တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/ၶူၼ်ၼင်
ၶူၼ်ၼင်ၼႆႉ ပဵၼ် ၶူၼ်တူဝ် တီႈ တူဝ်သတ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းသႅၼ်းၶူၼ်ၼင် တီႈတူဝ် တူဝ်သတ်းတူဝ်ၼိူင်ႈၼႆႉ သမ်ႉဢိင်ပိုင်ႈဝႆႉၼိူဝ် ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်မၼ်းယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တူဝ်သတ်းမိူၼ်ၸိူဝ်ႉၼင်ႇ မီၶဝ် တင်း မႃလိၼ်ၶဝ် ဢၼ်ယူႇတီႈ ပွတ်းတွၼ်ႊလႅၼ်ႊၵတ်းလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလႆႈၸၢင်ႈၶၢမ်ႇ ႁႂ်းပူၼ်ႉလႆႈ တၢင်းၵတ်းၶၢဝ်းၵတ်းၼၼ်ႉလႄႈ ၶူၼ်ၼင်ၶဝ်ၼႆႉ လႆႈၼႃတေႉတေႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်လႆႈမီးပၼ် ၶူၼ်ၼင် ၽၢႆႇၼႂ်းဢၼ်ဢူၼ်ႈ၊ ပွတ်းသေ ၸပ်းဝႆႉတီႈၼင်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝႆႉၸၼ်ႉထၢပ်ႈၼိူင်ႈသေယဝ်ႉ။ ၸင်ႇသမ်ႉမီးထႅင်ႈ ၶူၼ်ၼင် ၸၼ်ႉထၢပ်ႈၽၢႆႇၼွၵ်ႈတၢင်းၼိူဝ် ၸၼ်ႉၼိူင်ႈယဝ်ႉ။ ၶူၼ်ၼင်ၽၢႆႇၼွၵ်ႈၼႆႉ ယၢဝ်းသေၶႅင်ယဝ်ႉ။ လႆႈႁွင်ႉမၼ်းဝႃႈ ပဵၼ် ၶူၼ်ႁေႉၵင်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ၶူၼ်ႁေႉၵင်ႈၼႆႉ ၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ႁႂ်ႈၶူၼ်ၼင်ႇၽၢႆႇတႂ်ႈ (တၢင်းၼႂ်း)ၼၼ်ႉ ႁႅင်ႈလီသေ ဢုၼ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
တူဝ်သွမ်ၼူမ်း ဢၼ်ယူႇတီႈ မိူင်းလႅၼ်ႊမႆႈၶဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇတပ်ႈမီးၶူၼ်ၼင်ၼႃ။ တူဝ်သတ်း မိူၼ်ၼင်ႇ သၢင်ႇသီႈၶဝ်၊ သိူဝ်ၸုမ်ႈလူင်ၶဝ်၊ လိင်းၶဝ်၊ တင်း သိူဝ်ၶူးၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးၶူၼၼင်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၶူၼ်ၼင်ႇႁေႈၵင်ႈ ပဵၼ်ပိူင်လူင်ၼၼ်ႉၵွၺ်းယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းႁဝ်းလႄႇႁႃယိုဝ်းတူဝ်သတ်းၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇဢဝ်ၶူၼ်ၼင်ၼႃၶဝ် ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇဢွၼ်တေႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ်တွၼ်ႊၵၢင်ၼၼ်ႉၼႆ ၶူၼ်ၼင်ၼႆႉ လႆႈပဵၼ်ပိူင်သၢင်ႇမဵတ်ႇမၢႆ ၸၼ်ႉတႃႊၶုၼ်ၵူၼ်းၵေႃႉၼိူင်ႈယဝ်ႉ။ ၵွၺ်းမီး ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း တင်း ၼၢင်းႁေႃၶမ်းၶဝ်ၵွၺ်း ၸင်ႇၼုင်ႈၶူၼ်ၼင်ၵႃႊၶၼ်ယႂ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ (ဢီးမိၼ်း) ၶူၼ်ပူင်းလဝ်းသီၶၢဝ်၊ ဢမ်ႇၼၼ် (သေးပလ်း) တူဝ်ၶူၼ်သီၸမ်ႉၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉတႄႉ ပိူင်မီႈတႃႇပႂ်ႉပႃး ၵွၼ်းထိင်း လႆႈႁႄႉႁၢမ်ႈဝႆႉလွင်ႈ တေဢဝ်တၢႆသိူဝ်ၶဝ်လႂ် ဢိၵ်ႇသိူဝ်ၸုမ်ႈလၢႆးလူင်ၶဝ်လႂ်၊ ဢိၵ်ႇတင်း တူဝ်သတ်းတၢင်ႇၸိူဝ်း ဢၼ်လႆႈႁူပ်ႉတေႃႇ ၽေးၶဵၼ်လွင်ႈ တေလႆႈၸမ်မူၺ်ႉႁၢႆၶဝ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။
- တူဝ်သွမ်ၼူမ်းတင်းသဵင်၊ ဢၼ်မိူၼ်ၼင်ႇ မႅဝ်းတႆး (သႅမ်း) ၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်မီးၼင်ဢၼ်ပႃးၶူၼ်ယူႇလွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉ။