ပိုၼ်းၽြႃး ၸဝ်ႈၵေႃးတမ/တွၼ်ႈ 7/တၢင်းႁဵတ်းသၢင်ႈၸဝ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇၼိုင်ႈပီ

မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ၵၢၼ်ပုၼ်ႈပၢင်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယဝ်ႉတူဝ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈယဝ်ႉ လႄႈ တေႃႇပေႃးၶဝ်ႈထိုင် ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၼႆၸိုင် ၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ပၼ် ပုၼ်ႈ ၵူၼ်းၼမ်ပရႁိတၵႂႃႇ ဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇသဝ်းယဝ်ႉ။ ပၢၼ်ၽြႃးၵေႃးတမၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ် ၶၢဝ်းယၢမ်းဢႃႇယူႉၵူၼ်းႁဝ်း ပွတ်း။ ၶၢဝ်းယၢမ်းႁေႃးတြႃးၸဝ်ႈ ၵူၺ်းတေလႆႈႁေႃးၵႂႃႇ 45 ပီၵူၺ်း။ ပိူဝ်ႈၼႆ လႆႈႁေႃးၵႂႃႇ ႁိပ်ႈႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၼႅတ်ႈ ဢမ်ႇပၼ်သုတ်းၶၢဝ်းယၢမ်း။ ပုၼ်ႈတႃႇ တေယူႇသဝ်းၵႂႃႇ ၵတ်းၵတ်းယဵၼ် ယဵၼ် ဝႆႉႁႂ်ႈသတ်ႉတဝႃႇၶဝ် ပဵၼ်ၵႂႃႇ ယူႇလွၵ်ႇယူႇလၢႆၼၼ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇမီး။ ၼႂ်းလုမ်ႈၾၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်မီးဝႆႉ ၵၢၼ်ၼမ်သေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ တႄႇဢဝ် လိူၼ်ပႅတ်ႇလွင်ႈၶမ်ႈၼိုင်ႈ တေႃႇထိုင် လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်း ၼႂ်းၵႃႈသၢမ်လိူၼ်ၼႆႉ ဢဝ်ဝႃႇ ယူႇသဝ်းဝႆႉ သေတီႈ တီႈယဝ်ႉ။ ပေႃႈဝႃႈ ဢွၵ်ႇဝႃႇၼႆၵေႃႈ တိုၼ်းၶပ်ႉၶိုင် သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း တႃႇတေ ပႆၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်။

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပၢၼ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼၼ်ႉ ပေႃးႁွတ်ႈထိုင်မႃး ႁူဝ်ဝႃႇၼႆ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉတီႈၵႆ ပႆတီႈယၢဝ်း ဢဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်းသေ မႃးၸူႉတုမ်ၵၼ် တမ်ႈတီႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉယူႇ။ ရႁၢၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ် ႁွတ်ႈထိုင်မႃး ၽွင်းႁူဝ်ဝႃႇၼၼ်ႉ မႃးယွၼ်းဢဝ်တြႃး ပုၼ်ႈတႃႇတေၵျၢင်ႉၵမ် ၵႂႃႇ ၼႂ်းဝႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ႁူဝ်ဝႃႇ

