ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းယေႃးၵီႇ

ဝႃးသျိၼ်းပပ်ႉ ဢၼ်ၸၢင်ႈမႄးလႆႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ တေလႆႈႁၼ် တီႈၼႂ်း ဝီႇၶီႇပပ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ပပ်ႉႁဵၼ်း ဢၼ်ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ ၶေႃႈၼမ်း ဢၼ်ၵဵပ်းဝႆႉ တီႈ
https://shn.wikibooks.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%95%E1%80%BA%E1%82%89%E1%81%B5%E1%82%85%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9D%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%B1%E1%82%83%E1%80%B8%E1%81%B5%E1%80%AE%E1%82%87

ၶေႃႈၶႂၢင်ႉတႃႇတေၶိုၼ်းဢဝ် ပိုၼ်ၽႄ လႄႈ/ဢမ်ႇၼၼ် မူၼ်ႉမႄး ၽိုၼ်လိၵ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈမၵ်းမၼ်ႈ ၶွင် Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License.

ၵႂၢမ်းၵၼ်တေႃး ရတၼႃႇသၢမ်ၸဝ်ႈ

ၿုတ်ႉထမ် ပူꩡေမိ
ထမ်မံ ပူꩡေမိ
သင်ၶံ ပူꩡေမိ

ဢေႃးၵႃႇသ ဢေႃးၵႃႇသ ဢေႃးၵသ ၵႃႇယၵၢမ်ႇ ဝၸီႇၵၢမ်ႇ မၼေႃးၵၢမ်ႇ ၼင်ႇၵႃႈ တူဝ်ႁဵတ်း သူပ်းဝႃႈ ၸႂ်ၵျၢမ်ႇ ၼႂ်းၵၢမ်ႇ သၢမ်ယိူင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သင်လႆႈ ဢဝ်ပိူင်ႈ ၽိတ်းၵႂႃႇ ပုၼ်ႈတႃႇ ယဵၼ်ႁၢႆ ယၢမ်းၼႆ တမ်ႈတီႈ ၽြႃးရတၼႃႇ တြႃးရတၼႃႇ သင်ႇၶႃႇရတၼႃႇ ၵႅဝ်ႈမႅတ်ႈ သၢမ်ပိူင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶႃႈမႃး လမ်ၵူဝ် ဝၢင်းႁူဝ် ၵူမ်ႈတေႃႇ ပူႇၸေႃႇ ၶုပ်ႉၵွမ်း ၼွမ်းဝႆႉ တီႈၶႃႈဢေႃႈ။

တီႈမၢႆတွင်း = သင်ဝႃႈ မီး ၸဝ်ႈပၼ်ပွၼ်းၸိုင် ဝႃႈထိုင်တီႈၼႆႈၵူၺ်း၊ သင်ဢမ်ႇမီး ၸဝ်ႈပၼ်ပွၼ်းၸိုင် သိုပ်ႇဝႃႈၵႂၢမ်းတိူင်ႇၵၢဝ်ႇ တီႈတႂ်ႈၼႆႉတႃႉ။

ၼင်ႇၵႃႈ တၢင်းလီ တီႈၼႆႈ ႁႂ်ႈလႆႈ လွတ်ႈလူၼ်ႉပူၼ်ႉသေ ဢပႄႇသီႇပိူင် ၵၢပ်ႈသၢမ်ပိူင် ႁဵင်းၵၢတ်ႈပႅတ်ႇပိူင် ၶဵၼ်လူင်ႁႃႈပိူင် ဝိပတ်ႉတိတြႃးသီႇပိူင် ပျသၼတြႃးႁႃႈပိူင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေလႄႈ ႁႂ်ႈၸဵဝ်းႁုပ်ႈလႆႈ သၢၼ်ႇတြႃး မၢၵ်ႈတြႃး ၽူဝ်ႇတြႃး ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇတြႃးမျၢတ်ႈသေၵမ်း တီႈၶႃႈဢေႃႈ။

သႃထု သႃထု သႃထု

ၵႂၢမ်းၵၼ်တေႃး ရတၼႃႇသၢမ်ၸဝ်ႈ

ၿုတ်ႉထမ် ပူꩡေမိ
ထမ်မံ ပူꩡေမိ
သင်ၶံ ပူꩡေမိ

ဢေႃးၵႃႇသ ဢေႃးၵႃႇသ ဢေႃးၵသ ၵႃႇယၵၢမ်ႇ ဝၸီႇၵၢမ်ႇ မၼေႃးၵၢမ်ႇ ၼင်ႇၵႃႈ တူဝ်ႁဵတ်း သူပ်းဝႃႈ ၸႂ်ၵျၢမ်ႇ ၼႂ်းၵၢမ်ႇ သၢမ်ယိူင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သင်လႆႈ ဢဝ်ပိူင်ႈ ၽိတ်းၵႂႃႇ ပုၼ်ႈတႃႇ ယဵၼ်ႁၢႆ ယၢမ်းၼႆ တမ်ႈတီႈ ၽြႃးရတၼႃႇ တြႃးရတၼႃႇ သင်ႇၶႃႇရတၼႃႇ ၵႅဝ်ႈမႅတ်ႈ သၢမ်ပိူင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶႃႈမႃး လမ်ၵူဝ် ဝၢင်းႁူဝ် ၵူမ်ႈတေႃႇ ပူႇၸေႃႇ ၶုပ်ႉၵွမ်း ၼွမ်းဝႆႉ တီႈၶႃႈဢေႃႈ။

တီႈမၢႆတွင်း = သင်ဝႃႈ မီး ၸဝ်ႈပၼ်ပွၼ်းၸိုင် ဝႃႈထိုင်တီႈၼႆႈၵူၺ်း၊ သင်ဢမ်ႇမီး ၸဝ်ႈပၼ်ပွၼ်းၸိုင် သိုပ်ႇဝႃႈၵႂၢမ်းတိူင်ႇၵၢဝ်ႇ တီႈတႂ်ႈၼႆႉတႃႉ။

ၼင်ႇၵႃႈ တၢင်းလီ တီႈၼႆႈ ႁႂ်ႈလႆႈ လွတ်ႈလူၼ်ႉပူၼ်ႉသေ ဢပႄႇသီႇပိူင် ၵၢပ်ႈသၢမ်ပိူင် ႁဵင်းၵၢတ်ႈပႅတ်ႇပိူင် ၶဵၼ်လူင်ႁႃႈပိူင် ဝိပတ်ႉတိတြႃးသီႇပိူင် ပျသၼတြႃးႁႃႈပိူင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေလႄႈ ႁႂ်ႈၸဵဝ်းႁုပ်ႈလႆႈ သၢၼ်ႇတြႃး မၢၵ်ႈတြႃး ၽူဝ်ႇတြႃး ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇတြႃးမျၢတ်ႈသေၵမ်း တီႈၶႃႈဢေႃႈ။

သႃထု သႃထု သႃထု

သိၼ်ႁႃႈပိူင်

ပႃၼႃႇတိပႃႇတ = ၶႃႈတူဝ်ၸႂ်တၢႆ
ဢတိၼ်ႇၼႃႇတႃႇၼ = မၢႆလၵ်ႉၶူဝ်းၶွင်
ၵႃႇမေႇသုမိၸ်ႉသႃႇၸႃႇရ = ပွင်ၵူတ်ႉၼွၼ်းၶၢင်း
မုသႃႇဝႃႇၻ = တၢင်းပႅတ်ႉလႅၼ်မၢပ်ႇ
သုရႃႇမေႇရယ = တၢပ်ႇမဝ်းလဝ်ႈယႃႈ

ၶဝ်ႁႃႈပိူင်ၼႆႉ ငိူင်ႉဝႄႈဝႆႉ ပႂ်ႉပႃးတေႃႇၸူဝ်ႈယဝ်ႉ။

သိၼ်ပႅတ်ႇပိူင်

၁။ ပႃၼႃႇတိပႃႇတ = ၶႃႈတူဝ်ၸႂ်တၢႆ
၂။ ဢတိၼ်ႇၼႃႇတႃႇၼ = မၢႆလၵ်ႉၶူဝ်းၶွင်
၃။ ၵႃႇမေႇသုမိၸ်ႉသႃႇၸႃႇရ = ပွင်ၵူတ်ႉၼွၼ်းၶၢင်း
၄။ မုသႃႇဝႃႇၻ = တၢင်းပႅတ်ႉလႅၼ်မၢပ်ႇ
၅။ သုရႃႇမေႇရယ = တၢပ်ႇမဝ်းလဝ်ႈယႃႈ
၆။ ဝိၵႃလꧤေႃးတၼႃႇ = ၶဝ်ႈၵိၼ်ဝၢႆးဝၼ်း
၇။ ၼိၸ်ႉၸ = လၼ်းၵၼ်းယွင်ႇၵႃႈ

ၵီႇတ = ဢႃႈပၢၵ်ႇဢူၼ်မေႃး

ဝႃႇၻိတ = လေႃးမိုဝ်းႁႆႇတိုင်ႈ

ဝိသုၵ = ပိုင်ႈႁူထွမ်ႇတုင်း

ၻသ်ႉသၼ = မုင်းတႃယဵမ်ႈယၵ်ႉ

မႃႇလႃႇၵၼ်ထ = ၸၵ်ႉမွၵ်ႇၼဵပ်းႁူဝ်

ဝိလေပၼ = တူဝ်လုပ်ႈတႃးႁွမ်

ထႃႇရၼ = လွမ်ထုၵ်းမုၼ်ႈၼႃႈ

မၼ်ႇတၼ = ၵႃႈသူင်ႁဵတ်းႁၢင်ႈ

ဝိၽူၻတ်ထႃႇၼႃႇ = သၢင်ႈမႄးၽၢင်လဝ်

၈။ ဢုၸ်ႉၸႃႇသယၼ = သဝ်းယူႇတီႈတွၼ်း

မႁႃႇသယၼႃ = ၼွၼ်းတီႈမျၢတ်ႈၼႆႉ

ငိူင်ႉဝႄႈဝႆႉ ပႂ်ႉပႃးၸူဝ်ႈၶၢဝ်းယဝ်ႉ။

မၢႆတွင်း - တႃႇသိၼ်ႈၵဝ်ႈပိူင်

၉။ မဵတ်ႉတႃႇ သႁၷတေၼ ၸေႇတသႃ သၿ်ႉၿပႃၼ ၽူတေသု ꧤရိတ်ႉတဝႃ ဝိႁရၼံ သမႃၻိယမိ = ငိူင်ႉဝႄႈဝႆႉသေ ၽႄသူင်ႇမဵတ်ႉတႃႉ ၽႃႇဝၼႃႉ ယူႇသဝ်းၵႂႃႇၶႃႈယဝ်ႉ။

မၢႆတွင်း - ဝၢႆးပူင်သွၼ်ပၼ် ၵႂၢမ်းပႃႇလိယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈဝႃႈ ၽၢႆႇတႆးၵႂႃႇတႃႉ။

ဝတ်ႈယေႃးၵီႇႁႃႈပိူင်

လွင်ႈယုမ်ႇယမ်ရတၼႃႇသၢမ်ပိူင်။
လွင်ႈပၢႆးယူႇလီ တေလႆႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ။
လွင်ႈမီးၸႂ်သိုဝ်ႈ။
လွင်ႈမီးၸႂ် ၶႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈတြႃး။
လွင်ႈႁူႉႁၼ် ရုပ်ႈၼၢမ်ႇ(တူဝ်ၸႂ်) ပဵၼ်လူႉ။

ယုမ်ႇယမ်ယူႇလီ ၊ သီၸႂ်ဝႆႉသိုဝ်ႈ
ၶတ်းၸႂ်ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ ၊ ၶႂ်ႈထူပ်းႁၼ်တြႃး
ပဵၼ်လူႉၺႃး ၊ ႁႃႈပႃးယေႃးၵီႇဝတ်ႈ။

ၵႂၢမ်းဝႆႈဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇလူႇတူဝ် မိူဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး

ဢေႃးတီႈၶႃႈ ၼေႃးတီႈၶႃႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ တြႃးထမ်းၸဝ်ႈ သင်ႇၶႃႇတူၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဢတိရတၼႃႇမျၢတ်ႈၸဝ်ႈသၢမ်ပႃးၼႆႉ ၵဝ်ၶႃႈမႃး မူးၸႃးဢဝ်ႁဵတ်း တီႈပိုင်ႈၵိူဝ်းလီသေ တၵ်ႉတေယေႃးဢဝ် ၶၼ်ႇထႃႇႁႃႈႁူဝ် တူဝ်ၸႂ်တင်းသွင် ပွင်ႈႁဵတ်းတႃႇၼ ဢိတ်ႉၸတၶူဝ်းလူႇ ပူႇၸေႃႇဝၢင်းပၼ် တမ်ႈတီႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတီႈၶႃႈယဝ်ႉ။ ၶႃႈတပႄးၸဝ်ႈၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇယူႇလူၺ်ႈ ပမႃႇတတြႃး လူင်တူဝ်လိုမ်းၶိင်းသေ ယူဝ်လႆႈဢဝ်တင်း တူဝ်ႁဵတ်းသူပ်းဝႃႈ ၵႃႈၸႂ်ဝူၼ်ႉၽႅၵ်ႇၼႅၵ်ႇဝူတ်ႈၵေႃႇၵၢမ်ႇ ထုၵ်ႇတၢမ်ႇၽိတ်းမႅၼ်ႈ တမ်ႈတီႈ ၽြႃးတြႃးသင်ႇၶႃႇ သြႃႇပေႃႈမႄႈၸၵႂႃႇ ၸဵမ်ၵႃႈ ဢရိယႃႇ ၽူႈလီၽူႈမျၢတ်ႈ တင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးပေႃးၼႆၸိုင် ၵဝ်ၶႃႈ ဢၼုၺၢတ်ႈ ယွၼ်းႁပ်ႉမဵတ်ႉတႃႇ ၵရုၼႃႇႁူမ်ႇပူဢီးလူပွႆႇဝၢင်း ၶႂၢင်ႉလူတ်းပူတ်းပၼ် ႁႂ်ႈဢၼ်ၵၢင်းယၢၼ် တၢင်းၶၢၼ်ဝိပၢၵ်ႈ မၢၵ်ႈဢၼ်ႇတရႄႇ ၽူဝ်ႇဢၼ်ႇတရႄႇ သေၵမ်းတီႈၶႃႈဢေႃႈ။ ဢိၵ်ႇသမ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ပိူၼ်ႈတင်းလၢႆ လႆႈၽိတ်းမႅၼ်ႈၵဝ်ႇၶႃႈသေ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းဝႆႉ ၵူႈသမ်ႇၵူႈပိူင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ၵဝ်ၶႃႈတေဝႆႉၸႂ် မဵတ်ႉတႃၵရုၼႃႇ ဢွၼ်ၼႃႈသေ ၶႂၢင်ႉလူတ်းပူတ်းပၼ် သဵင်ႈသဵင်ႈ တီႈၶႃႈယဝ်ႉ။ တင်ႈတႄႇဢဝ် ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႆႉၵႂႃႇ တေႃႇႁွတ်ႈမိူဝ်းထိုင် တၢင်းႁိုင်ယၢမ်းၽွင်း ( ) မူင်းတဵမ်တဵမ်ၼႆႉ ၶႃႈတေတမ်းဝႆႉ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ ပတိင်ႇၺိၼ်ႇ ၵႂၢမ်းၼၵ်းမၵ်းမၼ်ႈ ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၼ်ႇထီႇ ပႃႇရမီႇၶိုၼ်ႈငၵ်ႉ ယၵ်ႉယူႇႁိုင်ႁိုင်ၼႆႉၸိုင် ပိၵ်ႉသမ်ႉၼိူဝ်ႉၶႂ်ႈယၢတ်ႇယၢတ်ႇ ဢဵၼ်ၶႂ်ႈၶၢတ်ႇၶၢတ်ႇ ၼင်ၶႂ်ႈႁႅင်ႈႁႅင်ႈ လုပ်ႇၶႂ်ႈႁၵ်းႁၵ်း တၵ်းသင်ႉတူဝ်မၼ်ႈ ပၼ်ႈသဝ်းၸႂ်ၼိမ် ၸိမ်ၺၢၼ်ႇတႅတ်ႈၼႅတ်ႈ ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၸႂ်ၶၢၼ်ႉ ၽၢၼ်ႉပႅတ်ႈၸႂ်ငဝ် သူၼ်းဢဝ်ၸေႇတၼႃႇ ဢၼ်ၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၶုၵ်ႉဝႆႉ ၵႆႉမိုင်ႉ ၸိုင်ႉၼိမ် ၸိမ်ၺၢၼ်ႇ ႁၼ်မၢၼ်ႇဢွၼ်ၼႃႈ ယူႇပႃႈယၵ်ႉၼူဝ် တူၵ်ႇတူၺ်းတူဝ်ၸႂ် လႂ်ၵေႃႈၵိုမ်ႉထင်ႉ ၽင်ႉၽွႆႇၵွပၢၼ် ၶၢၼ်ၶႅၼ်သိုပ်ႇသွၼ်ႉ လွၼ်ႉၵႅၼ်ဢမ်ႇယင်း ၵင်းႁိုဝ်ဢမ်ႇလႆႈ ၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းၶဝ် ၽဝ်ၵၼ်ပဵၼ်လူႉ ၸူႉၵၼ်တႅၵ်ႇယၢႆႈ ယူႇငၢႆႈယူႇယၢပ်ႇ ၵူၺ်ႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇ သတ်ႉၸႃႇတုၵ်ႉၶ သၽႃႇဝၼႂ်းတူဝ် ၵွၵ်းႁူဝ်တေႃႇတိၼ် လိၼ်ၼမ်ႉၽႆးလူမ်း ၶူမ်းၵၢႆးသႅပ်ႇမႆႈ ႁိူဝ်ႇၼႆႉၸိုမ်းယွတ်ႇ တူင်ႉတွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ ၶူပ်းငၢၼ်ႈၵူၼ်ႉမူၺ်ႈ ထူၺ်ႈလူမ်းၵပ်ႉႁိပ်ႇ တိပ်ႇၸႂ်လူမ်ၸႂ် လႂ်ၵေႃႈၽုတ်းမႃး တူဝ်တြႃးမၢၼ်ႇမၢၼ်ႇ ဢဝ်ၺၢၼ်ႇယဝ်ႉၽႄႈ ၼႂ်းၵႄႈဢႃႇရုင်ႇ ရုပ်ႈထၢတ်ႈၼၢမ်ႇထၢတ်ႈ ပရမၢတ်ႈၼႆႉသေ ဢၼ်တေၵႄႇၶိုၼ်ႈ ၵႄႇၶိုၼ်ႈမႃးလႄႈ ဝိပသ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ တြႃးထူးၼႆႉၸမ်ႉ ႁႂ်ႈမၼ်းသူၼ်းၸူး ၵုမ်ႉၸွႆႈႁုပ်ႈလႆႈ သေႃးတႃႇပၢၼ်ႇတိမၢၵ်ႈ သေႃးတႃႇပတ်ႉတိၽူဝ်ႇ သၵတႃႇၵႃႇမိမၢၵ်ႈ သၵတႃႇၵႃႇမိၽူဝ်ႇ လေႃးၵုတ်ႉတရႃႇၺၢၼ်ႇ တူၵ်းမၢး တမ်ႈၵၢင်ဢူၵ်းၼႆႉသေ ထူပ်းႁၼ် ဢႃႇရူင်ႇ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ သိုဝ်ႈၼႃႈတၼ်းတႃ ၸူဝ်ႈၼင်ႈၶဝ်းယၢမ်း ( ) မူင်းတဵမ်ထူၼ်ႈၼႆႉ ဢေႇၵၢၼ်ႇဢမ်ႇႁၢင်ႉ သေၵမ်းတီႈၶႃႈဢေႃႈ။

(သႃႇထု သႃႇထု သႃႇထု)

ၵၢၼ်လူင်ၼႃႈ မိူဝ်ႈပႆႇႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး

တေလႆႈၵၼ်တေႃး ၼပ်ႉယမ်ဝႆႈသႃ ရတၼႃႇသၢမ်ၸဝ်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ သြႃႇၽူႈၼႄၵမ်ႇထၢၼ်း။
တေလႆႈဝႆႉၸႂ်ၼၵ်းၼၵ်းၸူမ်ၸူမ်သေ ယွၼ်းပူတ်းယွၼ်းၶၢင်း တၢင်းၽိတ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ် ဢၼ်တပ်ႉမၢၵ်ႈတြႃးၽူဝ်ႇတြႃး။
ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ တေလႆႈပူတ်းဝၢင်းၶႂၢင်ႉပၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်မီးတၢင်းၽိတ်းတီႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။
တေလႆႈလွတ်ႈႁေႃး ၵုင်ႈရတၼႃႇသၢမ်ပိူင်ယဝ်ႉ သူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇထိုင် ဝေႇၼေႇယသတ်ႉတဝႃႇ တင်းသဵင်ႈ။
သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႆႈႁပ်ႉဝႆႉ ၶူးသေပိူင်ပိူင်၊ ဢမ်ႇၼၼ် လႆႈၸၢတ်ႇလႆႈသမ်းလၢႆးဝႆႉ၊ လႆႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၽၵ်းမႄႈၽီဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ၽွင်းယၢမ်းမိူဝ်ႈ ၼင်ႈၵၢၼ်တြႃး ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇမီး ဢၼ်ယႃႉဢၼ်ၵဝ်းၼႆ တေလႆႈဝႃႈ "ၽွင်းမိူဝ်ႈၵဝ်ၶႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ဝိပသ်ႉသၼႃႇယူႇၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈယူႇသဝ်း တႂ်ႈငဝ်း ဢၼၼ်ႇတ ႁႃႈၸဝ်ႈသေ ႁဵတ်းလႆႈၵၢၼ်တြႃးၵႂႃႇလီလီငၢမ်းငၢမ်းသေၵမ်း။ ၸိူဝ်းၶုၼ်ၽီ ဢၼ်ပႂ်ႉသီႇၼႃႈမိူင်း ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ၽီပႂ်ႉသႃႇသၼႃႇ ၽီလီၽီမျၢတ်ႈၶဝ်တင်းသဵင်ႈၵေႃႈ ၶႅၼ်းတေႃႈ ၸွႆႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈပၼ် ၶႃႈတပႄးၶဝ်သေၵမ်း။ ၽီဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ၽွင်းယၢမ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ဝိပသ်ႉသၼႃႇတြႃးယူႇၼႆႉ ၶႅၼ်းတေႃႈ ငိူင်ႉဝႄႈပၼ်သေ ႁူမ်ႁူမ်ၸူမ်းၸူမ်း ပႂ်ႉႁပ်ႉဢဝ် ၵုသူဝ်ႇ ၵၢၼ်တၢင်းလီ ဢၼ်ၶႃႈတပႄးႁဝ်းၶဝ် ႁဵတ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈမီးတၢင်း တူဝ်ၸႂ်ၵတ်းယဵၼ် ႁႂ်ႈၵၢင်ၸႂ်တဵမ်ထူၼ်ႈသေၵမ်း။
သင်ဝႃႈ ၼင်ႈသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးဝိပသ်ႉသၼႃႇ ပေႃးၼႆၸိုင် လၢႆးၼင်ႈ မီးသွင်လၢႆး
(ၵ) လၢႆးၼင်ႈ ၶႂၢႆႇၵုတ်ႇ - မိူဝ်ႈၼင်ႈ ၶႂၢႆႇၵုတ်ႇၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၼင်ႈလႆႈ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈပဵင်းၸႂ်ၼႆ ယႃႇပေဢဝ် တိၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသွင်ၽၢႆႇ ၶီႇတဵင်ၵၼ်ဝႆႉ။ တေလႆႈဢဝ် တိၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ သွၼ်ႈၼႃႈသွၼ်ႈလင်ၵၼ်သေ ၼင်ႈၵႂႃႇယူႇ။ မေႃဢဝ်ၶွၼ်လႂ် ဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈၵေႃႈ ဢဝ်ၶွၼ်ၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇလႆႈယူႇ။ (ၸိူဝ်းယၢမ်ႈၼင်ႈဢဝ်တိၼ် ၶီႇတဵင်ၵၼ်၊ သွၼ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၼင်ႈပႅင်ႈၼင်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မေႃၼင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႈလႆႈယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႈ တေႃႈၼင်ႈၶႂၢႆႇၵုတ်ႇလႆႈယူႇ၊ ဢမ်ႇၽိတ်းသင်)

(ၶ) လၢႆးၼင်ႈ ၶုပ်ႉၶဝ်ႇ - လၢႆးၼင်ႈၶုပ်ႉၶဝ်ႇၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းၶဝ်ၵႆႉၼင်ႈလၢႆးၼႆႉယဝ်ႈ။ (ၵူၼ်းၸၢႆးၵေႃႈ ၼင်ႈလႆႈယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ) ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယၢမ်ႈဢဝ် ၶွၼ်လႂ်ဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈၵေႃႈ ဢဝ်ၶွၼ်ၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇသေ ၼင်ႈလႆႈယူႇ။

လၢႆးသႂ်ႇၸႂ် မိူဝ်ႈတေႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး

မိူဝ်ႈၽွင်း ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇယဝ်ႉသေ တေသိုပ်ႇၼင်ႈၵၢၼ်တြႃးၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေလႆႈမီးၺၢၼ်ႇ "ၼႃႇမရူပ ပရိတ်ႉသေတ" ၺၢၼ်ႇဢၼ်တႅပ်းတတ်းႁူႉ ႁဝ်းၼႆႉ ပေႃးဢဝ် ၼႃႇမပိင်းၺၢတ်ႈ ဝေႃးႁႃႇရပိင်းၺၢတ်ႈဝႃႈၸိုင် မၼ်းပဵၼ် ၵဝ်မႂ်းၶိင်းၼၢႆးယိင်းၸၢႆးယူႇသေတႃႉ ပေႃးဢဝ် သၽေႃးပရမတ်ႉထဝႃႈၸိုင် မၼ်းပဵၼ် ရုပ်ႈၼၢမ်ႇ (တူဝ်ၸႂ်) သွင်ပိူင်ၼႆႉၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈၼႆ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ႁဵတ်းၵၢၼ် ဝိပသ်ႉသၼႃႇသေ ယၵ်ႉတြႃးၼႂ်းတူဝ်ယူႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆးဝႃႈ ပဵၼ်တူဝ်ၵဝ်၊ တေလႆႈဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်သၽေႃးရုပ်ႈၼၢမ်ႇ (တူဝ်ၸႂ်)ၵူၺ်း။ တေလႆႈပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်သၽေႃး ထၢတ်ႈလူင်သီႇပိူင် ဢၼ်ပဵၼ် ပထဝီႇ၊ ဢႃႇပေႃး၊ တေႇၸေႃး၊ ဝႃႇယေႃး (ထၢၼ်ႈလိၼ်ၼမ်ႉၽႆးလူမ်း) ၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆယူႇ။

မိူင်ႈၽွင်းလႆႈမႃး သွင်သၢမ်ဝၼ်း

ယေႃးၵီႇ ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ လႆႈမႃး သွင်သၢမ်ဝၼ်းၼႆ တိုၵ်ႉပဵၼ် ၽွင်းယူႇယၢပ်ႇၶၢၼ်ၸႂ်ယဝ်ႈ။ ထၢတ်ႈၸႂ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈတူၵ်း။ တေဢွၵ်ႇၸႂ်ၶႂ်ႈမိူဝ်း၊ တေဢွၵ်ႇၸႂ်ၵူဝ်တြႃးသေ တေမီးၸႂ် ၶႂ်ႈလႄႉလၢႆးၼိုင်ႈယဝ်ႉ လၢႆးသွင်သေ ႁႃတၢင်းမိူဝ်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တေသိုပ်ႇဝႆႉၸႂ်ဝႃႈ "ငႃးၸၢင်ႉဢၼ်ပႅၼ်ဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉၶိုၼ်းႁူတ်းၶဝ်ႈ" ၼႆသေ တေလႆႈသိုပ်ႇၶတ်းၸႂ်ၵၢၼ်တြႃးၵႂႃႇယူႇ။ ပေႃးပူၼ်ႉၼၼ်ႉသေ လႆႈမႃးသီႇႁႃႈဝၼ်းမႃးၼႆတႄႉ လွင်ႈၼင်ႈၵေႃႈမေႃမႃး၊ လွင်ႈယၵ်ႉၵေႃႈႁူႉမႃး၊ လၢႆးဝႆႉဝၢင်းၵေႃႈ ႁၼ်ၽၢႆႇမၼ်းမႃးယဝ်ႉလႄႈ ထၢတ်ႈၸႂ် တေၶိုၼ်းမီးၸႂ် ၶႂ်ႈလႆႈတြႃးတႃႇတေဢွၵ်ႇမူၼ်ႉပူၼ်ႉလွတ်ႈၼၼ်ႉယူႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ယေႃးၵီႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေလႆႈမီးၼမ်ႉၸႂ်ၵႅၼ်ႇၶႅင်ယဝ်ႈ။ ယေႃးၵီႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ လွင်ႈမၢႆတွင်းတြႃး လွင်ႈဢဝ်တြႃးသႂ်ႇၸႂ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈမီးသတိတြႃးၵူႈၶိင်ႇၵူႈၶၢဝ်းသေ ဢဝ်တြႃးသႂ်ႇၸႂ်ၵူႈၶိင်ႇၵူႈၶၢဝ်းယူႇ။ ယႃႇပေၵယူႇလွၵ်ႇယူႇလၢႆ။ ပေႃးမီးၶၢဝ်းယၢမ်းၼႆၼင်ႈၵေႃႈယဝ်ႉ ၸုၵ်းၵေႃႈယဝ်ႉ၊ ပႆၵေႃႈယဝ်ႉ ႁဵတ်းသင်ၵေႃႈယဝ်ႉ ယႃႇပေဢဝ်ၸႂ် ၽၢတ်ႇတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ သင်ဢမ်ႇၸၢင်ႈတူၺ်းၼႆၸိုင် ဢဝ်ၸႂ်ၸပ်းတီႈ လူမ်းၶဝ်ႈလူမ်းဢွၵ်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ မၢႆတွင်းသတိၸွမ်း တီႈၼၼ်ႈတႃႉ။

ၶတ်းၸႂ်ႁႃ ႁႂ်ႈႁၼ်ပဵၼ်လူႉ

"ႁႃတြႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်း တေလႆႈႁႃႁႂ်ႈႁၼ် ပဵၼ်လူႉ" ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ပဵၼ်လူႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉလၢႆသႅၼ်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် တေလႆႈႁႃႁႂ်ႈႁၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် "ၶၼိၵမဢၼိၸ်ၸ၊ ၶၼိၵမရၼ" သၽေႃးတြႃး ဢၼ်ပဵၼ်ၽႂ်းလူႉၽႂ်း တီႈၼႂ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ (တႃႇတေတူၺ်းၸႂ် ဢၼ်ပဵၼ် ၸိတ်ႉတႃႇၼုပတ်ႉသၼႃႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸႂ်ႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းၽႂ်းၼႃႇၽႅဝ်လႄႈ မၼ်းၵိုင်ႇငၢမ်ႇတႃႇ ၵူၼ်းၺၢၼ်ႇလႅတ်းၶဝ်ၵူၺ်း။ တီႈၼႆႈတႄႉ တေသိုပ်ႇၶႆႈၼႄၵႂႃႇ လွင်ႈတူဝ်ၵူၺ်း။ လၢတ်ႈလွင်ႈတူဝ်ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ၸႂ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၼ်းတေၶဝ်ႈပႃးၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ်ယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တူဝ် လႄႈ ၸႂ်ၼႆႉ ၽၢတ်ႇၵၼ်ဢမ်ႇလႆႈ။) ဢၼိၵဢၼိတ်ႉၸ၊ ၶၼိၵမရၼ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ပဵၼ်လူႉဢွၼ်ႇ ပဵၼ်လူႉဢိတ်းၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် သတိသေ ဝႆႉၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ယၢဝ်းသေ သိုပ်ႇၶတ်းၸႂ်ယၵ်ႉတူၺ်းၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း ၼႆၸိုင် မၼ်းတေထၢင်ႇၸႅင်ႈမႃးယူႇ။

တႃႇတေႁၼ် ပဵၼ်လူႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈ"။ ဢမ်ႇငၢႆႈသေတႃႉ မၼ်းဢမ်ႇလိူဝ်လႆႈ တၢင်းၶတ်းၸႂ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မိူဝ်ႈပႆႇႁၼ် သၽေႃးပဵၼ်လူႉၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေႁၼ်ဢၼ်ၶိုၼ်ႈ၊ ဢၼ်ၸဵပ်း၊ ဢၼ်ၵူၼ်ႉ၊ ဢၼ်လိူတ်ႇ၊ ဢၼ်မႆႈ၊ ဢၼ်ၵတ်း၊ ဢၼ်ၼႃ... ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈယၵ်ႉၵၢၼ်တြႃး ဝိပသ်ႉသၼႃႇၼၼ်ႉ တီႈဢၼ်ၶိုၼ်ႈ ဢၼ်ၸဵပ်း ဢၼ်ၵူၼ်ႉ ဢၼ်လိူတ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် ယႃႇပေၵႂႃႇတိူၵ်ႈတီႈဢၼ်ႁုႉၸၵ်းမၼ်းၸဵပ်း၊ လိူတ်ႇ၊ မႆႈၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ၺၢၼ်ႇဝိပသ်ႉသၼႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၼ် ဢၼ်လူႉလႅဝ်၊ ဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ၊ ဢၼ်ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ တီႈၼႂ်း ဢၼ်ၸဵပ်း၊ ဢၼ်လိူတ်ႇ၊ ဢၼ်မႆႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် တေလႆႈသိုပ်ႇ ဢဝ်ၺၢၼ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ (ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ) သိုပ်ႇယၵ်ႉတူၺ်းဝႆႉႁိုင်ႁိုင်ယူႇ။ တေလႆႈယၵ်ႉတူၺ်း တေႃႇထို်ငမၼ်းပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင် တေလႆႈယၵ်ႉတူၺ်း တေႃႇထိုင်မၼ်းပေႃး လူႉလႅဝ်သၢၼ်ႈၷႂႃႇႁင်းၵူၺ်းမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

သၽေႃးတြႃး ဢၼ်သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် သၽေႃးတြႃး "ပဵၼ်လူႉ" ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ပေႃးႁၼ် ဢၼ်သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်းမႃးၼႆ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် တေလႆႈဢဝ်ၸႂ် ၸပ်းဢၼ်ၼၼ်ႉသေ သိုပ်ႇတူၺ်းႁႂ်ႈမၼ်းၽႄႈတိူၼ်းႁၼ်ၵႂႃႇၼမ်ၼမ် တေႃႇပေႃးၸွတ်ႇတဵမ်တူဝ်ၵႂႃႇယူႇ။

တႃႇတေႁၼ် သၽေႃးပဵၼ်လူႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပိၵ်ႉသိမ်ႉဝႃႈပႆႇၸဵပ်း၊ ပႆႇၶိုၼ်ႈၵေႃႈ ၸၢင်ႈႁၼ်ယူႇ။ ဢၼ်ထၢင်ႇၸႅင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ဢဝ်ၸႂ်ၺၢၼ်ႇႁဝ်း ပႂ်ႉယဵမ်ႈတူၺ်း တီႈတီႈ ၼႂ်းၽႃႇမိုဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇတႃႉ။ တီႈၼႂ်းၽႃႇမိုဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃးသတိတူၺ်းလီလီၼႆၸိုင် ၼႂ်းလင်မိုဝ်း ၼႂ်းၽႃႇမိုဝ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ တေမီးသၽေႃးတြႃး ဢၼ်ၼိုင်ယွၵ်းယွၵ်းယႅၵ်းယႅၵ်း၊ ဢၼ်တူင်ႉတူင်ႉ သၢၼ်ႈသၢၼ်ႈ၊ မွၼ်ႈယွပ်ႉယွပ်ႉယႅပ်ႉယႅပ်ႉဢွၼ်ႇယူႇ။ သၽေႃးဢၼ်ၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ "ပဵၼ်လူႉဢွၼ်ႇ ပဵၼ်လူႉဢိတ်း" ၼႆယဝ်ႈ။ ၵႂၢမ်းပႃႇလိတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၶၼိၵဢၼိတ်ႉၸ၊ ၶၼိၵမရၼ၊ ဝိပရိၼႃႇမလၵ်ႉၶၼႃႇ" ၼႆသေ ၵႂၢမ်းတႆးတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ပဵၼ်လူႉ" ၼႆယဝ်ႈ။

တႃႇတေႁၼ် ပဵၼ်လူႉငၢႆႈၼၼ်ႉ ထႅင်ႈလၢႆးၼိုင်ႈ တေလႆႈဢဝ်ၸႂ် တမ်းဝႆႉ တီႈၶီႈမွမ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ (တီႈႁူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ဢၼ်ပေႃႈမႄႈႁဝ်းၶဝ် ဢမ်ႇထႃႇႁူဝ်သေ ဝႆႉၶူၼ်ႁူဝ်ၶႅပ်းထူဝ်ႇၼဝ်ႈဢွၼ်ႇပၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ လုပ်ႇၵွၵ်းႁူဝ်ႁဝ်းပႆႇၸပ်းၵၼ်လႄႈ လႆႈႁၼ်မၼ်း တူင်ႉယွပ်ႉယွပ်ႉ ဝႆႉယူႇ။ တီႈၼၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ "ၶီႈမွမ်ႈ (ဢမ်ႇၼၼ်) "သီႇမွမ်ႈ" ၼႆယူႇ) ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၶီႈမွမ်ႈႁဝ်းၼၼ်ႉ လုပ်ႇၵွၵ်းႁူဝ်ႁဝ်းလႄႈသင် ၼင်ႁူဝ်ႁဝ်းလႄႈသင် မၼ်းၼုမ်ႇ၊ မၼ်းဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇ တူင်ႉၼိုင်ဝႆႉတႃႇသေႇလႄႈ ဢဝ်ၸႂ်ႁဝ်းၸပ်းဝႆႉတီႈ ၶီႈမွမ်ႈၼၼ်ႉသေ ယၵ်ႉတူၺ်းႁိုင်ႁိုင်ၼႆၸိုင် တေလႆႈႁၼ် ဢၼ်တူင်ႉၼိုင်ၼိုင်မၼ်းယူႇ။

လၢႆးတူင်ႉၼိုင်မၼ်းတႄႉ တေလႆႈႁၼ်မႃး တီႈၼင်ႇႁူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ တီႈငဝ်ႈၶူၼ်ႁူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေမီးသၽေႃးတြႃး ၶူမ်းလွတ်းလွတ်းလႅတ်းလႅတ်း၊ ၼိုင်ယွၵ်းယွၵ်းယႅၵ်းယႅၵ်း၊ ၶဵင်ႈတိင်းတိင်းတွင်းတွင်း၊ သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်းယူႇ။ တေလႆႈတႄႇတူၺ်းတီႈၼၼ်ႈသေ သၽေႃးဢၼ်သၢၼ်ႈမၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈပႂ်ႉတူၺ်း လူ်ငးမႃးၸွမ်းၼႃႈၽၢၵ်ႇ၊ ၸွမ်းၼႃႈ၊ ၸွမ်းၶေႃး၊ ၸွမ်းၶႅၼ်၊ ၸွမ်းဢူၵ်း၊ ၸွမ်းလင်... ႁဵတ်းၼႆၵႂႃႇ တေႃႇပေႃးႁၼ်ၸွတ်ႇၵႂႃႇတင်းတူဝ်ယူႇ။

သၽေႃးဢၼ်သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း မွၼ်ႈယွပ်းယွပ်းယႅပ်းယႅပ်း သၢၼ်ႈယုပ်းယုပ်းယၢပ်းယၢပ်း ၸွမ်းၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၽိဝ်ၼင်၊ ၼိူဝ်ၼိူဝ်ႉတႂ်ႈၼင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ ၸင်ႇတေႁွင်ႉဝႃႈ သၽေႃးၸိူင်ႉၼႆၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ ပႆႇမီးၺၢၼ်ႇႁၼ် ပဵၼ်လူႉ။ ပႆႇမီးၺၢၼ်ႇဢုတယပ်ႉၵယၼႆယဝ်ႈ။

ၺၢၼ်ႇႁၼ်ပဵၼ်လူႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁၼ်သၽေႃးသၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်း တီႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်တိုၵ်ႉႁၼ်သၽေႃး ၸဵပ်း၊ လိူတ်ႇ၊ မႆႈ၊ ၵတ်း၊ လၢင်ႈ၊ ၵူၼ်ႉ၊ ၶိုၼ်ႈ၊ ၼႃ... ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပႆႇၸႂ်ႈၺၢၼ်ႇႁၼ်ပဵၼ်လူႉ။ တိုၵ်ႉပဵၼ် သတိတြႃးၵူၺ်းၼႆ တွင်းဝႆႉၵိုမ်းၵိုမ်း ယႃႇပေလိုမ်းတႃႉ။ ၵၢၼ်ဝိပသ်ႉသၼႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈႁၼ် "ပဵၼ်လူႉ"၊ လူဝ်ႇလႆႈႁၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ၽႂ်းလူႉၽႂ်း ဢၼ်သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း တင်းတူဝ်တင်းၶိင်းၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ သင်ဝႃႈ သထႃႇ၊ ဝီႇရိယ၊ သတိ၊ သမႃႇထိ၊ ပႆႇၺႃႇယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်မႃးပေႃးၼႆၸိုင် လွင်ႈဢၼ်သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်းၼၼ်ႉ တေၸွတ်ႇလွၼ်ႉၵႂႃႇ တင်းတူဝ်တင်းၶိင်း ၸဵမ်ၸိၵ်းႁူဝ်တေႃႇပၢႆႇတိၼ်ယူႇ။

ပေႃးႁၼ်ပဵၼ်ၼၼ်မႃး ယေႃးၵီမၢင်ၸိူဝ်း ၵႆႉဢွၵ်ႇၸႂ်ၵူဝ်မႃးသေ ထၢင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတြႃးၼႆယူႇ။ ယႃႇပေထၢင်ႇၽိတ်းၼင်ႇၼၼ်။ ဢၼ်ႁၼ် သၢၼ်ႈလူင်ၵႂႃႇတင်းတူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၺၢၼ်ႇတြႃး ဢၼ်ၸႅတ်ႈမၼ်းယဝ်ႈ။ ယႃႇပေဝႆႉၸႂ်ၵူဝ်၊ သိုပ်ႇဝႆႉသတိသေ သိုပ်ႇပႂ်ႉတူၺ်း လွင်ႈသၢၼ်ႈယူႇ တိၵ်းတိၵ်းၼၼ်ႉတႃႉ။ ဝိပသ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ၊ ဢၼ်ႁၼ်သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်း၊ သၢၼ်ႈၽိုၼ်းၽိုၼ်းၼၼ်ႉ တၵ်းတေဢွၼ်ၺၢၼ်ႇတၢင်းႁူႉယေႃးၵီႇၶဝ် ၶဝ်ႈႁွတ်ႈထိုင် မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇယူႇယဝ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် သိုပ်ႇဝႆႉသတိ၊ သိုပ်ႇဝႆႉၸႂ်ၼိမ်သေ သိုပ်ႇယၵ်ႉတူၺ်း ဢၼ်သၢၼ်ႈၸွတ်ႇတင်းတူဝ်ၼၼ်ႉၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်းတႃႉ။

တီႈတႅၵ်ႈမၼ်း မႆႉႁႅင်ႈသွင်လႅမ်ႈ ဢၼ်ဢဝ်မႃးပွတ်ႈၶိုဝ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ထိုင်ၶိင်ႇထိုင်ၶၢဝ်းမၼ်းမႃး ပေႃးဝႃႈ ႁႅင်းလိူတ်ႇမၼ်း တဵမ်ထူၼ်ႈမႃးၼႆ မႆႉၼၼ်ႉ မႆႈပဵၼ်ၽႆးၵႂႃႇ ၼင်ႇၼၼ် ၺၢၼ်ႇဝိပသ်ႉသၼႃႇဢၼ်ႁၼ် ပဵၼ်ပဵၼ်လူႉလူႉ သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း ယူႇတင်းတူဝ်ၼၼ်ႉ ပေႃႈဝႃႈ ႁႅင်းသထႃႇ၊ ဝီႇရိယ၊ သတိ၊ သမႃႇထိ၊ ပႆႇၺႃႇမၼ်း တဵမ်ထူၼ်ႈၼႆၸိုင် မၼ်းတေဢွၼ်ႁွတ်ႈထိုင်ၵႂႃႇ တီႈဢမ်ႇပဵၼ် ဢမ်ႇလူႉၼၼ်ႉယူႇ။ ၼႆႉပဵၼ် တႅၼ်းတြႃးတီႈယမ်မၼ်းယဝ်ႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် တေဢမ်ႇလႆႈမုင်ႈမွင်းၶႂ်ႈပဵၼ်ၼင်ႇၼၼ်။ ၸႂ်မုင်ႈမွၼ်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈယဵၼ်းပဵၼ်ၸႂ်လေႃးၽယဝ်ႈ။ ပေႃးမုင်ႈမွင်းၼႆ တိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈ။ တေလႆႈဝႆႉၸႂ်ပၢၼ်ၵၢင်သေ ဢဝ်တြႃးဝႃႈ ပူၼ်ႈၽွၼ်းယေႃးၵီႇတႄႉ လူဝ်ႇလႆႈပႂ်ႉတူၺ်းမၼ်းတိၵ်းတိၵ်းသေ ယႃႇပေသတိယွမ်းၼႆၼၼ်ႉၵူၺ်း။

သတ်ႉၸႃႇသီႇပိူင်

ၻုၵ်ၶသၸ်ၸႃ - တူဝ်ၸႂ်ပဵၼ်လူႉ
မၵ်ၵသၸ်ၸႃ - လၵ်ႉႁူႉပွင်ႇလႅင်း
သမိၻယသၸ်ၸႃ - ၵိလေႇႁႅင်းယူတ်း
ၼိရေႃꩪသၸ်ၸႃ - ၶၼ်ႇꩪႃႇမူတ်းယဵၼ်

(ၶၼ်ႇꩪႃႇမူတ်းယဵၼ်ၼႆႉ ဝႃႈတီႈ ၶၼ်ႇꩪႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ)

ၵႂၢမ်းတွင်း - ပဵၼ်လူႉ၊ ႁူႉၸႅင်ႈ၊ ႁႅင်ႈယူတ်း၊ မူတ်းယဵၼ်။

ပဵၼ်လူႉၼႆႉ ပဵၼ် ၻုၵ်ၶသၸ်ၸႃ ႁူႉၸႅင်ႈၼႆႉ ပဵၼ် မၵ်ၵသၸ်ၸႃ ႁႅင်ႈယူတ်းၼႆႉ ပဵၼ် သမုၻယသၸ်ၸႃ မူတ်းယဵၼ်ၼႆႉ ပဵၼ် ၼိရေႃꩪသၸ်ၸႃ

