် လုၵ်ႈၸၢႆးလုၵ်ႈယိင်းၶုၼ် ၶတ်ႉတိယ တင်းသွင်ပႃႈ သွင်ၽၢႆႇလႄႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ပၢင်ပွႆးၵူပ်ႉၵူႈၵႂႃႇ ယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင် ၶိုၵ်ႉ ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉလိုၵ်ႉ။ ပၢင်ပွႆး တီႈၼႂ်းၵႄႈၵၢင် သူၼ်သိူဝ်း ဢသေႃးၵလႄႈ ၵႄႈၵၢင် ပီႈၼွင်ႉသွင်ပႃႈၼႃႈလင် ၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢဝ်ၶုၼ်ၸၢႆး သုတ်ႉထေႃးၻၼ 18 ပီ လႄႈ ၸဝ်ႈယိင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ 16 ပီ ၵူပ်ႉၵူႈပၼ်ၵၼ် သေဢမ်ႇၵႃး ပေႃႈၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းလူင် သီႇႁႁၼု ဢဝ်ႁၢင်ႈႁေႃ ဢၢပ်ႈပၼ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း သေ ၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ပဵၼ်ပွႆး ရႃႇၸၽိသေႇၵ မင်ႇၵလႃႇယဝ်ႉ။ ၶုၼ်ၸၢႆး သုတ်ႉထေႃးၻၼၵေႃႈ ၶိုၼ်းပဵၼ်ႁေႃၶမ်း ၸဝ်ႈပိူင်ၼမ်ႉငမ်းလိၼ်၊ ၸဝ်ႈ ယိင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၼၢင်းဢၵ်ႉၵမႁေႇသီႇလူင် ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ ႁေႃၸၢၼ်းၼၼ်ႉသေ ၼွင်ႉယိင်း သီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈ ဝႃႈ ၼၢင်းမႁႃႇပၸႃႇပတိၵေႃးတမီႇၵေႃႈ ၶဝ်ႈပဵၼ် ၼၢင်းႁေႃၶမ်း မေးၶုၼ် သုတ်ႉထေႃးတၼ ၼၢင်းၼိုင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

တီႈၼႆႈ ပေႃးတေလႆႈဢဝ် ငိူၼ်ႈၶိူဝ်းၶဝ်ပီႈၼွင်ႉ မွၵ်ႇၶႆႈၸႅၵ်ႇၽႄ လၢတ်ႈၼႄၼႆၸိုင် ၼွင်ႉၸၢႆးသုတ်ႇထေႃးတၼ ၵေႃႉမၢႆသီႇဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ သုၵ်ႉၵေႃးတၼ လႄႈ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ (ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈႁူႉၸိုဝ်ႈၼၼ်ႉ) ႁူမ်ႈၵၼ်သေ မီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆး ဢၼုရုတ်ႉထႃႇ။ ၼွင်ႉပၢႆ ဢမိတေႃးတၼလႄႈ ၼၢင်းဝေႇတေႇႁီႇႁူမ်ႈၵၼ်သေ မီးမႃး လုၵ်ႈၸၢႆး ဢႃႇၼၼ်ႇတႃႇ၊ တၢင်းၼၢင်းယိင်း တၢင်ႇၵေႃႉသေ မီးမႃး လုၵ်ႈၸၢႆး ပၼ်ႇတုၼႆယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပီႈဢၢႆႈၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇ သုပ်ႉပပုတ်ႉထ လႄႈ ၼၢင်း ဢမိတႃႇ(ၼွင်ႉယိင်း သုတ်ႉထေႃးတၼ) ႁူမ်ႈၵၼ်သေ မီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆး တေႇဝတၢတ်ႈလႄႈ လုၵ်ႈယိင်းယသေႃႇထရႃႇ။

ၶုၼ်သုတ်ႉထေႃးတၼလႄႈ ၼၢင်းမႁႃႇပၸႃႇပတိၵေႃးတမီႇ ႁူမ်ႈၵၼ် သေ မီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆး ၼၼ်ႇတ(မင်းၼၼ်ႇ) လႄႈ လုၵ်ႈယိင်း ရူႇပၼၼ်ႇ တႃႇ (ၸၼပတၵလျႃႇၼီႇ)။

သၼ်ႇထေႇၽူႈမျၢတ်ႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈသၢႆငၢႆ

ႁၢင်ႈႁေႃ ဢၼ်ၶုၼ်သုတ်ႉထေႃးတၼ လႄႈ ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇၶဝ် ယူႇသဝ်းၵျေႃႇမူၼ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶိုၵ်ႉၶၢႆးၶၢႆး ႁၢင်ႈလီသႃႇယႃႇ သုတ်း ပိူင်လိူဝ်တွၼ်းသေ ၼႃႈလိၼ်ၼင်ႇလိၼ် ဢၼ်သိူဝ်ႇပူ မီးဝႆႉၼႂ်းႁေႃၼႆ ၵေႃႈ ၽဵင်ႇပဵင်း ၵဵင်ႈႁိၼ်ႈႁိၼ်ႈဝႆႉလႄႈ ယုင်းလိူၵ်ႇ မႅင်းမူၼ်း မႅင်းဢၼ် ၸၢင်ႈၸီႈ ၸၢင်ႈၸုပ်ႇၶူပ်းၵိၼ်လိူတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး။ ၼူၵ်ႉဢဵင်ႈ၊ ၼူၵ်ႉၶဵဝ်၊ ၼူၵ်ႉယုင်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ၼူၵ်ႉႁၢင်ႈလီ ၵူႈမဵဝ်း မဵဝ်းၵေႃႈ လဵင်ႉဝႆႉလႄႈ သဵင်ႁွင်ႉသဵင်ၶၼ်ဢွၼ်ႇၶဝ် ႁွင်ႉမေႃးဢူၼ်ပၼ်း သိူဝ်းၼၼ်းၸႂ်ယူႇတႃႇသေႇ။ ၼႂ်းဝၢင်းႁေႃ တူၼ်ႈမႆႉ တူၼ်ႈမၢၵ်ႇ တူၼ်ႈမွၵ်ႇ ဢၼ်ၽုၵ်ႇဢွၵ်ႇဝႆႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ မွၵ်ႇမၢၵ်ႇဢွၵ်ႇၽိူဝ် ပူင်ႇၵီႈယူႇတႃႇသေႇ။ ၼွင်ၼမ်ႉၶဵဝ်ၸမ်ႉ ဢၼ်မီး ၼႂ်းဝၢင်းႁေႃၼၼ်ႉၵေႃႈ တုမ်ႇမူဝ် မွၵ်ႇမူဝ်ၽုတ်းၸေႃႈ ငေႃႈဢွၵ်ႇ လွၼ်ႉၵီႈ ဢၢႆႁွမ်မၼ်း ႁွမ်ၸွတ်ႇၼႂ်းႁေႃၵူႈတီႈ။

ၽူႈဢၼ်ႁႆႇတိုင်ႈ ပုင်ႇတွင်ႇမွင်းသႅင်းတူႇရိယႃႇ ၼႂ်းႁေႃၼႆၵေႃႈ ႁွင်ႉမေႃ သဵင်ၵႂၢမ်းၶေႃႈဝၢၼ် ႁႆႇတိုင်ႈၵႃႈဝႅၼ်ၵႂႃႇ ၸုပ်ႈၽႂ်ၸုပ်ႈမၼ်း လီသိူဝ်းၼၼ်း ထုၵ်ႇၸႂ်ဝႆႉ ပိူင်ၼိုင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ တီႈၼႂ်းယွင်ၶူဝ်းၵေႃႈ ၼမ်ႉမၼ်းၼိူၺ်း(ထေႃးပၢတ်ႈ)၊ ၼမ်ႉမၼ်းၵူႈ ၸိူဝ်ႉၸိူဝ်ႉ ၼမ်ႉၽိုင်ႈ ၼမ်ႉဝၢၼ် တၢင်းၵိၼ် တၢင်းယႅမ်ႉ ၵူႈၸိူဝ်ႉၸိူဝ်ႉ ဢိၵ်ႇၸဵမ် ၶဝ်ႈသၢၼ် ပေႃးတဵမ်ယွင်တဵမ်ယေး လူၼ်ႉလိူဝ်ဝႆႉသေ ၽူႈမိုဝ်ႉၵႅင် ၼႆၵေႃႈ ၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၶဝ်ႈလီၽၵ်းဝၢၼ် ပၼ်ယူႇၵူႈဝၼ်း။

ၶူဝ်းၶွင်ႇၽၢၼ်ႇတႃႇ ႁေႃၶမ်းၼႆၵေႃႈ တေႃႈမီးသႅင်လီၵႃႈယႂ်ႇ လူၼ်ႉ လိူဝ်မိူဝ်မၢၵ်ႇလႄႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းသုတ်ထေႃးၻၼၼႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉ ၶုၼ်မၢၵ်ႈမီး ၸဝ်ႈၼိုင်ႈ။ တူၼ်ႈမႆႉသူၼ်မွၵ်ႇ တီႈဢွၵ်ႇလိုဝ်ႈၸႂ် တီႈဢဵၼ်ႈတီႈလဵၼ်ႈၼႆ ၵေႃႈ ၼႂ်းႁေႃၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး မီးပႃး ၼႂ်းဝဵင်းၵပိလ ၵူႈတီႈၵူႈလႅၼ်သေ သဵၼ်ႈတၢင်းၵႂႃႇတၢင်းပႆၼႆၵေႃႈ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈပဵင်းၽဵင်ႇ လီမူၼ်ႈၸႂ်တႄႉတႄႉ။ ၶုၼ်သုတ်ႉထေႃးတၼလႄႈ ၼၢင်းမႃႇယႃႇတေႇဝီႇၶဝ်ၼႆႉ ၸၢမ်ႇပူၺ်ႈ ၸီးၸိမ်ႇၶုၼ် ဢၼ်ၶႅမ်ႉလိူဝ်သုတ်းပူၼ်ႉ လူၼ်ႉလိူဝ်သေ ၸီးၸိမ်ႇၵူၼ်း သိူဝ်းလူၼ်း ၵျေႃႇၸႂ် ယူႇၵႂႃႇၵိၼ်ၵႂႃႇ ၼင်ႇၼၼ်သေတႃႉ ဢၢမ်ႇပႆမီးလုၵ်ႈ လၢင်းၵွၼ်ႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၶုၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ငမ်းမိူင်း ၸွမ်းလူၺ်ႈ သိၼ်ထမ်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ၵူဝ်ယမ် ႁၵ်ႉႁူမ်ၸူမ်းတွၼ်ႈၼိူဝ်ၶုၼ်၊ ၶုၼ်ၵေႃႈ တူၺ်းထိုင်ၼႃႈၵၢၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇပၼ်ႁိူင်ႈၵိူင်း တၢင်းသွင်ၽၢႆႇ သွင်ပႃႈ ၼင်ႇၵၼ်။

လွင်ႈလူၺ်ႈ ၼႃႈၵၢၼ် ဝၢၼ်ႈမိူင်းတိူင်းၵႃး ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းယူႇသေ တႃႉ ၼၢင်းၸိုင်ႈႁေႃၶမ်းလူင် မႁႃႇမႃႇယႃႇ ဢမ်ႇပႆႇမီးလုၵ်ႈလၢင်း ၵေႃႉတေမႃး ပုတ်ႈၶၢင်းႁၢင်ႈႁေႃၼႆ ပဵၼ်ဢၼ်ၸႂ်ဢမ်ႇလီလႄႈ ပေႃးဝႃႈ ဢမ်ႇမီးလုၵ်ႈ လၢင်းၼႆၸိုင် ၶိူဝ်းၶုၼ်သုတ်ႉထေႃးတၼ တေထိုင်တီႈလႆႈၶၢတ်ႇပုတ်းၵႂႃႇ သုတ်းၵႂႃႇၼႆ ဢွၼ်ၵၼ်မႆႈၸႂ်ဝႆႉ ၽၢႆႇၼိုင်ႈယူႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵမ်ႈၼမ်ၼမ် ဢႃႇယုယိုၼ်းယၢဝ်း ၶၢဝ်းႁိုင် ယူႇထိုင်ၼိုင်ႈပၢၵ်ႇလႄႈ ၼၢင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၼႆႉ ဢႃႇယုလႆႈမႃး 55 ပီ ယဝ်ႉသေတႃႉ ဢမ်ႇပႆႇမီးလုၵ်ႈသေၵေႃႉလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ထၢင်ႇဝႃႈ မၼ်း ၼၢင်းပဵၼ် ၽူႈယိင်းမၼ်ၼႆယူႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမၼ်းၼၢင်း ယွၼ်းသူးဢဝ်လုၵ်ႈယူႇ။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵိူဝ်းလီၽီ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်ၶႂ်ႈမီး လုၵ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼၢင်းယိင်းမၢင်ၸိူဝ်း ဢမ်ႇမီးလုၵ်ႈလႄႈ မၢင်ၸိူဝ်းသမ်းယႃ ဢဝ်ၵေႃႈႁဵတ်းယဝ်ႉ။ မၢင်ၸိူဝ်း ၶၢမ်ႇထူပ်းၵူၼ်းၸၢႆး တၢင်းၼမ်သေ ၶိုင်ပွင်ႁႂ်ႈ ပေႃးလႆႈ လုၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၼၢင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉၼၢင်းယိင်းလီ ၼၢင်းယိင်း မျၢတ်ႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ မၼ်းၼၢင်းဝႄႈလၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉသေ တႄႇဢဝ် ဝၼ်း လိူၼ်ပႅတ်ႇမႂ်ႇဝၼ်းၼိုင်ႈ မၼ်းၼၢင်း ၸင်ႇမိူဝ်းၸူးတီႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် သုတ်ႉထေႃးတၼသေ ဝႆႈလၢတ်ႈဝႃႈ ...
“တေႇဢဝ် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၵႂႃႇ ၶႃႈၼၢင်းၼွင်ႉ ၶႂ်ႈႁပ်ႉသိၼ်ပႅတ်ႇ ဝၼ်း ယၢဝ်း ၵႂႃႇၶၢဝ်းႁိုင်သေ ၶႂ်ႈသူင် မိတ်ႉတႃႇထိုင်ၼိူဝ် သတ်ႉတဝႃႇဢေႃႈ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ လိူဝ်သေ ၵူၼ်းလူႁၼ်လုမ်းလႃးၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈထူပ်းႁၼ် ၽႂ်သေ ၶႂ်ႈယူႇသဝ်းၵႂႃႇ ၵတ်းၸိုၼ်ႈယဵၼ်ၸႂ်ၼၼ်ႉဢေႃႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဢၼ်တူၵ်းၶွၵ်ႈၶမ်ထွင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ပွႆႇလွတ်ႈပၼ်ၼႆ ဢေႃႈ။ ၼင်ႇႁိုဝ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၼႂ်းၶူးၼႂ်းဝဵင်း ပေႃးတေလႆႈမီး တီႈသိူဝ်းသႃႇ ၸႂ်ၼၼ်ႉၼႆ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁဵတ်းပၼ် တီႈမူၼ်ႈသိူဝ်းၸႂ်၊ သူၼ်ဢုယဵၼ်ႇ ထဵင်တီႈ လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉၸႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉတီႈၶႃႈဢေႃႈ”

လဝ်ႈလၢတ်ႈၵႂႃႇၼင်ႇၼႆလႄႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင်ၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵၢင်ၸႂ် မၼ်းၼၢင်း တေတဵမ်ထူၼ်ႈ မူၼ်ႈၸႂ်ၼၼ်ႉ ဢၼုၺၢတ်ႈ ႁဵတ်းပၼ်ၸွမ်း သဵင်ႈသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ၼၢင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၵေႃႈ ႁပ်ႉသိၼ် သူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇသေ ယွၼ်းသူး ႁႂ်ႈမီး လုၵ်ႈၸၢႆးလီ လုၵ်ႈၸၢႆးမျၢတ်ႈယူႇ။

ၽွင်းမိူဝ်ႈၼင်ႇၼႆ ၶုၼ်ၽီၶုၼ်သၢင်ၶဝ် ၸင်ႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ၸုတုမ်ၵၼ် ဢွၼ်ႁွတ်ႈၽႅဝ်မႃးၸူး ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး တမ်ႈတီႈ မိူင်းတုသီႇတႃႇၼၼ်ႉ သေ ၸင်ႇတေပၢင်းၶုၼ်ၽီ သေႇတၵေႇတု ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ႁႂ်ႈလူင်းမိူဝ်း ပဵၼ်ၽြႃး တမ်ႈတီႈ မိူင်းၵူၼ်းၼႆလႄႈ ၶုၼ်ၽီသေတၵေႇတုၵေႃႈ ဝူၼ်ႉ သၢင်ႈတူၺ်းၼင်ႇၼႆ -

(1) ၽွင်းယၢမ်းၼင်ႇၼႆ တီႈမိူင်းၵူၼ်းၼႆႉ ၸွင်ႇၸိုဝ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်း တႃႇ ပဵၼ်ၽြႃး။
(2) ပေႃးဝႃႈပဵၼ်ၽွင်းယၢမ်း ပဵၼ်ၽြႃးယူႇၼႆ ၽြႃးဢၼ်ပဵၼ်ၽြႃးၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်ၽြႃးၵုၼ်လႂ်။
(3) ပဵၼ်ၽြႃး ဢွင်ႈတီႈလႂ်။
(4) ထုၵ်ႇလီလႆႈၵိူတ်ႇ ပဵၼ်ၵူၼ်း ၶိူဝ်းလႂ် မဵဝ်းလႂ်သေ ပဵၼ်ၽြႃး။
(5) ဢႃႇယုမႄႈ ဢၼ်တေၵႂႃႇဢဝ် သၼ်ႇထေႇၼၼ်ႉ တေလႆႈၵိုတ်းဝႆႉ ထၢၼ်ႇႁိုဝ်။

ၸင်ႇလူလွမ်တူၺ်းႁႃးပိူင်ၼႆႉ -

ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လွင်ႈၵိၼ်လွင်ႈယႅမ်ႉၼႆၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇပေႃးလႆႈမႆႈၸႂ် လွင်ႈလူၺ်ႈလေႃးၽ တေႃးသ ၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်ၽွင်းတိုၵ်ႉလဵၵ်ႉၵေႇဢေႇမၢင်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ် ဢႃႇယုယၢဝ်းၶိုၼ်ႈလႄႈ လွင်ႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ “တူဝ်ၵဝ်ၼႆႉ မၼ်ႈၵိုမ်းဢိူဝ်ႈ”ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးယႂ်ႇ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၽွင်း ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ မႅၼ်ႈၽွင်း ၵိုင်ႇပဵၼ်ၽြႃးယူႇၼႆ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ၸင်ႇတႅပ်း တတ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တီႈၵုၼ်ၸမ်ႇပူႇတီႇပႃႇ ၵုၼ်ၸၢၼ်း၊ သုၼ်ၵၢင် မတ်ႉ သိမၼႆႉ တိုၼ်းပဵၼ် ထုင်းၸၢမ်ႇ ထမ်ႇမတႃႇ ၵုၼ်ဢၼ်ပဵၼ်လႆႈၽြႃး ၼႆလႄႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးၸင်ႇလႆႈၸႂ် တႃႇလူင်းပဵၼ်ၽြႃး တီႈ ထုင်ႉမတ်ႉသိမယဝ်ႉ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ တႃႇတေႁဵတ်းပဵၼ်သြႃႇ ၼိူဝ်ပိူၼ်ႈသေ ၽူတ်ႇ(ၶျွတ်ႈ) ဢဝ် ၸိူဝ်းၶဝ်ဝေႇၼေႇယ သတ်ႉတဝႃႇၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ တေၵႂႃႇၵိူတ်ႇပဵၼ် ၶိူဝ်းၺၢမ်ႉၶိူဝ်းၽၢင်းၼႆၸိုင် ၸိူဝ်းဢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ငိူၼ်ႈၶိူဝ်းယႂ်ႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇသၢင်းၵိၼ် တေဝႆႉမဝ်မၢင်သေ ႁေႃးတြႃးၼႆၵေႃႈ ၶဝ်တေဢမ်ႇၶဝ်ႈ ၸႂ် ဝူၼ်ႉႁၼ်ၼင်ႇၼႆသေ ၽွင်းၼၼ် လွင်ႈတၢင်းတိုဝ်းၵမ် ၸႃႇရိတ်ႉတ လီထူၼ်ႈလႄႈသင်၊ လွင်ႈဢၼ်ၽုင်းတၼ်းၶူဝ်း ဢႃႇၼုၽေႃႇႁႅင်းယႂ်ႇလႄႈ သင် မီးတီႈ ၶိူဝ်းၸဝ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ် ၶတ်ႉတိယဝႆႉလႄႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး လိူၵ်ႈဢဝ် တႃႇတေၵႂႃႇၶဝ်ႈပဵၼ် ငိူၼ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ်။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တီႈၼႂ်းတွင်ႉ ဢၼ်ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ယူႇသဝ်းမႃး ၼၼ်ႉ တႃႇဝႃႈသတ်ႉတဝႃႇ တၢင်ႇၵေႃႉ တေမႃးယူႇထႅင်ႈၼႆ တိုၼ်းဢမ်ႇ ပဵၼ်လႆႈ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ မႄႈၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ၵိူတ်ႇၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ ၼႆ လူဝ်ႇလႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇ ၼွၼ်းၽေးလႄႈ တႃႇတေပဵၼ်မႄႈ ၼေႃႇၶမ်း ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈပဵၼ် ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉဢၼ် ဢႃႇယု ဢမ်ႇပေႃးယိုၼ်း ယၢဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ တူၺ်းလူႁႃႈလွင်ႈၼႆႉယဝ်ႉ ၸင်ႇတႅပ်းတတ်းလတ်းၸႂ် လူင်း မႃး ဢဝ်သၼ်ႇထေႇ တမ်ႈတီႈ ၼၢင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇယူႇ။ ၽွင်းမႁႃႇသၵ်ႉၵ ရိတ်ႉ 67 ၼီႈ လိူၼ်ပႅတ်ႇမူၼ်း ၽွင်းၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ လူင်းမႃး ဢဝ်သၼ်ႇ ထေႇ တီႈၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းၼၢင်းၵေႃႈ ၼွၼ်းၽၼ်လႆႈႁၼ် ၶုၼ်ၽီလူင်သီႇၸဝ်ႈ မႃးႁၢပ်ႇႁၢမ် ယွင်ႈဢဝ်မၼ်းၼၢင်း ယွင်ႈပႃးတင်းၵူႇ ၼွၼ်းသေ ဢဝ်ၵႂႃႇတီႈထိူၼ်ႇႁိမဝၼ်ႇတႃႇ ဢဝ်ၵႂႃႇဝၢင်းဝႆႉ တီႈၼိူဝ် ၶႅပ်း မၢၵ်ႇႁိၼ်လိူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ ၽႅဝ်တီႈၼိူဝ် မၢၵ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၼၢင်းၽီၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ် ဢဝ်ၼမ်ႉႁွမ်ၼၢမ်ႇသႃႇ မႃးလုပ်ႈတႃးပၼ် မၼ်းၼၢင်း၊ လၢႆႈထႆႇပၼ် သိူဝ်ႈ ၶူဝ်း ၽိုၼ်မႂ်ႇမၼ်းၼၢင်း၊ ပၵ်းမွၵ်ႇပၼ် မၼ်းၼၢင်းသေယဝ်ႉ ၸင်ႇဢဝ် မၼ်းၼၢင်း ဝၢႆႇႁူဝ်ၵႂႃႇတၢင်းဢွၵ်ႇ ၶျေႃးဢိုၼ်းမၼ်းၼၢင်း ၼွၼ်းယူႇ။ ၵမ်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႉၽိူၵ်ႇသတ်ႉတၢၼ်ႇတူဝ်ၼိုင်ႈ ၸင်ႇလၼ်ၶဝ်ႈမႃး ပဵမ်ႉၽၢႆႇ ၶႂႃ ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇသေ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၼင်လိၼ်မိူင်းၵေႃႈ ဝႆၶွၼ်းဢိၼ်ႇ သၼ်ႇၵႂႃႇႁႅင်းႁႅင်း။

ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇ တိုၼ်ႇမႃး ပဵၼ်ဢၼ်ၸူမ်းၸူမ်းသိူဝ်းသိူဝ်း၊ ထိုင်မႃး ၵၢင်ၼႂ် မၼ်းၼၢင်းၸင်ႇၵႂႃႇ မိူဝ်းလဝ်ႈလၢတ်ႈၼႄ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း သုတ်ႉ ထေႃးတၼ လွင်ႈဢၼ်မၼ်းၼၢင်း ၼွၼ်းၽၼ်။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် ၸင်ႇ ပူင်ၶေႃႈၵႂမ်း ႁွင်ႉဢဝ် ပုႁေႃးႁဵတ်ႉပုၼ်ႇၼႃးၶဝ် မႃးတၵ်ႉ မႃးၼပ်ႉတူၺ်း လွင်ႈလူၺ်ႈ ၽၼ်ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇသေ ၶဝ်တၢင်းမူတ်း ၸင်ႇမွၵ်ႇ ဢွၵ်ႇ ၶေႃႈဝႃႈ -

“ၸွမ်းၼင်ႇၽၼ်ၼႆႉၼႆ... ၼၢင်းႁေႃၶမ်းလူင်ႁဝ်း မီးသၼ်ႇထေႇ လုၵ်ႈၸၢႆး ၵေႃႉဢၼ်မီး ၵၢမ်ႇယႂ်ႇၽုင်းႁႅင်း ၼၼ်ႉၶႃႈဢေႃႈ” ၼႆလႄႈ ဢမ်ႇ ႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇၵေႃႈ လႆႈႁူႉဝႃႈ မၼ်းၼၢင်း မီးသၼ်ႇ ထေႇၼၼ်ႉယူႇ။

ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် သုတ်ႉထေႃးတၼၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မုင်ႈမွင်းၶႂ်ႈလႆႈ လုၵ်လၢင်း တႃႇတေမႃး ပုတ်ႈႁၢင်ႈပုတ်ႈႁေႃ ၸဵမ်မိူဝ်ႈလႂ်လႄႈ ယၢမ်းလဵဝ် လႆႈႁၼ် ၼၢင်းႁေႃၶမ်းလူင် သီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ ၸပ်းတွင်ႉ ႁွမ်းလုၵ်ႈမႃးၼႆ မၼ်းၸဝ်ႈသိူဝ်းၸႂ်တႄႉတႄႉ။ ၵမ်ႉထွၵ်ႈၸွႆႈထႅမ်မၼ်းၼၢင်း လိူဝ်သေၵဝ်ႇ ၵူႈၽဝ်ႇၽဝ်ႇသေ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေ ဢမ်ႇမီးၽေးၶဵၼ်ၼၼ်ႉ ၼွၵ်ႈႁေႃ ၼႂ်းႁေႃ ၵၢင်ဝၼ်းၵၢင်ၶိုၼ်း တိုၼ်းႁႂ်ႈပႂ်ႉပၼ် လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈယူႇ။

ဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ ပိူၼ်ႈထၢင်ႇဝႃႈ မၼ်းၼၢင်း ဢမ်ႇမေႃမီးလုၵ်ႈလႆႈယဝ်ႉ ၼႆသေတႃႉ ယၢမ်းလဵဝ် တူဝ်ၼၵ်း ၸပ်းဢုမ်ႈသၼ်ႇထေႇဝႆႉယဝ်ႉ။ သၼ်ႇ ထေႇၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းယိင်း၊ သမ်ႉပဵၼ် ၵူၼ်းၸၢႆးဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၽုင်း ယႂ်ႇဝႆႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းလိုဝ်းၸွတ်ႇ ၼႂ်းႁေႃၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး လိုဝ်းႁွတ်ႈ ထိုင်ပႃး တီႈမိူင်းၵႆၵွၼ်ႇ။ ၶႃႈဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ တိုၼ်းယုမ်ႇယမ် ၶုၼ်ၶဝ်ဝႆႉၸဵမ်ပိုင်းလႄႈ ပေႃး လႆႈႁူႉၶၢဝ်ႇဝႃႈ တေမီးလုၵ်ႈ ပုတ်ႈႁၢင်ႈပုတ်ႈႁေႃယဝ်ႉၼႆၸိုင် ဢွၼ်ၵၼ် ဢဝ် ၶူဝ်းၽၢၵ်ႇၶူဝ်းတွၼ်ႈ မႃးယိုၼ်ႈပၼ် တီႈၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇ ၵူႈၽႂ်မၼ်း ယူႇ။ တႄႇၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ဢဝ်သၼ်ႇထေႇမႃးယဝ်ႉ ၶူဝ်းၽၢၵ်ႇတွၼ်ႈ ႁွတ်ႈ ထိုင် ၸိုင်ဢမ်ႇထၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆးလႄႈ တီႈႁၢင်ႈတီႈႁေႃ သုတ်ႉထေႃးတၼ ပဵၼ်ဢၼ်မၢၵ်ႈမီး လိူဝ်ၵဝ်ႇမႃးတႄႉတႄႉ။

မႁႃႇမႃႇယႃႇၵေႃႈ ပႂ်ႉထိင်းသၼ်ႇထေႇမၼ်းၼၢင်း လီလီငၢမ်းငၢမ်းသေ ဢမ်ႇၵႃး ႁပ်ႉပႃးသိၼ်ပႅတ်ႇ သူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇထိုင် သတ်ႉတဝႃႇသေ ပႂ်ႉႁပ်ႉ ႁၼ် ၼႃႈလုၵ်ႈမၼ်းႁဵတ်းၼၼ်ႇယူႇ။

ၽွင်းသၼ်ႇထေႇၵႄႇ ၶႂ်ႈမိူဝ်းလႄႇမိူင်းပေႃႈမႄႈ

ႁဵတ်းၼၼ် ယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ ယဵပ်ႇယၢင်ႈၶဝ်ႈလႆႈ ၵဝ်ႈလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃး ထိုင်ႁွတ်ႈၼႂ်း သိပ်းလိူၼ်လႄႈ ၵႄႈၵၢင်ၸႂ် ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇ ၶႂ်ႈၵႂႃႇမိူဝ်း ဢႅဝ်ႇလႄႇ တီႈမိူင်းပေႃႈမႄႈ မိူင်းတေႇဝတႁၼၼ်ႉၼႆ ၸင်ႇမိူဝ်းလဝ်ႈ လၢတ်ႈယွၼ်းၶႂၢင်းတီႈ ၶုၼ်သုတ်ႉထေႃးတၼ။

ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် ၸင်ႇႁႄႉသီးဝႃႈ ဝၢႆးလဵင်ႉလုၵ်ႈယဝ်ႉ ၸင်ႇၵႂႃႇၼႆသေ တႃႉ မၼ်းၼၢင်းတိုၼ်းဢမ်ၽွမ်ႉလႄႈ ၵမ်းလိုၼ်း ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း လႆႈၸွမ်း ၸႂ် ၼၢင်းႁေႃၶမ်းသေ ၸင်ႇတေမၵ်းမၼ်ႈပၼ် ဝၼ်းဢၼ်တေ ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ပတ်းပူလူမႄး သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း တႃႇတေၵႂႃႇၼၼ်ႉ ဢဝ်ၵူၼ်း သိုၵ်းပႂ်ႉ ပေႃးသုတ်းထိုင် လႅၼ်လိၼ်သွင်မိူင်း။ တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉၼႆၵေႃႈ ပႃးၵႂႃႇၸေႉၸေႉၸေးၸေးသေ တႃႇတေလူႁၼ်လုမ်းလႃး ၸဝ်ႈၼၢင်း မႃႇယႃႇၼႆၵေႃႈ ၸႂ်ႉႁႂ်ႈၼွင်ႉယိင်းမၼ်း ၼၢင်းၵေႃးတမီႇ ၸပ်းၸွမ်း ႁွမ်းပႆယဝ်ႉ။
ၼၢင်းႁေႃၶမ်းလူင် မႁႃႇမႃႇယႃႇၵေႃႈ ပႃးတၢင်းတူဝ်ၼၵ်းတူဝ်လူင် ၶီႇၼိူဝ် ရထႃး ဢၼ်မႃႉဢႃႇၸႃႇၼီႇသီႇတူဝ် တိုတ်ႉလၢၵ်ႈၼၼ်ႉသေ သိုပ်ႇၶၢဝ်း တၢင်းမႃးလႄႈ ၽၢႆႇၼႃႈၽၢႆႇလင် သွင်ၶၢင်ႈသွင်ၽၢႆႇ ၵူၼ်းဢၼ်ပႂ်ႉ ၵူၼ်း ဢၼ်ၸွမ်း သမ်ႉပေႃး ၶပ်ႉယႆၵၼ်ဝႆႉယူႇ။

လုၵ်ႉတီႈၵပိလဝတ်ႈ ၵႂႃႇတီႈတေဝတႁၼႆႉ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း လီ ယဵမ်ႈလီတူၺ်း လီသိူဝ်းၸႂ်ဝႆႉလႄႈ တူၼ်ႈမႆႉပဝ်း လဝ်းယႂ်ႇလဝ်းလူင် မွၵ်ႇမႆႉ ပဝ်း ၵီႈလွၼ်ႉထၢပ်ႈသွၼ်ႉၵၼ် တဵမ်ထူၼ်ႈသေဢမ်ႇၵႃး တႂ်ႈႁူမ်ႈ မၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ၵဵင်ႈႁိုၼ်ႈ ၵတ်းၸိုၼ်ႈယဵၼ်ၸႂ်တႄႉတႄႉ။

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၼၢင်းမႃႇယႃႇတေႇဝီႇ ၶီႇၼိူဝ်လေႃႉမႃႉဢႃႇၸႃႇၼီႇ သီႇတူဝ် လတ်းၶဝ်ႈထိူၼ်ႇပႃႇ ၽွင်းတိုၵ်ႉၵႂႃႇမိူဝ်းၸႂ်းႁိူၼ်း တီႈမိူင်းတေႇဝတႁၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽွင်းယၢမ်း ၽွင်ၼၢႆးသုတ်းႁၢႆ ၵွႆပၢႆၶၢဝ်းၵတ်း ၽွင်းတိုၵ်ႉတေႇလတ်း ၶဝ်ႈၼႂ်းၶၢဝ်းၶိင်ႇ ၵိင်ႇမၢၼ်ႇၶၢဝ်းမႆႈ လူမ်းလႆႈထွင်းပဝ်ႇ ၽိူဝ်မႆႉမႂ်မႆႉ ပိဝ် ၶွၼ်းဝႆ ၵႂႃႇၵႂႃႇၶိုၼ်းၶိုၼ်းလႄႈ တိုၼ်းပဵၼ် ဢၼ်ၵတ်းယဵၼ် ၵႄႈပၼ်ၸႂ် ဢွႆႇႁွႆႈ ယႃၸႂ်လွင်ႈတၢင်းႁိူဝ်ႉမွႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇမွၵ်ႇပဝ်း ၵီႈလွၼ်ႉ သွၼ်ႉၶျၢပ်ႈ ပဵၼ်ထၢပ်ႈပဵၼ်လူင်ႇ ပူင်ႇၵီႈဝႆႉၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၶဝ် ၽိုင်ႈလႄႈမႅင်း မီႈ ပၼ်ႇဝီႈဝီႈၼူမ်သုတ်ႇ လုတ်ႇဢဝ်ဢၢႆႁွမ် ၸပ်းတွမ်ပေႃးၽူင်ႉၽိုဝ်ႈၽိုဝ်ႈ ၵၢပ်ႇမိူဝ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ မိၼ်ပၼ်ႇလဵပ်ႈဝိုဝ်ႈဝိုဝ်ႈ ပဵၼ်တီႈလိုဝ်ႈၸႂ်ပိူင်ၼိုင်ႈ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၼၢင်းမႃႇယႃႇတေႇဝီႇၼႆႉ ယႂ်ႇမႃႈၵႃႈသုင်မႃး တီႈႁၢင်ႈႁေႃ ၸဵမ်လဵၵ်ႉလႄႈ လွင်ႈလူၺ်ႈ တိုၼ်းသၽႃႇဝ ၼႂ်းထိူၼ်ႇၼႂ်းလွႆၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးသူႈလႆႈထူပ်း ႁၼ်၊ ယၢမ်းလဵဝ် လႆႈမႃးႁၼ် သၽႃႇဝထိူၼ်ႇလူင်ၶဵဝ်လႄႈ ၵႄႈၵၢင်ၸႂ်မၼ်း ၼၢင်း သိူဝ်းၵျေႃႇသိူဝ်းသႃႇၵႂႃႇဝႆႉ ပိူင်ၼိုင်ႈယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸၢမ်ၵူႇမွၵ်ႇပဝ်း လူမ်းၶဝ်းၵိူင်းဝႆ ၵႂႃႇၵႂႃႇၶိုၼ်းၶိုၼ်း တိုၼ်းပဵၼ် လွင်ႈၵတ်းယဵၼ်သိူဝ်းသႃႇ လႄႈ မၼ်းၼၢင်း ၶႂ်ႈၵႂႃႇလူၵႂႃႇတူၺ်း ယွတ်ႈၽူၺ်းပၢႆၸွမ် ၵူႇမွၵ်ႇပဝ်းႁွမ် တီႈတူၼ်ႈ ၶႂ်ႈပိတ်းၶႂ်ႈမူၼ်ႈလႄႈ ၸင်ႇဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇ မွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇလိုဝ်ႈ သဝ်း တႂ်ႈတူၼ်ႈပဝ်းႁွမ် ဢၼ်ၽိုင်ႈမႅင်း တိုၵ်ႉသုတ်ႇတွမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽွင်းယၢမ်းၼင်ႇၼႆ ၶပ်းယႆၸႃႇတႃႇ မႁႃႇသၵ်ႉၵရၢတ်ႈ လႆႈမႃး 68 ၼီႈ ႁွတ်ႈတီႈ လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း ဝၼ်းၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ လူင်းတႄႇသၼ်ႇ ထေႇ မိူင်းၵူၼ်း လႆႈမႃးသိပ်းလိူၼ် တဵမ်တဵမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၼၢင်းၵေႃးတမီႇၵေႃႈ ဢွၼ်ဢဝ်ပီႈၶဝ် မႁႃႇမႃႇယႃႇတေႇဝီႇ ယၢင်ႈ လူင်း တီႈၼိူဝ်လေႃႉမႃႉသေ မၼ်းၼၢင်းၶႂ်ႈၵႂႃႇ ယၵ်းပိတ်း ၸႂ်တိတ်းမွၵ်ႇပဝ်း ႁွမ် ဢၼ်ၽိုင်ႈမႅင်းတွမ်ၵီႈၽူၺ်း ႁၢဝ်ႈႁူၺ်းႁွမ်ႁိုင်ႈ ဢၼ်ယိုင်ႈယွႆႉလူင်း ငူင်းယွၼ်ႇ ၸမ်ထိုင်လိၼ်ၼၼ်ႉလႄႈ မၼ်းၼၢင်း ၸင်ႇယုၵ်ႉတိၼ်တမ်း ဝၢင်း ႁွမ်းၶၢင်းလူၺ်ႈ ၼွင်ႉယိင်းမၼ်း ၵေႃးတမီႇလႄႈ ဢွၼ်ႇယိင်း ၸိူဝ်း ဢၼ် ပႂ်ႉလူထိင်းၼၼ်ႉယူႇ။

ပေႃးမၼ်းၼၢင်း ယိုၼ်းမိုဝ်းပိတ်းဢဝ် ၵၢၼ်ႈၶူဝ်ႈမွၵ်ႇပဝ်းၼႆ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူမ်းၶဝ်းထွင်းဢီး ၵၢၼ်ႈႁီးပဝ်းမွၵ်ႇ ႁိူင်ႈယွၵ်ႇၸူး မၼ်းၼၢင်းဝႆႉလႄႈ ပႅင်ႈၼင်ႇၵႄႈၵၢင်ၸႂ်မၼ်းၼၢင်း မီးၼၼ်ႉ ၸင်ႇပိတ်း ဢဝ်သုတ်ႇဢဝ်ၼူမ် ႁူမ်ႁူမ်ၸူမ်းၸူမ်း ၵႄႈၵၢင်သူၼ်ပဝ်း ႁၢင်ႈလဝ်းႁၢင်ႈလီ ပဝ်းသီလႅင်ၶွင်ႇ ၼၼ်ႉၸိုင် ႁိုင်ၵႂႃႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ လူမ်းၵမ်ႇမၸ ၼႂ်းတွင်ႉၼႂ်းပုမ် တုမ်ၵၼ် ၽိုၼ်ႉတိပ်ႇ ထိပ်ႇမႃးလႄႈ မၼ်းၼၢင်းၸင်ႇလွမ်လွမ် လၢတ်ႈပၼ် ဢၼ် ပဵၼ်ၼွင်ႉယိင်းမၼ်း ၼၢင်းၵေႃးတမီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၼၢင်းၵေႃးတမီႇၵေႃႈ ၸင်ႇႁွင်ႉဢဝ် ၸိူဝ်းၶဝ်ၼၢင်းယိင်း ၵူၼ်း ထိင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မႃးၵင်ႈၽႃႈယင် ပႃႈၼႃႈပႃႈလင်သေ မႃႇယႃႇတေႇဝီႇၵေႃႈ ၼၢဝ်ႉၵိင်ႇလမ်းလဝ်း ၵၢၼ်ႈပဝ်းမွၵ်ႇသေ သဝ်းယူႇၼႂ်းၽႃႈၵင်ႈၼၼ်ႉဝႆႉ။

ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇၼႆႉ လွင်ႈယူႇလီၵေႃႈၶႅမ်ႉ လွင်ႈတၢင်းၵျၢင်ႉ သီႇလၵေႃႈ တဵမ်ထူၼ်ႈ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်တေၵိူတ်ႇ လုၵ်ႈၸၢႆးၵေႃႉဢၼ်ႁၼ်ထိုင် ႁဵတ်းသၢင်ႈပုၼ်ႈပၢင်ႈ လေႃးၵီႇလေႃးၵုတ်ႈ သွင်ပႃႈသွင်ၽၢႆႇလႄႈ ၵပ်းၵၢႆႇ လွင်ႈလဵင်ႉၵိူတ်ႇၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇလိူတ်ႇဢမ်ႇမႆႈ ဢမ်ႇလႆႈၸဵပ်း ဢမ်ႇလႆႈသႅပ်ႇ ဢမ်ႇလႆႈၼႃႈမႅပ်ႇၼႃႈမိုင် ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈႁိုင် ၸိုင်ၸုၵ်းမိူၼ်ၵဝ်ႇဝႆႉသေ ၸင်ႇၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ငၢႆႈငၢႆႈလူမ်လူမ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်း ၼေႃႇၶမ်း ၸဝ်ႈ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵူဝ်ႈၵိူၵ်ႇ ဢိူၵ်ႇၼုၵ်းသင်၊ ၽွင်းၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ပႆႇတၼ်းထိုင်လိၼ်ၼၼ်ႉ ဢဝ်ၽႅၼ်ႇယႅင်ႉၶမ်း လွင်ႁွင်းဢဝ်ၵမ်းလဵဝ်၊ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၸင်ႇတေဢဝ်ၽႃႇတိၼ်ၶမ်းၸဝ်ႈ ဝၢင်းတမ်းသႂ်ႇ ၼိူဝ် ၼႃႈလိၼ်မိူင်းယဝ်ႉ။

ပေႃးၵိူတ်ႇမႃးၵေႃႈ

ပေႃးဝႃႈ ၽႃႇတိၼ်ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ဝၢင်းတမ်းသႂ်ႇ ၼိူဝ်လိၼ်ၼႆ ၼင် လိၼ်မိူင်း ဝႆသၼ်ၵမ်းလဵဝ်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တေမႃးပဵၼ်ၽြႃးလႄႈ တိုၼ်း လၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉ ၸဵမ်ပိုင်း၊ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇယၢၼ်တွင်ႉမႃး ၵမ်းလဵဝ် မေႃပႆတၢင်း ၵမ်းလဵဝ်။ မေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၵမ်းလဵဝ်။ ပေႃးဝႃႈ ၽႃႇတိၼ်ၶမ်း ဝၢင်းတမ်း ၼိူဝ်လိၼ်ၼႆ ဝၢႆႇၼႃႈၵႂႃႇတၢင်းႁွင်ႇ ပႆယၢင်ႈၵႂႃႇၸဵတ်းယၢင်ႈ ၵႂႃႇၸုၵ်း ဝၢႆႇ တူၺ်း သီႇၼႃႈမိူင်းသေလၢတ်ႈဝႃႈ -
“ၼႂ်းလေႃးၵလူင်ၼႆႉ ၵဝ်မျၢတ်ႈသေပိူၼ်ႈ”
“ၼႂ်းလေႃးၵလူင်ၼႆႉ ၵဝ်ယႂ်ႇၶိုၵ်ႉသေပိူၼ်ႈ”
“ၼႂ်းလေႃးၵလူင်ၼႆႉ ၵဝ်ပဵၼ် ဢၼ်လႆႈယွင်ႈယေႃးသေပိူၼ်ႈ”
“ၸၢတ်ႈၼႆႉ ၵဝ်ပဵၼ် ၸၢတ်ႈလိုၼ်းသုတ်း”
“တႃႇတေၵႂႃႇထႅင်ႈ ၸၢတ်ႈၼႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈပဵၼ်ယဝ်ႉ”
ၸဝ်ႈမႄႈလႄႈ မႄႈၼႃႉၸဝ်ႈၵေႃႈ ႁွပ်ႇဢဝ် လုၵ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇၶဝ်သေ မႃးၸူး တီႈပၢင်လိုဝ်ႈၶဝ်ယူႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ၵိူတ်ႇၼၼ်ႉ-
(1) မေးၼၢင်း ၶုၼ်ဢမိတေႃးတၼၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵိူတ်ႇလုၵ်ႈ ၸၢႆးဢႃႇ ၼၼ်ႇတႃႇ။
(2) တီႈၵုၼ်ၵၢင် ၵၢင်မတ်ႉသိမၼၼ်ႉၵေႃႈ တူၼ်ႈမႆႉၺွင်ႇၽေႃးထိ တႅၵ်ႇဢွၵ်ႇတူၼ်ႈ တီႈၼႂ်းထိူၼ်ႇဢုရုဝူၺ်ႇလ။
(3) ဢၼ်တေမႃးပဵၼ် ၶုၼ်ၽွင်း ၵႃႇလုတႃႇယီႇၵေႃႈၵိူတ်ႇ။
(4) တီႈမိူင်းတေႇဝတႁၼၼ်ႉ မေးၼၢင်း ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းသုပ်ႉပပုတ်ႉထ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼၢင်းဢမိတႃႇတေႇဝီႇၵေႃႈ ၵိူတ်ႇၼၢင်းယသေႃႇ ထရႃႇ။
(5) ဢမၢတ်ႈသၼ်ႇၼ(ဢၢႆႈသၢၼ်ႈ)ၵေႃႈ ၵိူတ်ႇ။
(6) တီႈၼႂ်းသူၼ်လူင် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း သုတ်ႉထေႃးတၼၼႆၵေႃႈ မေႃႈ ဢုမ်ၶမ်းလူင် သီႇလုၵ်ႈ ၽုတ်း။
(7) မႃႉဢႃႇၸႃႇၼီႇ ၵၼ်ႇတၵၵေႃႈ ၵိူတ်ႇၽွင်းၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈယၢမ်းလဵဝ် ၵၼ်။
ၼၢင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇၵေႃႈ လႆႈလုၵ်ႈၸၢႆးယဝ်ႉလႄႈ ၸူမ်းၸူမ်းသိူဝ်း သိူဝ်း လူမ်ဢူၵ်းလူမ်ၸႂ်ဝႆႉယူႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ တႃႇတေ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၵႂႃႇၸူး တီႈ ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း တႃႇၶိုၼ်းမိူဝ်းမိူင်းလင် ၸႂ်သဝ်းထင် ဢၼ်ၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ ယူႇၼၼ်ႉ ဝၢႆးႁၢႆသေ ၸင်ႇတေသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ပွၵ်ႈသၢႆႇဝၢႆႇၶိုၼ်းၶဝ်ႈၸူး ဝဵင်းၶူးၵပိလဝတ်ႈယဝ်ႉ။
ပေႃးႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် ဝၢၼ်ႈမိူင်းတိူင်းၵႃး မႃးထိုင် တီႈႁၢင်ႈတီႈႁေႃၼႆၸိုင် ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇ ဝႆႉၼႃႈသိူဝ်းသႃႇၸိုၼ်ႈသႂ် ၼႂ်းၸႂ်ႁူမ်ႁူမ်ၸူမ်းၸူမ်းသေ ႁွပ်ႇဢုမ်ႈလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၼၢင်း ၶဝ်ႈၸူး တီႈႁေႃၶမ်းလူင်သုတ်ႉထေႃးတၼ ၵမ်းလဵဝ်။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင်ၵေႃႈ ၸူမ်းၸူမ်းသိူဝ်းသိူဝ်း ယိုၼ်းႁွပ်ႇဢဝ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း မႃးသဝ်းထင် ၵႄႈဢူၵ်းၵၢင်ၸႂ် ႁူမ်ၸူမ်းၼႂ်းၸႂ် ပေႃးဢမ်ႇ မိူၼ် ၽူႈလႂ် ပေႃးဢမ်ႇမိူၼ်ၽႂ်။

ပုၼ်ႈပိူၼ်ႈယုမ်ႉၶူဝ် ပုၼ်ႈတူဝ်သမ်ႉ လႆႈႁႆႈ

ထိုင်မႃးဝၼ်းၼိုင်ႈ ၵၢင်ၼႂ် ၼႃႈမိူင်းပၢင်ႇသႂ်ႁိူဝ်ႈလႅင်းလီတႄႉ။ တေဝီႇ လရသေႉ ၽႅဝ်ႁွတ်ႈမႃးဢဝ်သွမ်း တီႈႁေႃ ၸွမ်းၼင်ႇၶၢဝ်းယၢမ်း ဢၼ်ၵႆႉမႃး သေႇသေႇၼၼ်ႉလႄႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် သုတ်ႉထေႃးတၼၵေႃႈ ႁူမ်ၸူမ်း ၸႂ်သိူဝ်း မိူဝ်းႁွပ်ႇဢဝ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း မႃးၸူး တီႈၽၢႆႇၼႃႈ ရသေႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် ၵၼ်ႇတေႃး ၸဝ်ႈရသေႉယဝ်ႉၼႆ ၸင်ႇမႃးယိပ်း ဢဝ်ၶေႃႈမိုဝ်း လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ဢၢင်ႈဢဝ်ႁွမ်းၵၼ်သေ ဢၢင်ႈဢဝ်ၵၼ်ႇ တေႃး ၼပ်ႉယမ်ရသေႉၼႆယူႇ။ ရသေႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉၵူမ်ႈလွမ်တူၺ်း ၼေႃႇၶမ်း ၸဝ်ႈယူႇလႄႈ ၽွင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမုင်ႈဢမ်ႇမွင်း မိုဝ်းၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ သွၼ်ႉ ၵၼ်ဝႆႉ ၼိူဝ်တၵ်းၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵူၼ်းၼင်ႈၵမ်ႇမထၢၼ်းသေ ဢဝ်ၽႃႇတိၼ် မၼ်းၸဝ်ႈ သွင်ႇၽႃႇ ယုၵ်ႉတိူဝ်ႉသႂ်ႇ ႁူဝ်ၸဝ်ႈရသေႉလူင် တေႇဝီႇလၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် သုတ်ႉထေႃးတၼ ပဵၼ်ဢၼ် ဢႃးၼႃႇၵႂႃႇတႄႉတႄႉ ဝႃႈဝႃႈသေတႃႉ ရသေႉလူင်တေႇဝီႇလတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁၢၼ်ႉၸႂ် ယုမ်ႉယုမ်ႉ ၶူဝ်ၶူဝ်ဝႆႉ။ ယူႇယူႇ ဝူၼ်ႉၵႂႃႇဝူၼ်ႉၶိုၼ်း ၵမ်းၼိုင်ႈ ၼမ်ႉတႃ ၸဝ်ႈရသေႉ လႆမၢၵ်ႇၵႅမ်ႈမၼ်း သမ်ႉပေႃးယမ်းဝႆႉလႄႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင်ၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉယၢမ်ႈႁၼ် ၸဝ်ႈရသေႉ ၶူဝ်သေၼမ်ႉတႃလႆ ပဵၼ်ၼႆသေပွၵ်ႈ၊ ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်း ၶွင်ႈၶမ်ၼႂ်းၸႂ်သေ ၸင်ႇတေထၢမ်တူၺ်း လွင်ႈတၢင်း မၼ်းယူႇ။ ရသေႉလူင်ၵေႃႈ ၸင်ႇပူင်ဢွၵ်ႇၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ-

“ႁေႃၶမ်းလူင်... ဢၼ်ၵဝ်ၸဝ်ႈ ယုမ်ႉၶူဝ်ယူႇၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ တၢင်ႇလွင်ႈတၢင်ႇလၢႆး၊ လုၵ်ႈၸၢႆးမႂ်းၸဝ်ႈၵေႃႉၼႆႉ ၼႂ်းလေႃးၵသၢမ်ပႃး တေ ပဵၼ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးသပ်ႉပၺ်ႇၺု ဢမ်ႇႁၢင်ႉဢမ်ႇၵၢတ်ႈ ၸၢတ်ႈၼႆႉလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ၸင်ႇဢမ်ႇဝႆႈၵဝ် ၵူၼ်းပုထုၸၼ်ႇသေ ၸင်ႇတေဢဝ် ၽႃႇတိၼ်မၼ်း ဝၢင်းတၢင်ႇၼိူဝ်ႁူဝ်ၵဝ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၽြႃး မႃးၼႆ တေဢွၼ်ဢဝ် ၸိူဝ်းၶဝ်ဝေႇၼေႇယသတ်ႉတဝႃႇ ဢွၵ်ႇမူၼ်ႉပူၼ်ႉ လွတ်ႈ ၼႂ်းသမ်ႇသရႃႇဝူတ်ႈတုၵ်ႉၶယူႇ၊ ၵဝ်ဝူၼ်ႉႁၼ် ၼင်ႇၼႆလႄႈ ႁူမ်ႁူမ် ၸူမ်းၸူမ်းသေ ၵဝ်ၸဝ်ႈ ၸင်ႇယုမ်ႉၶူဝ်ယဝ်ႉ”

“ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးဝႃႈ လုၵ်ႈၸၢႆးမႂ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၽြႃးမႃးၼႆၸိုင် ၵဝ်ၼႆႉ ထိုင်တီႈလႆႈတၢႆသေ တေၵႂႃႇမိူဝ်းပဵၼ် သၢင်ဢရူႇပ (သၢင်ဢမ်ႇမီးတူဝ်၊ မီးၸႂ်လၢႆလၢႆ)ၼၼ်ႉလႄႈ တႃႇတေလႆႈထွမ်ႇတြႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ် လႆႈ။ တႃႇတေႃလႆႈဝႆႈၽြႃး ထူပ်းႁၼ်ၽြႃးၵေႃႈ ဢမ်ႇထူပ်းႁၼ် ဢမ်ႇလႆႈဝႆႈ။ ၸၢတ်ႈၼႆႉၸို်င် လႆႈထူပ်းႁၼ် ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးယူႇသေတႃႉ သမ်ႉတေ ဢမ်ႇ လႆႈႁၼ် မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၽြႃးသေ တေလႆႈလုတ်ႈလွႆးၵႂႃႇ တေလႆႈ သိုပ်ႇဝၢႆႈၵႂႃႇ ၼႂ်းသံသရႃႇထႅင်ႈတိၵ်းတိၵ်း မီးၼင်ႇၼႆလႄႈ ၵဝ်ၸင်ႇပဵၼ် လွင်ႈတၢင်းၸႂ်မႆႈ ၸင်ႇႁႆႈသေ ပဵၼ်တၢင်းၼမ်ႉတႃ လႆႈယွႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ”

ပေႃးဝႃႈ လႆႈငိၼ်းၵႂၢမ်း တေႇဝီႇလရသေႉ ဝႃႈဢွၵ်ႇမွၵ်ႇၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ ႁေႃၶမ်းလူင်လႄႈ ပရိသၢတ်ႈတၢင်းသဵင်ႈ ပွင်ႇၸႂ်ၵႂႃႇသေ ၸင်ႇတေဢွၼ် ၵၼ် ပူႇၸေႃႇၵၼ်တေႃး ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈဢွၼ်ႇယဝ်ႉ။၊ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် သုတ်ထေႃးတၼၵေႃႈ တေႃႈၵႃႈ လႆႈဝႆႈလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ပွၵ်ႈၵမ်းမၢႆၼိုင်ႈယူႇ။

ထတ်းထိၼ်ယႂ်ႇယႂ်ႇ၊ သႂ်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈမႂ်ႇ

ပေႃးဝႃႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈမႃး လႆႈႁႃႈဝၼ်းယဝ်ႉၼႆ ၸင်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ပွႆးမင်ႇၵလႃႇသုၵ်ႈႁူဝ်သေ ၸင်ႇတေပၢင်းဢဝ် ပုၼ်ႇ ၼႃး ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလႅၼ်ႇၽၢႆ ၽၢႆႇလၵ်ႈၶၼႃႇ ၸႃႇတႃႇၸၢၼ်းလၢၵ်ႈ 108 ၵေႃႉ မႃးသွၼ်ႇၼပ်ႉတူၺ်း လၵ်ႈၶၼႃႇ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈယူႇ။ ၼႂ်းၵႃႈ ပုၼ်ႇ ၼႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇလိူၵ်ႈၽၼ်ႉဢဝ် ၸိူဝ်းၶဝ်ပႅတ်ႇၵေႃႉ ပေႃးဝႃႈ ၼပ်ႉ ဢၢၼ်ႇ တႅမ်ႈၶၢၼ်ႇယဝ်ႉၼႆ ပုၼ်ႇၼႃးၸဵတ်းၵေႃႉ ဢွၼ်ၵၼ်ယုၵ်ႉမိုဝ်း ပူၵ်းတင်ႈ သွင်ၼိဝ်ႉႁင်းၽႂ်မၼ်းယူႇ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၶိူဝ်းပုၼ်ႇၼႃး ၵွၼ်း တၺ်ႇၺ ဢၼ်ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ သုတတ်ႉထပုၼ်ႇၼႃးၼၼ်ႉတႄႉ ပူၵ်းတင်ႈ ၼိဝ်ႉၸီႉၼိဝ်ႉလဵဝ်ၵူၺ်း။

ၸွမ်းၼင်ႇ ဢၼ်ၶဝ်ပူၵ်းတင်ႈမိုဝ်းၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် ၸင်ႇထၢမ်တူၺ်း လွင်ႈမၼ်းလႄႈ ၸိူဝ်းဢၼ် ပူၵ်းတင်ႈ သွင်ၼိဝ်ႉ ၸင်ႇႁေႃးတၵ်ႉဝႃႈ

“လုၵ်ႈလၢင်းၵၢင်တဝ်ႈ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ၼႂ်းလေႃးၵသၢမ်ပႃး တေပဵၼ်ၽြႃး ဢမ်ႇၼၼ် တေပဵၼ်ၶုၼ်ၸၵျဝတေး ပိူင်ႇၼမ်ႉငမ်းလိၼ် သီႇၵုၼ်မိူင်းၶႃႈဢေႃႈ” ႁေႃးဝႃႈၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ။ သုတ်ႉတထပုၼ်ႇၼႃး ဢၼ် ပူၵ်း ယုၵ်ႉမိုဝ်းၼိဝ်ႉလဵဝ်ၼၼ်ႉ သမ်ႉႁေႃးဝႃႈ

“လုၵ်ႈလၢင်းၵၢင်တဝ်ႈ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ တၵ်းတေပဵၼ် သပ်ႉ ပၺ်ႇၺုမုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢၼ်ၸႅတ်ႈဢၼ်မၢၼ်ႇ ဢမ်ႇႁၢင်ႉဢမ်ႇၵၢတ်ႈ ၸွမ်း ၼင်ႇၶႃႈႁေႃးလၢတ်ႈၼႆႉယူႇၶႃႈ” မၼ်းႁေႃးဢွၵ်ႇ မွၵ်ႇလၢတ်ႈ ၵႂၢမ်းၶေႃႈလဵဝ် ၼင်ႇၼႆယူႇ။ ၵၢင်ၸႂ် ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းလူင်တႄႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ပဵၼ်ၶုၼ်ၸၵျဝ တေး ဢုပ်ႉပိူင်ႇငမ်းၸိုင်ႈ သီႇၵုၼ်မိူင်းသေ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈ လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းပဵၼ် မုၼ်ၶမ်းၽြႃး မီးၼင်ႇၼႆ။ ၵွပ်ႈၼႆ တႃႇတေၵႂႃႇပဵၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉ တေပိုင်ႈ ဢိင်ႇ လွင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်လႄႈ တေၽၢတ်ႇဝႄႈၼႂ်းလေႃးၵီႇၼႆ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် ၸင်ႇထၢမ်တူၺ်း တီႈပုၼ်ႇၼႃးၶဝ် ပုၼ်ႇၼႃးၶဝ်ၵေႃႈၸင်ႇဝႃႈ