ၽွင်းယၢမ်း ၸမ်တေၶဝ်ႈဝႃႇၼႆႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၵၢၼ်သုၵ်ႉ ၵၢၼ်ၼမ် တႄႉတႄႉ။ လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း တူၺ်းလူ သၢႆငၢႆရႁၢၼ်းၶဝ် ၸိူဝ်းဢၼ် မႃး ယွၼ်းဢဝ်တြႃးၼၼ်ႉယူႇ။ ပေႃးဝႃႈ လဵပ်ႈႁဵၼ်းႁၼ်ထိုင်ယဝ်ႉ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်ရႁၢၼ်း ရႃႇၵယႂ်ႇၼႆ လႆႈတူၺ်းၸွမ်း တိုၼ်းၸႂ်ၸရိူၵ်ႈၶဝ်သေ ပၼ် ဢသုၽၵမ်ႇမထၢၼ်း။ ပေႃးပဵၼ်ရႁၢၼ်း ဢၼ်တေႃးသယႂ်ႇၼႆ လႆႈပၼ် မဵတ်ႉတႃႇၵမ်ႇမထၢၼ်း။ ရႁၢၼ်း ဢၼ်မေႃးႁယႂ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈပၼ် ဢႃႇၼႃႇ ပႃႇၼၵမ်ႇမထၢၼ်း။ ႁဵတ်းၼႆ တႃႇၶဝ် ရႁၢၼ်းတင်းၼမ်ၼႆႉ လႆႈလိူၵ်ႈဢဝ် ၼႂ်းၵမ်ႇမထၢၼ်း 40 ၼႆႉသေ ပၼ်ၵႂႃႇ ပႅင်ႈၼင်ႇမၼ်း ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ဝိပတ်ႉသၼႃႇၵမ်ႇမထၢၼ်း တႃႇတေလႆႈ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ တိုၼ်းပၼ်ၸွမ်းသေႇသေႇယူႇ။ ရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈၼႆၵေႃႈ ဢဝ်ၵမ်ႇမထၢၼ်း တမ်ႈတီႈၽြႃးယဝ်ႉသေ ၵႂႃႇမိူဝ်း ၶဝ်ႈဝႃႇ တီႈၽႂ် တီႈမၼ်း၊ ၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ် ၼႆႉ ၶတ်းၸႂ်ၵၢၼ်တြႃး ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ် ဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇသဝ်း။ ရႁၢၼ်းမၢင်ၸိူဝ်းၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇမိူဝ်းဢဝ်ဝႃႇတီႈၵႆ ဢဝ်ဝႃႇ တီႈႁိမ်းၽြႃးၼၼ်ႉ သေ ၶတ်းၸႂ် ၵၢၼ်ဝိပတ်ႉသၼႃႇတြႃး ၵူႈၽႂ်မၼ်းယူႇ။

ဢွၵ်ႇဝႃႇ

ပေႃးထိုင်မႃး ၶၢဝ်းဢွၵ်ႇဝႃႇၸိုင် ရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ ႁူမ်ႈၵၼ် တဝ်ႈႁွတ်ႈ ၽႅဝ်မႃး တမ်ႈတီႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးသေ လဝ်ႈလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈတြႃးၶဝ်ၸဝ်ႈ ယဝ်ႉ။ ပုၼ်ႈတႃႇရႁၢၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈတြႃး ဢွင်ႇတြႃးထိုင်ၸွမ်ၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ႁူမ်ၸူမ်းႁွင်ႉသႃႇထု။ ပုၼ်ႈၸိူဝ်းဢၼ် ဢၼ်ပႆႇထိုင်တီႈ ၼၼ်ႉ ပိုတ်ႇၵီႈပၼ် ပၢၵ်ႈငၢၵ်ႈတၢင်းပၼ် တေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ် လူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်း ႁိုဝ်ၼႆ ပၼ်ၶူးလၢႆးမႂ်ႇထႅင်ႈ။ လွင်ႈဢၼ်လႆႈပႂ်ႉထွမ်ႇဢဝ် တြႃးတူဝ်ထူပ်း တမ်ႈတီႈ ရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈသေ သိုပ်ႇႁေႃးတြႃး သိုပ်ႇပၼ်ၶူးလၢႆးၵႂႃႇၼၼ်ႉ လႆႈႁဵတ်း ၵူႈဝၼ်းယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ရႁၢၼ်းယေႃးၵီႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇတေႃႇတေႃႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်ၶၢမ်ႇၸုၼ်ႉ လုၵ်ႈလၢင်းမေးၼၢင်းၶူဝ်းၶွင် ဢုတ်ႉၸႃႇသေ မႃးၶတ်းၸႂ်တြႃးလႄႈ ၽူႈလႂ်ၽႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းသၢင်းၽႅပ်ႉထၢင်ႇလဵၵ်ႉ ၼိူဝ်ၶဝ်ၸဝ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၵီႈလႂၢင်ႉပႂၢင်ႉပေႃႇမႃးၼႆႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇမႃး ႁွပ်ႇႁွင်ႈပၼ် လွင်ႈလီလိူဝ် တီႈၼိူဝ်သတ်ႉတဝႃႇၶဝ်လႄႈ တိုၼ်းမီးၸႂ် မႁႃႇၵရုၼႃႇ တီႈၼိူဝ် တပႄးသႃႇဝၵၶဝ်ယူႇ။ ပိူဝ်ႈၼႆ ဢမ်ႇႁိူဝ်ႉဢမ်ႇမွႆႈ ၸင်ႇၶတ်းၸႂ် ၸွႆႈႁေႃးၼႄတြႃးပၼ်ယူႇ။

ပေႃးဝႃႈ ရႁၢၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ် မႃးလဝ်ႈလၢတ်ႈတြႃးၶဝ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ လဝ်ႈလၢတ်ႈ ယဝ်ႉမူတ်းယဝ်ႉၼႆၸိုင် လႆႈၶိုၼ်းသိုပ်ႇၶိုင် ပုၼ်ႈတႃႇတေ ၵႂႃႇတႃႈပႆတၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပႆႇၶိုၼ်းၶဝ်ႈဝႃႇ ၶၢဝ်းယၢမ်း 9 လိူၼ်ၼႆႉ လႆႈၶိုင် သၢင်ႈၶၢဝ်းတၢင်းဝႆႉ ယူႇၸၼႃႇၵဝ်ႈပၢၵ်ႇ တႃႇတေၵႂႃႇ ႁႂ်ႈပေႃးၸွတ်ႇ ႁွပ်ႈၼႆယဝ်ႉ။

လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈဢၼ်သူဝ်ႇဝႃႇသေ တႄႇသိုပ်ႇ ၶၢဝ်းတၢင်းယဝ်ႉ။ ၶဝ်ႈဝဵင်းၼိုင်ႈ ဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈ ၵႂႃႇထိူၼ်ႇၼိုင်ႈ သဝ်းတီႈ ၼိုင်ႈသေ သိုပ်ႇပႆၶၢဝ်းတၢင်းမႃးလႄႈ ပေႃးတဵမ်ၵဝ်ႈလိူၼ် ၶိုၼ်းထိုင် ၶၢဝ်းၶဝ်ႈ ဝႃႇၼႆၸိုင် ပုၼ်ႈတႃႇပီၼႆႉ လႆႈလိုဝ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈၵႅပ်ႉယဝ်ႉ။

မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်လႆႈဢၽီႇၺၢၼ်ႇသေ သင်ဢမ်ႇၶႂ်ႈ ဢဝ် တိၼ်တမ်းလိၼ် မိၼ်သၢၼ်ၵႂႃႇၵေႃႈလႆႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းသူၼ် ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် ပေႃးတေပဵၼ် ၵၢၼ်ၵူႉသူဝ်ႇၽႄႈ ၼမ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းယၢပ်ႇႁိူဝ်ႉသေ သိုပ်ႇၶၢဝ်း ယၢင်ႈယၢဝ်း ပႆၸွမ်း ရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈယဝ်ႉ။

ၽႅဝ်တီႈလႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ တူၼ်တူဝ်ၸဝ်ႈ ႁွပ်ႈသပိတ်ႈတုင်းဢဝ် ၶဝ်ႈသွမ်း ယူႇ။ လွင်ႈယိူင်းဢၢၼ်း လႆႈၵႂႃႇတုင်းသွမ်းၼႆႉ ပေႃးပိူၼ်ႈမႃး လူႇသွမ်း ႁႂ်ႈ လႆႈပဵၼ် ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီ ပုၼ်ႈၶဝ်သေၵမ်း။ ႁႂ်းလႆႈႁၼ် လႆႈဝႆႈၽြႃး လႄႈ သင်ႇၶႃႇသေ ႁႂ်ႈလႆႈၵုသူဝ်ႇသေၵမ်း။ ႁႂ်ႈလႆႈထွမ်ႇတြႃးသေ ႁႂ်ႈလႆႈ ဢွၵ်ႇမူၼ်ႉ ပူၼ်ႉလွတ်ႈသေၵမ်းၼႆ ဝႆႉယိူင်းဢၢၼ်းၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။ မၢင်ၸိူဝ်း တႄႉ ၶၢဝ်းတၢမ်းၶမ်ႈ ဢဝ်မွၵ်ႇ ဢဝ်ၼၢမ်ႇသႃႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ မႃးပူႇၸေႃႇ ၵၼ်ႇတေႃး တမ်ႈတီႈ ဢၼ်ၽြႃးၸဝ်ႈယူႇသဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶၢမ်ႇဢဝ်သရ ၼၵုင်ႇသၢမ်ပႃး၊ ၶၢမ်ဢဝ်သိၼ်သီႇလ၊ ထွမ်ႇဢဝ်တြႃး ႁဵတ်းၼႆပၼ် ပုၼ်ႈ ပၢင်ႈ ၵူၼ်းတင်းၼမ် ႁႂ်ႈမီးၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီတင်းၼမ်ယူႇ။

ၸိူဝ်းဢၼ်ဢႃႇယု ယိုၼ်းယၢဝ်းမႃးၶၢဝ်းႁိုင် လႆႈထိုင်ပၢၼ်ထဝ်ႈၼၼ်ႉ လႄႈသင်၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇယူႇလီ ၵိၼ်ဢမ်ႇဝၢၼ် ၶၢၼ်ၸႂ်ပဵၼ်ၵိၼ်း ၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ၽၢၼ်ယူႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ၶဝ်ဢမ်ႇ ၸၢင်ႈၵႂႃႇ ၶၢဝ်းယၢဝ်းၶၢဝ်းၵႆသေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးလႆႈ၊ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇ ထွမ်ႇတြႃးလႆႈ။ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ႁွတ်ႈမႃးတီႈဝၢၼ်ႈၶဝ်၊ တီႈဝဵင်းၶဝ်ၼႆ ၸင်ႇလႆႈၵႂႃႇဝႆႈ ၵႂႃႇလူႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇလႆႈတုင်းထွမ်ႇ ၵဵပ်းထွမ်ႇ တွင်းမၢႆတြႃးယဝ်ႉ။ ပုၼ်ႈတႃႇၸိူဝ်း ၽူႈဢၼ်ၶၢၼ်ၸႂ် တုၵ်ႉယၢၵ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းၽၢၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢဝ်လၢႆးၼႆႉသေ ႁဵတ်းပၼ်ၶဝ် ႁႂ်ႈမီး ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီယူႇ။

မၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပႃႇရမီႇတဵမ်ထူၼ်ႈဝႆႉယဝ်ႉလႄႈ ပုၼ်ႈတႃႇ တေၵႂႃႇထူပ်း ႁၼ် ႁေႃးတြႃးပၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၶၢမ်ႇႁိူဝ်ႉမွႆႈသေ ယေႃးၶိင်း ၵႂႃႇတီႈၶဝ်ယဝ်ႉ။ ပၼ်သူး ႁေႃးတြႃးမၢၵ်ႈၽူဝ်ႇ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇပၼ်ၶဝ် ၸိူဝ်း ဢၼ်ၵိုင်ႇထိူၵ်ႈ ဢွၵ်ႇမူၼ်ႉပူၼ်ႉလွတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ပုၼ်ႈတႃႇ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ၶူဝ်းၶွင်သီႇပိူင် (သၢင်ႇၵၢၼ်း၊ ၶဝ်ႈသွမ်း၊ ဝိႁၢၼ်၊ ယႃႈယႃ) လၢပ်ႈလႃႇၵေႃႈ ဢမ်ႇလူဝ်ႇ။ ၵုင်ႇပၵႃႇသၼၵေႃႈ ဢမ်ႇ လူဝ်ႇ။ လွင်ႈၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းႁူင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလူဝ်ႇ။ တီႈႁူဝ်ႁုပ်ႈမၼ်း ပုၼ်ႈ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တိုၼ်းဢမ်ႇလူဝ်ႇသင်။ ၵူၺ်းၶႂ်ႈႁႂ်ႈ သတ်ႉတဝႃႇၶဝ် လႆႈသိူဝ်းသႃႇ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇလွင်ႈလီတိူဝ်းတွၼ်းလႄႈ ၸင်ႇသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ပိုၼ်ၽႄႈ ၵုမ်းၵေႃႇ သႃႇသၼႃႇၵူၺ်း။

မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၶုၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ပေႃးဝႃႈ ပဵၼ်ၽြႃးမႃးယဝ်ႉ ၶုၼ်ၶဝ်၊ ပုၼ်ႇၼႃးၶဝ်၊ သထေးၵူၼ်းမၢၵ်ႈၵူၼ်းမီးၶဝ် မႃးဢုမ်ႇလွမ်ႉ ၽွမ်ႉ ၵၼ်ယုမ်ႇယမ်လႄႈ ပေႃးဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းယူဝ်းယူဝ်း ၶႂ်ႈယူႇလွၵ်ႇယူႇလၢႆၼႆ ၸိုင် ၶႂ်ႈၵိၼ်သွမ်း ၼႂ်းဢုပ်းၶမ်းဢုပ်းငိုၼ်း ၶႂ်ႈယူႇၼိူဝ်ၵျွင်းၶမ်း ဢမ်ႇၶႂ်ႈ ၽၢတ်ႇသေယၢင်ႈၼႆၵေႃႈ တေႃႈတေပဵၼ်လႆႈယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမဵဝ်းၵူၼ်းဢတ်ႉတႁိတလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ပုၼ်ႈတႃႇ သႃႇသၼႃႇ တေႁိူဝ်ႈႁိူင်းပိူင်းသႂ်ၼၼ်ႉ လႅတ်ႇမႆႈၽူၼ်တူၵ်း ဢမ်ႇသွၼ်ႇ။ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၵႂႃႇႁေႃးတြႃး ႁူၺ်းဢဝ်ယူႇ။ ၽႅဝ်တီႈလႂ်ၵေႃႈ လိုဝ်ႈသဝ်း တီႈၼၼ်ႈ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးၵျွင်းၼႆၵေႃႈ လိုဝ်ႈသဝ်းတီႈၸလွပ်ႈ၊ ပေႃးဢမ်ႇမီး ၸလွပ်ႈၼႆၵေႃႈ လိုဝ်ႈသဝ်းယူႇ တႂ်ႈတူၼ်ႈမႆႉ။ တီႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ လႆႈ ၼွၼ်းလႆႈလိုဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ရႁၢၼ်းၶဝ် ၸိူဝ်းထင်ၸွမ်းလင်ၵေႃႈ တေႃႈယိူင်ႈ ဢဝ် ၸိူင်ႉၼင်ႇၽြႃး ယူႇသဝ်းသေ ပိူင်းထွင်ႇသၢႆငဝ်း သႃႇသၼႃႇၵႂႃႇယူႇ။ ပေႃးမုၼ်ၶမ်းၽြႃး လိုဝ်ႈသဝ်းတႂ်ႈငဝ်ႈမႆႉၼႆ ၶဝ်ၸဝ်ႈၵေႃႈ လႆႈလိုဝ်ႈသဝ်း ၸွမ်း တႂ်ႈတူၼ်ႈမႆႉ ၼိူဝ်ၽိူဝ်မႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၽွင်းယၢမ်း သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းယူႇၼၼ်ႉ ပေႃးမီးမႃး လွင်ႈတႃႇတေလႆႈ ပႆးၺၢတ်ႈ ဝိၼႆးသိၵ်ႈၶႃႇပုတ်ႈ ပုၼ်ႈတႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်ၼႆၵေႃႈ လႆႈပႆးၺၢတ်ႈ ပၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႈ။ လွင်ႈတမ်းဝၢင်း သိၵ်ႈၶႃႇပုတ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ မုၵ်ႉၸုမ်း သင်ႇၶႃႇ မၼ်ႈၵိုမ်းယိုၼ်းႁိုင်ယဝ်ႉ။

သၢႆငၢႆလႅၼ်လိၼ်တြႃး

ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၽွင်းၼၼ်ႉ (မိူဝ်ႈၿီႇၸီႇ 500 ပၢႆ) ပေႃး တေမႃးတူၺ်း သၢႆ ငၢႆၽႅၼ်ႇလိၼ် ပိုၼ်းလုမ်ႈၾၸိုင် ၽူႈဢၼ်မီးၸၼ်ႉ လွင်ႈယဵၼ်ႇငႄႈ ႁူႉႁၼ်ထိုင်လႆႈ ႁပ်ႉၶၢမ်ႇလႆႈ တြႃးမုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢၼ်လိုၵ်ႉလမ်ႇၵမ်ႇၽီႇ လူင်ၼႆႉ ဢမ်ႇပႆႇပေႃးမီးၼမ်ၵႃႈႁိုဝ်။ ဢမ်ႇပႆႇပေႃး ၽႄႈတိူၼ်းယိုၼ်းယၢဝ်း ၵႃႈႁိုဝ်။ တီႈထုင်ႉမတ်ႉသိမၼၼ်ႉၵူၺ်း တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇၾိင်ႈငႄႈ လူင်သေ ပဵၼ်တီႈ ၽူႈယိၼ်ႇငႄႈၶဝ် ယူႇသဝ်းဝႆႉၼႆ ႁူႉႁၼ်ထိုင်လႆႈ ၸႅင်ႈလႅင်းယူႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ပႆႇလဵပ်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 9 ယူႇၸၼႃႇ ပၼ်ႇမူၼ်းၼႆၵေႃႈ တဵမ်ထူၼ်ႈလႆႈယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ တြႃးဢၼ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ႁေႃးဝႆႉၼၼ်ႉ လိုၼ်းလၢႆးဝၢႆးၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ် လွၼ်ႉမွၼ်း ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီ ၸိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်မီး တၢင်း ယဵၼ်ႇငႄႈ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးၼၼ်ႉသေ တေလွတ်ႈၽေး တင်းလုမ်ႈၾႃႉ တေ ပဵၼ်ၽွၼ်းလီၶဝ်ဝႆႉထႃႈယူႇၼႆ ႁၼ်ထိုင်ဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉယူႇ။

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပၢၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပၢၼ်ပိူၼ်ႈလႄႉၵၼ် ၶတ်းၸႂ်ၵျၢင်ႉ ၵမ်တြႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝႃႇတ ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ ၵိူင်းသြႃႇၵေႃႈ မီးၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း မုတ်း ဢွၵ်ႇၽုတ်းဢွၵ်ႇ တင်းၼမ် ပေႃးမိူၼ်ၼင်ႇႁဵပ်း။

တႄႇဢဝ် ပုရႃႇၼၵတ်ႉသပ၊ ဢၸိတ... ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ်ၽြႃးၼႆသေ တႄႇတင်ႈၸုမ်းၽႂ်မၼ်း ယႂ်ႇမႃႈၵႃႈသုင် လူၺ်ႈတပေး တပၢၼ်းၶဝ် ယူႇၼၼ်ႉၵေႃႈမီး။ ဢဝ်ဝႃႇတ ၽိတ်းၽႅၵ်ႇလူင်သေ ၵျၢင်ႉၵမ်ၵႂႃႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇတၵ်ႉၵတွၼ်း ဢမ်ႇၼုင်ႈမႆသင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်။ မၢင် ၸိူဝ်း သမ်ႉၵိူဝ်းထၢင်ႇဝႃႈ ၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ် တၼ်ႇႁႃႇလဵၵ်ႉၵေႇဢေႇမၢင် ပဵၼ်ၽူႈဢၼ် မီးတၢင်းလူဝ်ႇဢေႇၼႆသေ ထၢင်ႇယႂ်ႇဝႆႉယူႇ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ၼုင်ႈမႆ ၽႃႈယွမ်ႉၼမ်ႉၽၢတ်ႇသေ ႁႃ ၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇဢေႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ႁူဝ်ႁဵင် ပဵၼ်မုၵ်ႉပဵၼ်ၸုမ်း ၶွၼ်ႈလုမ်းၵၼ် ၽွၼ်ႈၵိူင်းသေ ယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ ယဝ်ႉ။ ပရပိူၵ်ႈမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈဝႆႉၽုင်းတၼ်း ၶူဝ်းလေႃးၵီႇ တေႃႇတေႃႇ တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇ။ လိူဝ်ထႅင်ႈၼၼ်ႉ တပေးတ ပၢၼ်းရသေႉလူင်ဢႃႇလႃႇရ၊ ဢုတၵၶဝ်ၵေႃႈ တိုၵ်ႉၵိုတ်းဝႆႉတင်းၼမ်ၵွၼ်ႇ။ ၸိူဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ႈပဵၼ်ရသေး ၵမ်ႇမဝႃႇတီႇ (ယုမ်ႇယမ်ၵၢမ်ႇ)ယဝ်ႉ။

ပေႃးမုၼ်ၶမ်းၽြႃး သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၼႆ ၸွမ်းၼင်ႇ မုၵ်ႉၸုမ်း ဢၼ် လၢတ်ႈမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီႁုပ်ႈသိမ်းၵေႃႈ ႁုပ်ႈသိမ်း၊ ထုၵ်ႇလီၼဵၵ်းၵေႃႈ ၼဵၵ်းယဝ်ႉ၊ ထုၵ်ႇလီႁေႃးၼႄၵူၼ်းမိူင်း လွင်ႈဝႃႇတဢမ်ႇမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ႁေႃးၼႄ၊ ထုၵ်ႇလီ သပ်းလႅင်းၼႄၵေႃႈ သပ်းလႅင်း၊ ဢဝ်ၵူႈလၢႆးလၢႆး သေ လႆႈၶတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၵႂႃႇယူႇ။ ၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ လႆႈၵုမ်းသႃႇသၼႃႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ ၽၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ လႆႈၵႄႈလိတ်ႈပၼ် ဝႃႇတၽိတ်းၽိူၼ်ၶဝ် ႁဵတ်း ၼႆယူႇ။

လွင်ႈႁတ်းႁၢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ၽႂ်တေႃႈ ဢမ်ႇမိူၼ်ၸဝ်ႈလႆႈလႄႈ ပေႃးမီး လွင်ႈတၢင်းၸုမ်းပိူၼ်ႈ မႃးတုမ်ႉတေႃႇ မႃးလေႃႇၼႆၸိုင် တီႈၸုမ်း ၸိူဝ်း ဢၼ် မႃး ၢမ်ႇတုမ်ႉတေႃႇၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီလႆႈၵႂႃႇဢဝ် ၼမ်ႉၵႂၢမ်းတြႃး တိုၵ်း တေႃး ၵေႃႉလဵဝ်ၼႆၵေႃႈ ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ပေႃးပိူၼ်ႈ ၶဵင်ႇတႃႉမႃးၼႆ ၵေႃႈ တေႃႈလႆႈၵႂႃႇ တဵၵ်းၼဵၵ်းပႅတ်ႈယူႇ။

ၶၢမ်ႇႁိူဝ်ႉၶၢမ်ႇယၢပ်ႇ ႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်လၢႆးၼႆႉ ႁေႃးတြႃး ႁဵတ်းပၼ် ၽွၼ်းလီ ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၼမ်ၼင်ႇၼႆ ပေႃးၶိုၼ်းႁွတ်ႈထိုင်မႃး ၶၢဝ်းလိူၼ် ပႅတ်ႇၼႆ လႆႈၶဝ်ႈဝႃႇ ၵႃႈတီႈဢၼ်တူၵ်းထုၵ်ႇၼၼ်ႉယူႇ။ ပေႃးဢွၵ်ႇဝႃႇ ယဝ်ႉ သမ်ႉၶိုၼ်းသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ႁေႃးတြႃးပၼ်ၵႂႃႇ။ ပိုၼ်ႈၽႄႈ ပုတ်ႉထသႃႇ သၼႃႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ပႂ်ႉယူႇမုင်ႈမွင်း ႁပ်ႉႁွင်းဢၼ်တေၵီႈ

မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ရႁၢၼ်းၶဝ် ဢၼ်ၶတ်းၸႂ် ၵၢၼ်တြႃးၼႂ်းဝႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁွတ်ႈၶၢဝ်းလိူၼ်ဢွၵ်ႇဝႃႇသေတႃႉ ဢမ်ႇပႆႇၸၢင်ႈလႆႈတြႃးလႄႈ ထုၵ်ႇလီ သိုပ်ႇ ၶတ်းႁႅင်းၵႂႃႇထႅင်ႈသေ ၸင်ႇတေလႆႈတြႃးၼႆၵေႃႈ ၸၢင်ႈမီးယူႇ။ ပေႃးမီး လွင်ႈတၢင်းၼင်ႇၼႆ ၼႂ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢမ်ႇသိုပ်ႇ ၶၢဝ်းတၢင်းသေ ၶၢမ်ႇယိုတ်း ၵိုတ်းဝႆႉလိူၼ်ၼိုင်ႈ၊ လိူၼ်သိပ်းသွင်လွင်ႈ ၸင်ႇတေသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း။

ပေႃးဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း တူၵ်းလိုၼ်းလိူၼ်ၼိုင်ႈၸိုင် ၶပ်းမၢႆၶၢဝ်းတၢင်း ၼၼ်ႉ လႆႈၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ၵႂႃႇ ႁႂ်ႈယဝ်ႉၼႂ်း 8 လိူၼ်။ ၶၢဝ်းတၢင်းၵႆမၼ်းၼႆႉ တေမီး ယူႇၸၼႃႇ 6 ပၢၵ်ႇၵူၺ်း။ ၼႂ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်းၼႆႉ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ထီႇ ထီႇသေ ၵုမ်းသႃႇသၼႃႇၵႂႃႇ ၸွတ်ႇၸွတ်ႇၼႅၼ်ႈၼႅၼ်ႈ။

ၼၢၼ်းပဵၼ်ၼၢၼ်းမီး မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ၵုမ်ႇလႆႈပႂ်ႉရႁၢၼ်းၶဝ် ၸိူ်ဝ်း ဢၼ်ၼၢၼ်းထူပ်းႁၼ်တြႃးလႄႈ လႆႈယူႇသဝ်း တီႈဢဝ်ဝႃႇၼၼ်ႉ တေႃႇ ထိုင် လိူၼ်ၸဵင်ယဝ်ႈ။ လိူၼ်ၸဵင်လွင်ႈ ၸင်ႇလႆႈသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ယူႇပႂ်ႉ ရႁၢၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး တိုၼ်းဢမ်ႇယူႇလွၵ်ႇယူႇလၢႆ။ ၶတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၼႃႈၵၢၼ်ၵုမ်းၵေႃႇ သႃႇသၼႃႇ ၵူႈဝၼ်းယူႇ။

ပေႃးဝႃႈ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းတူၵ်းလိုၼ်းၼႆ ၶၢဝ်းတၢင်းၸဝ်ႈၵူၺ်း မီးမွၵ်ႈ ယူႇၸၼႃႇ 3 ပၢၵ်ႇၵူၺ်း။ ပေႃးဢဝ်လိူၼ်မၼ်းဝႃႈ မီး 7 လိူၼ် လႄႈ ၵႃႈလႆႈၵႂႃႇ ၸွတ်ႇၸွတ်ႇၼႅၼ်ႈၼႅၼ်ႈယူႇ။

မုၼ်ၶမ်းၽြႃးသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ ဢမ်ႇသူႈ လႃႈလီႈလိုဝ်ႈၵႂႃႇၵူႈတီႈတီႈ။ ပေႃးႁၼ်ဝႃႈ သတ်ႉတဝႃႇၶဝ် တေမီး ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီၼႆ ၸင်ႇတေ လိုဝ်ႈ။ ၽွင်းလိုဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁပ်ႉၶၢမ်ႇတၢင်းလူႇ ၵေႃႉမႃးလူႇ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵုသူဝ်ႇ၊ ႁေႃးတြႃးပၼ်ၶဝ် ႁႂ်ႈလႆႈမၢၵ်ႈၽူဝ်ႇ ႁႂ်ႈပွင်ႇလႅင်းတြႃး ႁဵတ်းၼႆသေ ၶိုင်ပွင် ပၼ် ၼႃႈၵၢၼ်ပရႁိတ တႃႇၵူၼ်းၼမ်ယူႇ။ ပေႃးၼႃႈၵၢၼ်ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်း သိုပ်ႇ ၶၢဝ်းပႆၵမ်းလဵဝ်။

တမ်ႈတီႈ ၸဝ်ႈၵျွင်း၊ ၸဝ်ႈၸလွပ်ႈ ၸဝ်ႈသူၼ်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇ တူင်ႉတၵ်ႉ ဢမ်ႇတၵ်ႉလႃသင်သေ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၵႂႃႇထႅင်ႈ တၢင်ႇတီႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇႁဵတ်း၊ ဢမ်ႇပၼ်ၽႂ်ႁူႉသေ သွတ်ႉသႅတ်ႉမွတ်ႉမႅတ်ႉ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်း တၢင်း ၽၢတ်ႇပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး တိုၼ်းဢမ်ႇတွၼ်ႉႁဵတ်း။ ၸိူဝ်းတ ၵႃႇ ဢၼ်ထုၵ်ႇလီတူင်ႉတၵ်ႉၼၼ်ႉ တိုၼ်းတူင်ႉတၵ်ႉယူႇတႃႇသေႇ။ ၼႆႉ ပဵၼ် ၵၢၼ်ငၢၼ်းပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽူႈၵွၼ်းႁူဝ် ပၢႆးႁူၺ်းလီၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ မႃးတူၺ်း သၢႆငၢႆၶၢဝ်းတၢင်း မၼ်းၼႆၸိုင် ၼိုင်ႈဝၼ်းၼႆႉ ၼိုင်ႈယူႇၸၼႃႇလႄႈသင်၊ ၶိုင်ႈယူႇၸၼႃႇ လႄႈသင်၊ တိုၼ်းပႆသေႇသေႇ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ပႆၸိူင်ႉၼႆယူႇသေႇသေႇလႄႈ ဢိရိယႃႇပထ ၽဵင်ႇပဵင်းသေ ၸင်ႇလႆႈလွင်ႈယူႇလီယဝ်ႉ။

မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ပီလႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ ဢၼ်ဢမ်ႇပဵၼ်ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးသေပီ။ ၵူႈပီၵူႈပီ ၼင်ႇႁိုဝ်လွင်ႈလီၼမ်ႉတွၼ်း သတ်ႉတဝႃႇ ၶဝ် ပေႃးတေၽႄႈတိူၼ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈႁေႃးတြႃး ၵုမ်းၵေႃႇသႃႇသၼႃႇၵႂႃႇ ၵူႈဝၢၼ်ႈၵူႈမိူင်းယဝ်ႈ။ တႄႇဢဝ်ပဵၼ်ၽြႃး တီႈမႁႃႇၽေႃးထိသေ တေႃႇတိူၵ်ႈ သိူၵ်ႈႁွတ်ႈ တီႈဢဝ်ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ သူၼ်ပဝ်း ၵုသိၼႃႇရူမ်ႇ ၼႂ်း 45 ပီၼႆႉ တိုၼ်းလႄႇႁႃ ၵုမ်းၵေႃႇသႃႇသၼႃႇၵႂႃႇ ပုၼ်ႈတႃႇပရႁိတ ၵူႈပီယဝ်ႈ။