မိူဝ်ႈၽွင်းႁဵတ်းၵၢၼ်ယၵ်ႉ "ပဵၼ်လူႉပဵၼ်လူႉ" ယူႇၼၼ်ႉ သၸ်ႉၸႃႇသီႇဢၼ် မႃးမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းႁိုဝ်မႃးမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ် ပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင် တီႈၶၼ်ႇထႃႇ ဢၼ်ၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈၼဵတ်းမူၺ်ႈသၢၼ်ႈယူႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇယူႇသႃႇလႄႈ ပဵၼ်သၽေႃးတုၵ်ႉၶသေ ႁွင်ႉဝႃႈ "တုၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇ" ယဝ်ႈ။ ၺၢၼ်ႇဢၼ်ႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း ပဵၼ်ၽႂ်းလူႉၽႂ်း မိူၼ်ၼင်ႇ "ၼမ်ႉလႆၽႆးတိုင်ႈ" ၵမ်းၵမ်းတၢမ်းတၢမ်းၵၼ်ယူႇၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ် သၽေႃး ဝိပတ်ႉသၼႃႇမၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇ လႄႈ ႁွင်ႉဝႃႈ "မၵ်ႉၵသတ်ႉၸႃႇ"ယဝ်ႈ။ ပေႃးဝႃႈ ပဵၼ် ဝိပသ်ႉသၼႃႇ မၢၵ်ႇၺၢၼ်ႇသေ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ႁူႉႁၼ်သႂ်ႇၸႂ်ဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတူဝ်ၵဝ်၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶွင်ၵဝ်၊ မၼ်းဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်း၊ မၼ်းပဵၼ်ပဵၼ်လူႉလူႉ ၵူၺ်းၼႆၼၼ်ႉ ၸႂ်လေႃးၽ၊ တေႃးသ... ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႄႈ ပွင်ႇဝႃႈ"သမိတယသတ်ႉၸႃႇ" ႁႅင်ႈယူတ်းၼႆယဝ်ႈ။ ပေႃးဝႃႈ သမုတယမၼ်းပဵၼ် လေႃးၽ၊ တၼ်ႇႁႃႇ ႁႅင်ႈယူတ်းၼႆၸိုင် တႃႇတေၵႂႃႇသိုပ်ႇပၼ် ပဵၼ်ၶၼ်ႇထႃႇတုၵ်ႉၶမိူဝ်းၼႃႈထႅင်ႈၼၼ်ႉ တၵ်းတေမူတ်းယဵၼ်ယူႇ။ လွင်ႈဢၼ် ၶၼ်ႇထႃႇတုၵ်ႉၶမိူဝ်းၼႃႈ မူတ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၼိရေႃးထ" ၼႆသေ "ၼိရေႃးထသတ်ႉၸႃႇ" ၵေႃႈ ပဵၼ်ၸွမ်းၵၼ်ယူႇ။

ၵမ်းထူပ်းတြႃးထူးၸမ်ႉ

တူဝ်မၼ်ႈၸႂ်ၼိမ် ၸိမ်ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉႁူႉ ပဵၼ်လူႉပိင်းတူဝ် ယိၼ်းၵူဝ်ပွၵ်ႇၽၢၼ်ႈ လီၸၢၼ်ႈသုတ်းပၵ်း တူဝ်ၼၵ်းၽေးၶဵၼ် ပုတ်းသဵၼ် သုတ်းယဵၼ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵမ်းထူပ်းတြႃးထူးယဝ်ႉ။

ဝၢႆးပဵၼ်လူႉသုတ်း

ဝၢႆးပဵၼ်လူႉသုတ်း မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽုတ်း ၽူဝ်ႇလုတ်းမႃးၸွမ်းလင်။
ဝၢႆးလင်ၽူဝ်ႇသွၼ်ႉ ၺၢၼ်ႇၶုၵ်းထွၼ်ႉ ၸွတ်ႇလွၼ်ႉပဵၼ်လူႉထင်။
သင်သိုပ်ႇၶတ်းၸႂ် ၶမ်ႈဝၼ်းၼႂ် ၼႂ်းၸႂ်ယႃႇပေၵႂင်။
ဢမ်ႇမိူၼ်ႁူဝ်ႁႅၵ်ႈ ဝႆႉၶၼ်ႇထီႇ ယေႃးၵီႇၶတ်းၸႂ်မင်။
သိုပ်ႇယိူၼ်ႉၵၼ်ႈတူၺ်း ပဵၼ်လူႉၵူၺ်း လိုပ်ႈလူၺ်းႁႂ်ႈသုတ်းလင်တႃႉ။

ဝိပသ်ႉသၼႃႇမၵ်ႈႁႃႈပိူင်

သမ်ႇမႃႇသတိ = ၶုၵ်းၶွပ်ႈၵိုၵ်းဝႆႉ
သမ်ႇဝႃႇဝႃႇလႃႇမ = ၵႆႉၶတ်းၸႂ်မိုင်ႉ
သမ်ႇမႃႇသမ်ႇမႃႇထိ = ၸိုင်ႉသဝ်းၸႂ်ၼိမ်
သမ်ႇမႃႇသင်ႇၵပ်ႉပ = ၸိမ်ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉပၼ်
သမ်ႇမႃႇၻိတ်ႉထိ= ႁၼ်ၸႅင်ႈပဵၼ်လူႉ။

လၵ်ႉၶၼႃႇသၢမ်ပိူင်

ၽင်ႉၽွႆႇၵွႆပၢၼ် = ဢၼိၸ်ႉၸလၵ်ႉၶၼႃႇ
ၶၢၼ်ၶဵၼ်ၸွတ်ႇလွၼ်ႉ = ၻုၵ်ႉၶလၵ်ႉၶၼႃႇ
လွၼ်ႉၵဵၼ်ႇဢမ်ႇယင်ၵင်းႁိုဝ် ဢမ်ႇလႆႈ = ဢၼတ်ႉတလၵ်ႉၶၼႃႇ။

ဢၼိၸ်ႉၸ = ဢမ်ႇမၼ်ႈ
ၻုၵ်ႉၶ = ၶၢၼ်ၶဵၼ်
ဢၼတ်ႉတ = ပဵၼ်ၽိင်ႈၵၢင်းယၢၼ်ဢမ်ႇလႆႈ - ၼႆႉ ပဵၼ် လွၼ်ႉမၼ်းထမ်း ဝိပသ်ႉသၼႃႇဢႃႇရုင်ႇယဝ်ႉ။

ၶၼ်ႇထႃႇႁႃႈပိူင်

ရူပၵ်ၶၼ်ꩪႃ သၽေႃးမၼ်း ၽိုတ်ႉဢုင်း
ဝေၻၶၼ်ꩪႃ သၽေႃးမၼ်း တုင်းၵိၼ်
သၺ်ၺၵ်ၶၼ်ꩪႃ သၽေႃးမၼ်း ၶိၼ်တွင်း
သင်ၶႃရၵ်ၶၼ်ꩪႃ သၽေႃးမၼ်း ထွင်းသူၼ်း
ဝိၺ်ၺၢၼၵ်ၶၼ်ꩪႃ သၽေႃးမၼ်း လူၼ်းႁူႉ။

တႃႇၸဵဝ်းလႆႈမၢၵ်ႈဢင်ႇၵႃႇႁႃႈပိူင်

ၽူႈလီဢိင်ၸမ်
ယမ်ထွမ်ႇငိၼ်းထမ်း
တမ်းၸႂ်ၵျၢင်ႉၼူၵ်ႇ
တူၵ်ႇတူၺ်းတူဝ်ၸႂ်
လႂ်ပဵၼ်လူႉႁၼ် - ၶဝ်ႁႃႈဢၼ် ပၼ်လီၸဵဝ်းလႆႈမၢၵ်ႈ။

ပၢၵ်ႈၼႄလွင်ႈၵျၢင်ႉထမ်း

ယေႃးၵီတင်းၼမ်၊ လဝ်ႇပႅင်းၵမ်၊ ၵႂၢမ်းယမ်သြႃႇပၢၵ်ႈ။
ၼႂ်းတူဝ်ၼႆႉၸိုင်၊ တူင်ႉတွတ်ႇၼိုင်၊ ၺၢၼ်ႇထိုင်တၵ်းတူၵ်းသၢၵ်ႈ။
ယၵ်ႉယူႇႁိုင်ႁိုင်၊ ယႃႇပေၼိုင်၊ ၸဵဝ်းထိုင်တီႈၽူဝ်ႇမၢၵ်ႈ။
ၵုမ်ႇၽိုၼ်ႉၵုမ်ႇၼိုင်၊ ပေႃးၼႆၸိုင်၊ ၶမ်ႁိုင်ၼႂ်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈ။
ၸဵပ်းမႃးၵႃႈႁိုဝ်၊ ယိူၼ်ႉၸႂ်ထိုဝ်၊ ၼႃထိုဝ်ၶၼ်ႇထီႇၽၢၵ်ႈ။
ပေႃးႁဵတ်းပွင်ပႅင်၊ လႆႈၶိုၼ်းၼႅင်၊ ထမ်းသႅင်ဢမ်ႇမႃးသၢၵ်ႈ။
ဝေႇတၼႃႇၽုတ်းပၼ်၊ ၺၢၼ်ႇထူပ်းႁၼ်၊ ဝႆးၶၼ်ပဵၼ်လူႉငၢၵ်ႈ။
ယေႃးၵီႇမေႃမႄ၊ ထၵ်းၽုတ်းၼႄ၊ ၵူဝ်ႁႄသွတ်ႉသႅတ်ႉထၢၵ်ႈ။
ၶတ်းၸႂ်ယၵ်ႉၼူၵ်ႇ၊ သတိတူၵ်ႇ၊ ၼႂ်းမူၵ်ႇတူဝ်တုၵ်ႉယၢၵ်ႈ။
ပဵၼ်လူႉပိင်းတူဝ်၊ ၺၢၼ်ႇဢွၼ်ႁူဝ်၊ ငိၼ်းၵူဝ်ၽူဝ်ႇမၢၵ်ႈ။
ပေႃးပဵၼ်လူႉသုတ်း၊ မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽုတ်း၊ တႅပ်းပုတ်းၵိလေႇႁၢၵ်ႈ။
တုၵ်ႉယၢၵ်ႈၽေးၶဵၼ်၊ ထၢတ်ႇယူတ်းယဵၼ်၊ ၵမ်းပဵၼ်ၸႂ်ၽူဝ်ႇမၢၵ်ႈ။
ၵတ်းယဵၼ်ငၢၼ်းငၢၼ်း၊ ၸႂ်သိူဝ်းလၢၼ်း၊ ထိုင်ၶၢၼ်းၺၢၼ်ႇႁွတ်ႈၽၢၵ်ႈ။
ပူင်တူဝ်ပူင်ၸႂ်၊ ၵျႃႉၸိုၼ်ႈသႂ်၊ ႁႂ်ၽႂ်ၶႂ်ႈဢုပ်ႇသၢၵ်ႈ။
ၸူမ်းလူင်ၸူမ်းလၢင်၊ ဢုပ်ႇပၢင်ပၢင်၊ တိုၼ်းၸၢင်လၢးၵဝ်ထၢၵ်ႈယဝ်ႉၼေႃး။

ၵျၢင်ႉထူပ်းထမ်းထၢၼ်ႈၼိူဝ်

(ၼႆႉပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ ၸိူဝ်းႁၼ်ပဵၼ်လူႉသုတ်း ပွၵ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉၵွၼ်ႇ)
(လွၵ်းလၢႆးတီႈတႂ်ႈၼႆႉ ၸင်ႇတေပဵၼ်)

တူဝ်မၼ်ႈၸႂ်ၼိမ်၊ ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉၸိမ်၊ ႁိမ်ၵၼ်ၽၼ်ႉၼူတ်ႈသႆႈ။
တူင်ႉတွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ၊ ပိုဝ်းပွၵ်ႇၽၢၼ်ႈ၊ ၶူပ်းငၢၼ်ႈၸဵမ်းလိူတ်ႇမႆႈ။
ၼၵ်းၼွင်ႇၸွင်ႇၸၼ်၊ ယွၼ်ႈထိုင်ၵၼ်၊ ဢဵၼ်ယၼ်ပွင်ႇဢွၵ်းၶႆႈ။
ၶူပ်းသႅပ်ႇၵၢႆးၸူင်၊ ၼၵ်းၼဵၼ်လူင်၊ ၵႂႃႇၸွမ်းၵူင်လွတ်ႇသႆႈ။
ၵူၼ်ႉမူၺ်ႈႁုတ်ႉၸွၵ်း၊ ယွၼ်ႈၽႅဝ်ဢွၵ်း၊ ၵူႈငွၵ်းဢဵၼ်သႅပ်ႇမႆႈ။
ၵူင်ဢဵၼ်ဢွၵ်းလုပ်ႇ၊ ထၢတ်းလူမ်းၸုပ်ႇ၊ ၽႆးႁုပ်ႇႁၢဝ်ႉႁႅင်းၼႆႈ။
ၶၢၼ်ၶဵၼ်သိုပ်ႇသွၼ်ႉ၊ ပိင်းၸွတ်ႇလွၼ်ႉ၊ ပိူဝ်ႈယွၼ်ႉၶၼ်ႇထီႇလႆႈ။
ၵပ်ႉႁိပ်ႇတိပ်ႇႁုတ်ႈ၊ ၸႂ်လၼ်ႇလုတ်ႈ၊ တႅၼ်းပုတ်ႈၸႂ်မႂ်ႇၵႆႈ။
ၵိလေႇႁၢၵ်ႈလိုၵ်ႉ၊ ၵျၢင်ႉၺၢၼ်ႇၶိုၵ်ႉ၊ ၽရိုၵ်ႉပုတ်းၶၢတ်ႇလႆႈ။
ႁၢၵ်ႇၶၢတ်ႇႁူင်တၢႆ၊ ၸိူဝ်းၶဵၼ်ႁၢႆ၊ ထိုင်ပၢႆပူၼ်ႉလွတ်ႈမႆႈ။
ၽျၢင်းသွမ်းၸႂ်မဵၼ်၊ ပုတ်းတူၵ်းယဵၼ်၊ ယဵၼ်ပဵၼ်ၸႂ်သွင်ႇတႆႈ။
တူဝ်လႅင်းၸႂ်လႅင်း၊ ဢူမုၼ်ႁႅင်း၊ ၽီသၢင်ပႅင်းမူပ်ႇဝႆႈ။
ၵတ်းၸႂ်ယဵၼ်ၸႂ်၊ ၶမ်ႈဝၼ်းၼႂ်၊ ၸိုၼ်ႈသႂ်ႇဢမ်ႇၶီမႆႈသင်ယဝ်ႉ...။
မုၼ်ဢူၺ်ႉ မုၼ်ၼေႃး။

ၶေႃႈမၢႆ - လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "ဝေႇတၼႃႇတၢင်းၼႂ်း" ၼႆယဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းၵိၼ်းၸႂ်ၼႃႇလႄႈ ၵေႃႉဢၼ် သမႃႇထိႁႅင်းယႂ်ႇၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈႁၼ်ပႃး ႁၢင်ႈၽၢင်ဢႃႇရူင်ႇၵႂႃႇယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယႃႇပေၸႂ်ၸပ်း ဢႃႇရူင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈသိုပ်ႇတူၺ်း သၽေႃးတြႃး ဢၼ်ပဵၼ်ဢၼ်လူႉမၼ်းၼၼ်ႉတိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း။ ပေႃးၸၼ်ႉတြႃး သုင်မႃးၼႆ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း တေမႃးၶွတ်ႇယွတ်ႈ တမ်ႈတီႈ မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ် (ႁၻယဝတ်ထု) ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ တေပဵၼ်မၢၵ်ႇၸႂ်မႆႈ၊ ၸႂ်ၵပ်ႉ၊ ၸႂ်တိပ်ႇ၊ ၸႂ်ႁုတ်ႉ၊ မၢၵ်ႇၸႂ်ၸဵပ်း၊ မၢၵ်ႇၸႂ်မူၺ်ႈ... ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။ လွင်ႈဢၼ် ပွင်ႈလုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇၶိုၼ်ႈမူၺ်ႈ၊ ႁူၺ်ႇတႃမူၺ်ႈ၊ ၼႂ်းဢွၵ်းၼႂ်းလုပ်ႇၵူၼ်ႉတေႃႇထိုင် ဝေႇတၼႃႇမႃးပဵၼ်တီႈမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ "ဝေႇတၼႃႇတၢင်းၼႂ်း" သဵင်ႈသဵင်ႈယဝ်ႈ။ တမ်ႈတီႈဝေႇတၼႃႇတၢင်းၼႂ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် တေလႆႈဝႆႉၶၼ်ႇထီႇယႂ်ႇယႂ်ႇ၊ ၸုၼ်ႉႁတ်းႁတ်းသေ တေႃႇသူႈၶတ်းၸႂ်ၵႂႃႇ တေႃႇပေႃးထိုင်တီႈယွတ်ႈႁွတ်ႈတီႈပၢႆယူႇ။

မၢႆတွင်း - လွင်ႈဝေႇတၼႃႇတၢင်းၼႂ်းၼႆႉ တေဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၵူႈၵေႃႉသေတႃႉ တီႈၼႆႈတႄႉ ဢဝ်လွင်ႈဝေႇတၼႃႇၸဝ်ႈသြႃႇလွႆႁၢင်း ၽၻ်ၻၼ်တၵၼ်တဝ ဢႃႇယု 103 ၼၼ်ႉသေ တႅမ်ႈၼႄ ႁႂ်ႈပၼ်ပႁုသုတ တၢင်းႁူႉ ပုၼ်ႈတႃႇယေႃးၵီႇၶဝ်ၵူၺ်း။ ၵူႈၵေႃႉ ၵူႈတေပဵၼ်ၼၼ် တေပဵၼ်မိူၼ်ၵၼ်ၼႆတႄႉ ဢမ်ႇဝႃႈ။ သင်ဝႃႈသေၵေႃႉၵေႃႉ ပဵၼ်မႃး ယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈမီး တၢင်းၶမ်ၸႂ်ၼၼ်ႉၼႆသေ ၸင်ႇလႆႈပၼ်သတိဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ပေႃးၶႂ်ႈၸဵဝ်းထူပ်းတြႃး

လူဝ်ႇၽိုၵ်းၵျၢင်ႉ ႁႂ်ႈတူဝ်မၼ်ႈၸႂ်ၼိမ် ၸိမ်ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉၽႄႈ ယူႇႁိုင်ႁိုင် ယႃႇပေၼိုင်ပေႃးၼႆၸိုင် မၼ်းၸဵဝ်းလႆႈတြႃးယူႇယဝ်ႉ။

= ပႆဢဝ်ၵေႃႈ 2 မူင်း

= ၸုၵ်းဢဝ်ၵေႃႈ 2 မူင်း

= ၼင်ႈဢဝ်ၵေႃႈ 2 မူင်း

= ၼွၼ်းဢဝ်ၵေႃႈ 2 မူင်း... ၼွၵ်ႈသေၼႆႉ ပေႃးလိူဝ်လႆႈၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၶႅၼ်းလီယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယႃႇပေႁႂ်ႈယွမ်း 2 မူင်း။

ပဵၼ်လူႉ

ပဵၼ်လူႉၼႆႉ မီး 2 ပိူင်

တူဝ်ပဵၼ်လူႉ
ၸႂ်ပဵၼ်လူႉ

တူဝ်ပဵၼ်လူႉ

တူဝ်ပဵၼ်လူႉ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉၸမ်ႉ ၸွမ်းတူဝ်ၸွမ်းၶိင်းႁဝ်း၊ ၸွမ်ၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၽိဝ်ၼင်ႁဝ်း၊ ဢဝ်ၸဵမ်ၸိၵ်းႁူဝ်တေႃႇပၢႆတိၼ် ၵူႈတီႈၼၼ်ႉ သင်ႁဝ်းဢဝ်ၸႂ်ၺၢၼ်ႇႁဝ်း ယၵ်ႉထွမ်ႇပႂ်ႉတူၺ်းမၼ်းၼႆၸိုင် မၼ်းမီးတၢမ်ႇမွၼ်ႈယွပ်ႉယွပ်ႉယႅပ်ႉယႅပ်ႉ၊ ၼဵတ်းထိတ်းထိတ်းထွၼ်းထွတ်း၊ ၶူမ်းလိတ်းလိတ်းလွတ်းလွတ်း၊ သႅပ်ႇဝီႈဝီႇဝေႃႈဝေႃႈ၊ ၵၢႆးသွပ်ႉသွပ်ႉသႅပ်ႉသႅပ်ႉ၊ သၢၼ်ႈၽိုၼ်းၽိုၼ်းၽၢၼ်းၽၢၼ်း၊ တႆႇလွမ်လွမ်လႅမ်လႅမ်၊ ၸွမ်းၼိူဝ်ၼိူဝ်ႉတႂ်ႈၼင်ႁဝ်းၼၼ်ႉလႂ် သၽေႃးပဵၼ်လူႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ်ၼၼ်ႉ မီးယူႇ ၵူႈၶၢဝ်းယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၺၢၼ်ႇဝိပသ်ႉသၼႃႇႁဝ်းယႂ်ႇမႃးၼႆ ၶႅၼ်းႁၼ်ၸႅူင်ႈလီယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈႁၼ်ပဵၼ်လူႉ ၸွတ်ႇတင်းတူဝ်ၵိုၼ်းယူႇဢိုၵ်ႉဢိုၵ်ႉၼႆၸိုင် သိုပ်ႇယၵ်ႉတူၺ်းၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်းတႃႉ ယႃႇပေပေႃးၵၢၼ်တြႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ သၽေႃးဢၼ်တႆႇတႆႇသၢၼ်ႈသၢၼ်ႈမွၼ်ႈယွပ်ႉယွပ်ႉယႅပ်ႉယႅပ်ႉၸွမ်းတူဝ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် သၽေႃးတြႃးပဵၼ်လူႉ တီႈတူဝ်ၼႆ လူဝ်ႇလႆႈတွင်းမၢႆပွင်ႇၸႂ်ဝႆႉယဝ်ႉ။

ၸႂ်ပဵၼ်လူႉ

ၸႂ်ပဵၼ်လူႉ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉၸမ်ႉ ၸႂ်ႁဝ်းၼႆႉ ၼိုင်ႈၵမ်းဝူၼ်ႈၼိုင်ႈလၢႆး၊ ယူႇထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ သမ်ႉပေႃးၶိုၼ်းဝူၼ်ႉပဵၼ်ထႅင်ႈ မဵဝ်းၼိုင်ႈ ႁဵတ်းၼႆ ၸႂ်ၵဝ်ႉယဝ်ႉၸႂ်မႂ်ႇ ပုတ်ႈလၢႆႈထႆႇထွၵ်ႇၵၼ်ယူႇ ၶိူဝ်းၶိူဝ်းယႂ်းယႂ်း ဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်းလႄႈ ၸႂ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈလူႉၵႂႃႇ ဢၼ်ၼိုင်ႈပဵၼ်မႃးတိၵ်းတိၵ်း။ ၼႆႉပဵၼ်သၽေႃး ၸႂ်ပဵၼ်လူႉယဝ်ႉ။ ၸၢင်ႈယၵ်ႉၸႂ်ပဵၼ်လူႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်မႃးၸႂ်သင်ၼႆၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈႁူႉၸွမ်းတိၵ်းတိၵ်းယူႇ။ ၸႂ်ဢၼ်ႁူႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸႂ်ဝိပသ်ႉသၼႃႇမၢၵ်ႈယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်ယၵ်ႉတူၺ်း ၸႂ်ပဵၼ်လူႉၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၸိတ်ႉတႃႇၼုပတ်ႉသၼႃႇ သတိပတ်ႉထၢၼ်ႇၼႆသေ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၺၢၼ်ႇလႅတ်းၶဝ်ၵူၺ်း။ ၸႂ်ႁဝ်းၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ၺၢၼ်ႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈဝႃႈၸိုင် ၸူဝ်ႈၽႅပ်ႉတႃလဵတ်းမိုဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ယဝ်ႉလူႉယဝ်ႉၵႂႃႇ ၵုတေႇၼိုင်ႈသႅၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸႂ်ႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းၽႂ်းၼႃႇၽႅဝ်လႄႈ ၵူၼ်းယူဝ်းယူဝ်း ၵူၼ်းၺၢၼ်ႇဢမ်ႇလႅၼ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇ တႃႇတေတူၺ်းၸႂ်သေ ႁဵတ်းၸိတ်ႉတႃႇၼုပတ်ႉသၼႃႇ။

လူဝ်ႇလႆႈသတိ

ၽွင်းမိူဝ်ႈယၵ်ႉတြႃးယူႇၼၼ်ႉ ဢႃႇရုင်ႇသင်သေဢမ်ႇဝႃႈ ႁၢင်ႈၽြႃႈၵေႃႈယဝ်ႉ၊ ႁၢင်ႈရႁၢၼ်းတႃႇၶဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ၊ ႁၢင်ႈၽီၶဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ၊ ႁၢင်ႈၸိူဝ်းဢၼ်ႁၼ်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်တြႃးတုတြႃးပွမ်ၵူၺ်း။ တေဢမ်ႇလႆႈၸူမ်းသေ ႁပ်ႉၶၢမ်ႇမၼ်းလႃးလႃး၊ တေလႆႈသတိႁူႉဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတြႃးတႄႉ မၼ်းပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇၵူၺ်းၼႆသေ တေဢမ်ႇလႆႈတူၺ်းမၼ်း။ တေလႆႈယႃႉပႅတ်ႈပၢၵ်ႈပႅတ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈမၼ်းဢမ်ႇႁၢႆ တိုၵ်ႉႁၼ်ယူႇတိၵ်းတိၵ်းၼႆၸိုင် မိုၼ်းတႃပႅတ်ႈၼိုင်ႈၵႅပ်ႉသေ ၶိုၼ်းမႄးသွၵ်ႈႁႃတူၺ်း သၽေႃးပဵၼ်လူႉ ၼႂ်းတူဝ်တႃႉ။ (ပေႃးတူၺ်းၸွမ်း ဢႃႇရုင်ႇၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ၸၢင်ႈယွင်ႇယဝ်ႉ)။

မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးယူႇၼၼ်ႉ

တီႈၵဝ်ႇလူဝ်ႇတူၺ်းၸမ်ႉ ပဵၼ်လူႉ ပဵၼ်လူႉ ၵူၺ်း။

တီႈဝႆႉဝၢင်းၸႂ်ၵဝ်ၸမ်ႉ တိူင်းမၼ်း တိူင်းမၼ်း ၵူၺ်း။

ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ

ဢမ်ႇလူဝ်ႇၵူဝ်တၢႆ

ပေႃးၵူဝ်တၢႆၵေႃႈ တြႃးဢမ်ႇၵၢႆႇတူဝ်။

ဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းဝႄႈဢမ်ႇလွတ်ႈ

ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ႁဝ်းဝႄႈဢမ်ႇလွတ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းတၢႆယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸွင်တေမေႃတၢႆႁိုဝ်။ ပေႃးၶႂ်ႈမေႃတၢႆၼႆၸိုင် မိူဝ်ႈပႆႇတၢႆၼႆႉ ၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ဝိပသ်ႉသၼႃႇတႃႉ။ ၵၢၼ်ဝိပသ်ႉသၼႃႇ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၽိုၵ်းတၢႆယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်သင်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးဢမ်ႇၽိုၵ်းၼႆ တိုၼ်းတေဢမ်ႇမေႃ။ ပေႃးၽိုၵ်းၼႆတႄႉ ႁူႉၵႃႈတေမေႃယူႇ။

မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းၽိုၵ်းလုၺ်းၼမ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ မိူဝ်ႈတႄႇၽိုၵ်းၼၼ်ႉတႄႉ မၢင်ၵမ်းၵေႃႈ တေၸူမ်၊ မၢင်ၵမ်းၵေႃႈ တေႃႈတေၵႅၼ်ႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးၽိုၵ်းၵႂႃႇၽိုၵ်းမႃး ႁူႉၵႃႈတေမေႃလုၺ်းၼမ်ႉမႃးယူႇ။ တႃႇတေတၢႆၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶႅၼ်းတေႃႈၽိုၵ်းဝႆႉတႃႉ။

တၢင်းၶၢၼ်ႉလူင်ႁူၵ်းပိူင်

ႁႅင်ႉၵတ်းၽႅဝ်ၶၢၼ်ႉၼႅၼ်ႇ
ၽွင်းလႅတ်ႇၶႅၼ်ႇၶႂ်ႈၼွၼ်း
တဵင်းၶိုၼ်းၸွၼ်းဢမ်ႇငႅဝ်
ပိူဝ်ႈၸဝ်ႉၽႅဝ်လိူၼ်လႅင်း
ႁွၼ်ႉဢူၼ်ႈႁႅင်းတွင်ႉမႆႈ
ၵိၼ်ဢိမ်ႇသႆႈတွင်ႉၵႂ်ႈ

တင်ႈၸႂ်မႂ်ႈဢဝ်ိၶူင်း၊ လၢၢတ်ႈၵႂၢမ်းလိူင်းလႄႇၶၢၼ်ႉ၊ ထတ်းလိူၵ်ႈၽၢၼ်ႉႁူၵ်းလၢႆး၊ ႁဝ်းယိင်းၸၢႆးလူဝ်ႇဝႄႈမၼ်းယဝ်ႉ။

ၵိလေႇသႃႇသိပ်းပိူင်

ၵိလေႇသႃႇသိပ်းႁူဝ် ၊ တမ်းၼႂ်းတူဝ်ႁၵ်ႉၸွတ်ႇ

သမ်ႉလမ်းၵွတ်ႇၼွၵ်ႈႁဝ်း ၊ ၵုမ်ႇမဝ်းထူင်ႇထဵဝ်ႈ

လီပတ်းၽဵဝ်ႈၼႂ်းဝၼ်း ၊ ယႃဢဝ်မၼ်းႁဵတ်းပူဝ်ႇတႃႉ...။

လေႃၽ = ၸႂ်လူဝ်ႇၽႂ်ႇၽိူဝ်းလၢမ်း
ၻေႃသ = ႁၢႆႉၸႂ်ၵျၢမ်းၽိတ်းၸွတ်ႇ
မေႃႀ = တူမ်းသုၼ်ႇမွတ်ႇလမ်တၼ်
မႃၼ = သမ်ႇပိုဝ်းၶၼ်ၵွင်ႇၶိုၼ်ႈ
ၻိတ်ထ = ဢဝ်ၽိတ်းလိုၼ်ႈၸေးႁဵင်း
ဝိၸိၵိၸ်သႃ = ယုမ်ႇယူဝ်းယဵင်းဢမ်ႇတႅတ်ႈ
ထိၼ = ငိုပ်းငဝ်ပႅတ်ႈသုမ်းယၢမ်း
ဢုၻ်ႉထၸ်ၸ = ၸႂ်ပိဝ်လၢမ်းၸွတ်ႇၸိုင်ႈ
ဢႁိရိၵ = ဢမ်ႇဢၢႆလိုင်ႈၵၢၼ်လိူင်း
ဢၼွတ်ႉတပ်ႉပ = ဢမ်ႇၵူဝ်ၶိူင်းလွင်ႈမိူၵ်ႈ

လီတတ်းလိူၵ်ႈဝၼ်းငၢႆး ႁဝ်းယိင်းၸၢႆးငိူင်ႉပႅတ်ႈ ႁႂ်ႈႁဵတ်းၼႅတ်ႈလၼ်းၵၼ်း တႅပ်းႁၢၵ်ႈမၼ်းၶၢတ်ႇမူၺ်ႉသေတႃႉ။

ၶူဝ်းၶွင်ၵူၼ်းလီၸဵတ်းပိူင်

သၻ်ꩪႃ = ၼမ်ႉၸႂ်ယုမ်ႇယမ်
သီလ = ၵမ်သိၼ်မၼ်ႈၽဵင်ႇ
သုတ = ၶဵင်ႇႁူႉငိၼ်းႁၼ်
ၸႃၵ = ပၼ်ၸုၼ်ႉႁတ်းၼႅၼ်ႇ
ပၺ်ၺႃ = ၶႅၼ်ႇလူင်ႉထမ်းၸွမ်
ႁိရိ = လွမ်ဢၢႆလွင်ႈမိူၵ်ႈ
ဢွတ်ဢပ်ပ = လိူၵ်ႈၵူဝ်ၵၢၼ်လိူင်း

လဝ်ႇၸႂ်ယိူင်း သႅင်ၵိုင်ႇမိူင်းႁႂ်ႈလႆႈသိမ်းဝႆႉတႃႉ။

ႁဵင်းၵၢတ်ႈပႅတ်ႇပိူင်

ပဵၼ်လွင်ႈသဝ်းထင်ယူႇ မိူင်းထိူၼ်ႇဝၢၼ်ႈၸွၵ်ႉ
ၼွၵ်ႈၼႆႉ သီႇၽုင်ႇဢရူႇပ
သူပ်းဢႃႇႁူၼူၵ်ႇၵိူတ်ႇပႃး
ဢၼ်မႃးပဵၼ်သၢင်ႇဢသႆႇၺသၢတ်ႈ
ၸၢတ်ႈၸၢဝ်းၻိတ်ႉထိ ဢယူႇမိတ်ႉသႃႇ
ပိတ်ႉတႃႁၢႆ ၽီၽဵတ်ႇၵူႈၶိူဝ်း
ၸိူဝ်းပဵၼ်တူဝ်သတ်းတင်းသဵင်ႈ
ဢၼ်ၵဵင်ႈတူၵ်းၸူမ်သူႇ ယူႇထင်းငရၢႆး

ၸဢၼ်ပၢႆးၼႄပႅတ်ႇတီႈၼႆႉ ပဵၼ်ႁဵင်းၵၢတ်ႈပႅတ်ႇတီႈ ဢမ်ႇတူၵ်းတြႃးလႆႈလွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉ။

တႃႇတွင်း -

ငရၢႆး သတ်း ပိတ်ႉတႃႇ၊ ဢၺၺ်သႃႇ၊ ဢရူပႃႉ ၵူၼ်းတၼ်။

ၵႆယၢၼ်ဝဵင်းၼႃႇ၊ ၵူၼ်းမိၸ်ႉꧡႃႇ ၊ ႁဵင်းၵၢတ်ႈတႃႇပႅတ်ႇဢၼ်။

ပၢၼ်ၼဝမၵ်ႉၶၼ

ဢၼ်လွတ်ႈ ႁဵင်းၵၢတ်ႈပႅတ်ႇပိူင်ၼႆႉသေ လႆႈမႃးပဵၼ် ၵူၼ်းၸၢဝ်းပုတ်ႉ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းသႃႇသၼႃႇၽြႃးၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်ထူပ်းၺႃး ၵၢပ်ႈပၢၼ် ၼဝမၵ်ႉၶၼ ၼႆသေ ပဵၼ်ၵူၼ်းၵၢမ်ႇယႂ်ႇမုၼ်သုင်တႄႉတႄႉ ၼႆယဝ်ႈ။

ပႃႇရမီႇသိပ်းပိူင်

ၻႃၼပႃရမီ = လၢၼ်ႇတၢၼ်းပၼ်မႅင်ႇ
သီလပႃရမီ = တႅင်ႇၵျၢင်ႉၵမ်သိၼ်
ၼိၵ်ၶမပႃရမီ = ၶိၼ်ၸႂ်ဢွၵ်ႇပူၼ်ႉ
ပၺ်ၺႃပႃရမီ = ဝူၼ်ႉပွင်ႇလူင်ႉၸေး
ဝီရိယပႃရမီ = ၽေမိုင်ႉႁဵတ်းၼူၵ်ႇ
ၶၼ်တီပႃရမီ = တူၵ်ႇယိူၼ်ႉၵၼ်ႈႁႅင်း
သၸ်ၸႃပႃရမီ = ပႅင်းၵႂၢမ်းၼင်ႇဝႃႈ
ဢꩪိꩨ်ꩧႃၼပႃရမီ = ၵႃႈဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈ
မဵတ်တႃပႃရမီ = ပၼ်ႈၸႂ်ႁၵ်ႉၼမ်
ဢုပဵၵ်ၶႃပႃရမီ = ယမ်ဝႃႈတိူင်းမၼ်း

ၽွမ်ႉတၼ်းၵူႈလွင်ႈ၊ ဢမ်ႇၶွင်ႈဢမ်ႇၶမ်၊ ၵွႆႈၸမ်မၢၵ်ႈၽူဝ်ႇ၊ ၵႃႈလူဝ်ႇၼိပ်ႇပၢၼ်ႇ၊ ဢေႇၵၢၼ်ႇဢမ်ႇႁၢင်ႉယဝ်ႉ။

ၵႂၢမ်းၶုၵ်းၶူၼ်ႉၵူႈဝၼ်း

ဝၼ်းၼိုင်ႈပူၼ်ႉၵႂႃႇ ၸမ်မႃးၼႃႇ ၸမ်ပႃႇႁဵဝ်ႈၶုၼ်တၢႆ။

ၸမ်သေၵေႃႈလၢႆး ၵူႈယိင်းၸၢႆး သိုပ်ႇမၢႆးၵျေႃႇသုတ်းသၢႆ။

ပေႃးၵုမ်ႇၵျေႃႇၸိုင် တေႁွတ်ႈထိုင် မိူင်းႁိုင်ငရၢႆးၽႆးဢၢႆ။

မိူဝ်ႈပႆႇထဝ်ႈၼႆႉ လီႁဵတ်းဝႆႉ တၢင်းလီၼႆႉၼမ်ၼမ်။

မိူဝ်ႈပႆႇၸဵပ်းၼႆႉ လီႁဵတ်းဝႆႉ တၢင်းလီၼႆႉ ၼမ်ၼမ်။

မိူဝ်ႈပႆႇတၢႆၼႆႉ လီႁဵတ်းဝႆႉ တၢင်းလီၼႆႉၼမ်ၼမ်။

ၵႂၢမ်းသူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇ

မဵတ်ႉတႃႇဝႆႉဝၢင်း၊ ၵူႈၶုၼ်ၼၢင်း၊ ႁႂ်ႈၵၢင်းလွတ်ႈတၢင်းပဵၼ်။

မဵတ်ႉတႃႇၸႂ်ႁဝ်း၊ ႁူမ်ႈႁွမ်းပဝ်း၊ ႁႂ်ႈသဝ်းလွတ်ႈၽေးၶဵၼ်။

သတ်ႉတဝႃႇတင်းၸိူဝ်း၊ ႁႂ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်း၊ တွၼ်းတိူဝ်းၸိုၼ်ႈၵတ်းယဵၼ်။

ၸဝ်ႈတႃႇၼတင်းၸိူဝဝ်း၊ ႁႂ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်း၊ တွၼ်းတိူဝ်းၸိုၼ်ႈၵတ်းယဵၼ်။

ဝေႇယႃႇဝၸ်ႉၸတင်းၸိူဝ်း၊ ႁႂ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်း၊ တွၼ်းတိူဝ်းၸိုၼ်ႈၵတ်းယဵၼ်။

ပိူၼ်ႈသူင်ႇယိုၼ်းမႃး၊ မဵတ်ႉတႃႇတြႃး၊ ႁဝ်းႁႃးႁပ်ႉၵတ်းယဵၼ်။

ၵႂၢမ်းၶုၵ်းၶူၼ်ႉမိူဝ်ႈၵိၼ်

ဢေႃႇၸႃႇၶဝ်ႈသွမ်း သုင်းၸွမ်းၼႆၵႂႃႇ ပုၼ်ႇတႃႇႁဵတ်းသိူဝ်း ၵိူဝ်းယဝ်ႉယွၵ်ႇၵၼ် လွၼ်ႈဢၼ်မၢၼ်ႇယႂ်ႇ သႂ်ႇၶႂ်ႈႁၢင်ႈလဝ်း ႁဝ်းသုင်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ပုၼ်ႇႁႂ်ႈၶၼ်ႇထႃႇ ယူႇၵႂႃႇၼိမ်ယဵၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ထၢတ်ႈတြႃး သီႇပႃးၽဵင်ႇၵၼ် လွင်ႈဢၼ်တေႃႉတႄႉ ၵႅတ်ႇႁႄႉႁိူဝ်ႉမွႆႈ ပုၼ်ႈၸွႆႈသႃႇသၼႃႇ ပုၼ်ႈတႃႇယုၵ်ႉယွင်ႈ ၵျၢင်ႉလွင်ႈတင်းသွင် ၸႂ်ထွင်ထတ်းသိၼ် ၸင်ႇၵိၼ်သုင်းတီႈၶႃႈယဝ်ႉ။

ၵႂၢမ်းၽႄၵုသူဝ်ႇ

ၵုသူဝ်ႇမီးတီႈၼႆႈ မီးယႂ်ႇမီးၼမ် ႁဝ်းၶႃႈသြႃႇတၵႃႇ လႆႈထၢပ်ႈပႃႇရမီႇမႃး လၢႆသႅၼ်ၵမ်ႇၽႃႇ တင်းသဵင်ႈတင်းလူင်ၼႆႉ ၸဵမ်ၽီၸဵမ်သၢင် ၸဵမ်သတ်းၸဵမ်ၵူၼ်း ဝေႇၼေႇယ သတ်ႉတဝႃႇ ၼႂ်းၸၵျဝလႃႇ ဢၼၼ်တၸၵျဝလႃႇ တင်းသဵင်ႈ ၶႅၼ်းတေႃႈ ႁူမ်ႁူမ်ၸူမ်းၸူမ်း သႃႇထုဢၼုမေႃးတၼႃႇ လႆႈၶၢမ်ႇၵုသူဝ်ႇၽွၼ်းလီၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်သဵင်ႈသဵင်ႈ သေၵမ်းတီႈၶႃႈၼေႃႈ။

(သႃထု သႃထု သႃထု)

တႃႇၼမျၢတ်ႈ သီႇလမျၢတ်ႈ ၽဝၼႃႇမျၢတ်ႈ ႁဝ်းၸဝ်ႈၶႃႈ တင်းသဵင်ႈတင်းလူင် ယႃႇတူၵ်းႁူင်ႈတူၵ်းႁၢႆ ၽီႁိမ်ဢမ်ႇလႆႈ ၵူၼ်းႁိမ်ဢမ်ႇလႆႈ သတ်ႉတဝႃႇႁိမ်ဢမ်ႇလႆႈ ယွၼ်းၽၢၵ်ႇၽင်ဝႆႉ ၼႂ်းမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ႁဝ်းၶႃႈ တေႃႇတဝ်ႉႁွတ်ႈ တီႈယွတ်ႈသိူဝ်းသႃႇ ဢမတႃႇ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၼ တီႈၵတ်းယဵၼ် သေၵမ်းတီႈၶႃႈၼေႃႈ။

ၵႂၢမ်းတၢင်ႇသွမ်း

ဢၸိၼ်ႇတေယ - ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ တီႈၶႃႈၸမ်ႉ၊ ရူပဝႃ - ႁၢင်ႈၽၢင်တွၼ်းတၢင်ႇလိူဝ် ၼိူဝ်ပိူၼ်ႈတင်းသဵင်ႈလႄႈ၊ ၺႃႇၼဝႃ-ၺၢၼ်ႇပႆႇၺႃႇၸဝ်ႈ ႁူႉႁၼ်ၽႂ်းၽၢႆလႄႈ၊ ဢိၻ်ႉꩪိမႃ - ဢူငဝ်းၸဝ်ႈႁဝ်း တွၼ်းၵႄးလိူဝ် ၼိူဝ်ပိူၼ်ႈတင်းသဵင်ႈလႄႈ၊ မိၼိꧤၵဝႃႇ - သုင်ႇသုတ်းတီႈၶႃႈယဝ်ႉ။ သမ်မႃသမ်ၿုတ်ႉꩪႃၸ - တမ်ႈတီႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၵူႈၸဝ်ႈၸဝ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈသူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇ ၼမ်လိူဝ်သေ မဵတ်ႉႁိၼ်မဵတ်ႉသၢႆး ၼမ်ႉၵၢင်းၵႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ပၸ်ႉၸေၵၿုတ်ႉꩪႃၸ - တမ်ႈတီႈ ပၸ်ႉၸေႇၵၿုတ်ႉꩪႃ ၵူႈၸဝ်ႈၸဝ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈသူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇ ၼမ်လိူဝ်သေ မဵတ်ႉႁိၼ်မဵတ်ႉသၢႆး ၼမ်ႉၵၢင်းၵႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ဢရႁၼ်တၸ - တမ်ႈတီႈ ရႁၢၼ်းတႃႇ ၵူႈၸဝ်ႈၸဝ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈသူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇ ၼမ်လိူဝ်သေ မဵတ်ႉႁိၼ်မဵတ်ႉသၢႆး ၼမ်ႉၵၢင်းၵႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ꩪမ်မသ်သ - တမ်ႈတီႈတြႃးထမ်းၸဝ်ႈ ပႅတ်ႇမိုၼ်ႇသီႇႁဵင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ သံၶသ်သ - တမ်ႈတီႈ ဢရိယႃႇသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ သမုတိသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈတင်းသဵင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ဢုၻ်ႉၻိသ်ႉသ - ယိူင်းၸူးသေလႄႈ၊ ၸေႇတိယသ်သ - တမ်ႈတီႈ ꩪႃႇတုၸေႇတီႇ၊ ꩪမ်မၸေႇတီႇ၊ ဢုၻ်ႉၻိသ်ႉသၸေႇတီႇ၊ ပရိꧤေႃးၵၸေႇတီႇ သီႇၸဝ်ႈတိူဝ်းၼၼ်ႉ၊ ဝၼ်ၼ ၷၼ်ꩪရသ သမ်ပၼ်ၼႃၵတံ - ႁၢင်ၽၢင် ဢၢႆႁွမ် ၸဵမ်းဝၢၼ် တဵမ်ထူၼ်ႈပဵင်းလီလႄႈ၊ ဢိမံပိၼ်ꩨပႃတံဝႃ - ၶဝ်ႈသွမႂ်းၼႆႉလႄႈသင်၊ ဢုၻၵံဝႃ - ၼမ်ႉၵိၼ်ၼမ်ႉသုင်းၼႆႉလႄႈသင်၊ ဢၷ်ႉၵိၻီပံဝႃ - ၽႆးတဵၼ်းလႅင်းၼႆႉလႄႈသင်၊ ပုပ်ၿံဝႃ - မွၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင်၊ ၽလံဝႃ - မၢၵ်ႇမႆႉၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင်၊ ꧤေႃၸၼံဝႃ - ꧤေႃးၸၼ်ႇၼႆႉလႄႈသင်၊ ၻေမ ပူꩡေႇမ - ပူႇၸေႃႇလူႇတၢၼ်းသဵင်ႈသဵင်ႈတီႈၶႃႈယဝ်ႉ။ ဢိတံ မေ ပုၺ်ၺံ - တၢင်းလီႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ၊ ဢႃသဝၵ်ၶယႃ - တမ်ႈတီႈဢႃႇသဝေႃးတြႃး မူၺ်ႉမူတ်းယူတ်းၵဵင်ႈၼၼ်ႉ၊ ဢႃဝႁံ ႁေတု - ႁႂ်ႈလႆႈ ဢွၼ်ပူၼ်ႉဢွၼ်လွတ်ႈ ဢွၼ်ႁွတ်ႈဢွၼ်ထိုင် မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ တီးၵတ်းယဵၼ် သေၵမ်းတီႈၶႃႈဢေႃႈ။

ဢိၻံ မေ ပုၺ်ၺံ - တၢင်းလီႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ၊ ၼိပ်ႉၿႃၼသ်သ - တမ်ႈတီႈ မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇတီႈၵတ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉ၊ ပၸ်ၸယေႃး ႁေႃတု - ႁႂ်ႈလႆႈ ၵုမ်ႉၵႅမ် ထႅမ်ၸွႆႈသေၵမ်း တီႈၶႃႈဢေႃႈ။

ဢိတံ ပုၺ်ၺꧤႃၷံ သၿ်ၿ သတ်တႃၼံ ၻေမ ꧤႃꩡေမ - ၵုသူဝ်ႇမီးတီႈၼႆႈ မီးယႂ်ႇမီးၼမ် ႁဝ်းၶႃႈသြႃႇတၵႃႇ လႆႈထၢပ်ႇပႃႇရမီႇမႃး လၢႆသႅၼ်ၵမ်ႇၽႃႇ တင်းသဵင်ႈတင်းလူင်ၼႆႉ ၸဵမ်ၽီၸဵမ်သၢင် ၸဵမ်သတ်းၸဵမ်ၵူၼ်း ဝေႇၼေႇယသတ်ႉတဝႃႇ ၼႂ်းၸၵျဝလႃႇ ဢၼ်ၼၼ်ႇတၸၵျဝလႃႇ တင်းသဵင်ႈ ၶႅၼ်းတေႃႈ ႁူမ်ႁူမ်ၸူမ်းၸူမ်း သႃႇထုဢၼုမေႃးတၼႃႇ လႆႈၶၢမ်ႇၵုသူဝ်ႇၽွၼ်းလီ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် သဵင်ႈသဵင်ႈ သေၵမ်းတီႈၶႃႈၼေႃႈ။

ယေႃးၵီႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ

ယေႃးၵီႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပေႃးယူႇဝႆႉၵေႃႉလဵဝ် ပဵၼ်တြႃး။

ပေႃးယူႇၸွမ်းသွင်ၵေႃႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၵႃး။

ပေႃးယူႇၸွမ်သၢမ်ၵေႃႉ သၢမ်ၵေႃႉၶိုၼ်ၼိူဝ် ဢမ်ႇမီးၵႃႈၶၼ် သေပႅၵ်ႉသေပျႃး။။