“လၢင်းၸၢႆးၵၢင်တဝ်ႈ ငဝ်ႈဢူၵ်းၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ တေလႆႈႁၼ် ၵူၼ်းထဝ်ႈ၊ ၵူၼ်းပဵၼ်၊ ၵူၼ်းတၢႆ ၊ ရႁၢၼ်း ၼိမိတ်ႈလူင် သီႇပိူင်ၼႆႉသေ တေၶဝ်ႈ ထိူၼ်ႇပႃႇ တေၵႂႃႇၼုင်ႈလိူင် မီးၼင်ႇၼႆဢေႃႈ” ပုၼ်ႇၼႃးၶဝ် ႁေႃးၵႂႃႇ ၼင်ႇၼႆယူႇ။ ၵၢင်ၸႂ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈ လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ၵႂႃၼုင်ႈလိူင်၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလုၵ်ႈ ၸၢႆးမၼ်း ပဵၼ်ၶုၼ်ပိူင်ႇၼမ်ႉငမ်းလိၼ် သဝ်းသၢင်ႈၼႂ်းႁေႃၶမ်း မီးၼင်ႇၼႆ လႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ပေႃးတေဢမ်ႇလႆႈႁၼ် ၼိမိတ်ႈလူင် သီႇပိူင် ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ၸင်ႇၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ဝႆႉထႃႈ ၼႂ်းဝဵင်းၼႆႉၵႃႈပဵၼ် ၵူၼ်း ထဝ်ႈ ၵူၼ်းပဵၼ် ပရပိူၵ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် တေလႆႈယူႇသဝ်းၵႂႃႇ လပ်ႉလပ်ႉ။ ၵူၼ်းတၢႆၼႆၵေႃႈ တေႃႈတေ ဢမ်ႇလႆႈဝႆႉႁိုင် တေလႆႈၶိုင်သၢင်းၵျူဝ်ႇပႅတ်ႈ ၽႂ်းၽႂ်း၊ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢွၵ်ႇၶေႃႈပူင်ဝႆႉ ၼင်ၼႆယူႇ။ ၵႃႈပဵၼ် ၵူၼ်းလူႁၼ် လုမ်းလႃး လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၼႆၵေႃႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ “ၵူၼ်းထဝ်ႈ၊ ၵူၼ်း ပဵၼ်၊ ၵူၼ်းတၢႆ ၊ ရႁၢၼ်း”ၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႆ မၼ်းၸဝ်ႈႁႄႉသီးဝႆႉယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸႂ်ႁၵ်ႉလုၵ်ႈမၼ်း ယႂ်ႇၼႃႇလႄႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶိုင်သၢင်ႈ ႁၢင်ႈပွင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ထၢင်ႇဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်ဢၼ်ၸိုဝ်ႈ ဢၼ်ၸႂ်ႈၵူၺ်းၵူၺ်း ၼႆယူႇ။ ပေႃးဝႃႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉႁၼ် ဢမ်ႇတွၼ်ႉငိၼ်းသေ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉလႆႈႁၼ် လႆႈငိၼ်းၼႆၸိုင် တေထိုင်တီႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉတူၵ်းၸႂ်ၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ် ပေႃးႁၼ်ရ ႁၢၼ်း လႆႈငိၼ်းၶၢဝ်ႇရႁၢၼ်းၼႆ တေၸၢင်ႈၵိုင်ႉၵၢင်ႉ ထုၵ်ႇၸႂ်ၵႂႃႇ ၵမ်းလဵဝ် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉယၢမ်ႈႁၼ် ဢမ်ႇတွၼ်ႉယၢမ်ႈငိၼ်းလႄႈ ပေႃးလႆႈ ႁၼ် လႆႈငိၼ်းမႃးၼႆ လွင်ႈဝႃႈ တေၸၢင်ႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉလၢၵ်ႇလၢႆးလူင်ၵႂႃႇၼႆ လွင်ႈၼႆႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢမ်ႇဝူၼ်ႉႁၼ်ထိုင်လႃးလႃး။

ပိူင်ၼိုင်ႈ ပုၼ်ႇၼႃး ၸိူဝ်းဢၼ်တၵ်ႉဝႃႈ တေပဵၼ်ၶုၼ်ၸၵျဝတေး ဢမ်ႇၼၼ် တေပဵၼ်ၽြႃးၼႆၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၶဝ် သမ်ႉပဵၼ်ၸဵတ်းၵေႃႉ ပဵၼ် ၽၢႆႇၵူၼ်းၼမ်လႄႈ ဢၼ်ၽၢႆႇၵူၼ်းၼမ်ႁေႃးၼႆႉ ႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇ ၵၢတ်ႈၼႆ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် သွၼ်ႇဝႆႉၼင်ႇၼႆၽွင်ႈ။ ၸွမ်းတီႈ ႁိမ်းႁွမ်းႁေႃ ၼႆၵေႃႈ ဢဝ်ၵူၼ်းသိုၵ်း ၸႂ်ႉႁႂ်ႈ ပႂ်ႉဝႆႉထႅင်ႈ ၼမ်ၼမ်ၵွၼ်ႇ။

တီႈပၢင်ပွႆး တၢင်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈမႂ်ႇ သႂ်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈလီၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၼေႃႇ ၶမ်းၸဝ်ႈ “တေႁဵတ်းသၢင်ႈ ႁၢင်ႈပွင်ပၼ် ၼႂ်းလေႃးၵၼႆႉ လီၵူႈမႂ် သႂ်ၵူႈ ၵၢၼ်ႈ”ၼႆလႄႈ ဢဝ်ၸွမ်း မင်ႇၵလႃႇၼႆႉသေ ၸင်ႇတေတၢင်ႇၸိုဝ်ႈမႂ်ႇ သႂ်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈလီဝႃႈ “သိတ်ႉတတ်ႉထ”ၼႆယူႇ။

ပေႃးဝႃႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ လႆႈမႃးၸဵတ်းဝၼ်းၼႆ ဢၼ်ပဵၼ် လႃၽေး ၵျေးၸူးမႄႈၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈႁွတ်ႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇသုတ်းမုၼ် ၸွမ်းၼင်ႇၽိင်ႈထုင်း ထမ်ႇမတႃႇ မႄႈၼေႃႇၶမ်းၽြႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလႄႈဝႃႈ တၢႆၵွပ်ႈ ရေႃးၵႃႇ တၢင်းပဵၼ်တၢင်းၶဵၼ်သင်။

ၽွင်းၸဝ်ႈမႄႈမႃႇယႃႇ သဵင်ႈၵၢမ်ႇၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇၼၼ်ႉ ဢႃႇယုမၼ်း ၼၢင်း မီး 56 ပီ 4 လိူၼ် ပၢႆ 27 ဝၼ်းလီလီ တၢႆသေမိူဝ်းပဵၼ်ၶုၼ်ၽီ သၼ်ႇတုသီႇတ တီႈမိူင်းၽီတုသီႇတႃႇယူႇ။ ဝၢႆးသေ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ဢဝ်သၼ်ႇထေႇ တႄႇတီႈၼႂ်းတွင်ႉ မႄႈၸဝ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉၼႆ သတ်ႉတဝႃႇ တူဝ်လႂ်ၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇၶဝ်ႈတႄႇလႆႈထႅင်ႈၼႆ ယဝ်ႉ။ ၽွင်းၼေႃႇၶမ်းၽြႃး တေမႃးဢဝ်သၼ်ႇထေႇ ၽွင်းမိူဝ်ႈပႆႇထႆႇပၢၼ် ၽီၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈတိုၼ်းတူၺ်း ၸူဝ်ႈယိုၼ်း ဢႃႇယုမႄႈမၼ်းသေ ၸင်ႇမႃးဢဝ် သၼ်ႇထေႇလႄႈ ပေႃးဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈတႄႇသၼ်ႇထေႇၼႆ ၸင်ႇလႆႈ လိူၵ်ႈတူၺ်း ဢႃႇယုမႄႈမၼ်းၸဝ်ႈ ဢၼ်ၵိုတ်း 10 လိူၼ်ပၢႆ 7 ဝၼ်းၼၼ်ႉၼႆ လီလႆႈ ပွင်ႇၸႂ်ယူႇ။

ပေႃးဝႃႈ ၸဝ်ႈပီႈၼၢင်း ၼၢင်းမႁႃႇမႃႇယႃႇ သဵင်ႈၵၢမ်ႇ ၼွၼ်းၽႄးယဝ်ႉ ၼႆ ၼွင်ႉယိင်းၸဝ်ႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းၵေႃးတမီႇၼၼ်ႉ လႆႈၶိုၼ်းသိုပ်ႇလဵင်ႉလူ လၢၼ်ၸၢႆးမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ လုၵ်ႈၵိူတ်ႇဢဝ်ၼႂ်းဢူၵ်း ၸူၵ်းဢဝ်ၼႂ်းသႆႈ ၼႂ်းတွင်ႉ ၼၼ်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉ။