တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/မီတႃတူင်ႇ
မီတႃတူင်ႇ ပဵၼ်တူဝ်သတ်း ဢေးသီးယႂ်းတိၵ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈမုင်ႉၵၼ်တင်း (ရၵ်ႉၵုၼ်း) မီႁၢင်ပူင်းလၢႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်မီးသွင်ၸိူဝ်ႉၸၢဝ်း။ မီတႃတူင်ႇဢွၼ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် မီမႅဝ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ်တူဝ်သတ်းဢွၼ်ႇ ဢၼ်ငၢႆးၵၼ်တင်း မီႁၢင်ပူင်းလၢႆးသေ မီးႁၢင်ယၢဝ်း တင်း တိၼ်ပွတ်းယဝ်ႉ။ မီတႃတူင်ႇ တူဝ်သႅၼ်းဢွၼ်ႇၶဝ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၼႂ်းထိူၼ်ႇႁၢဝ်းသၼ်လွႆလူင် ႁိမ်းမႃးလႂ်းယႃးတီႈ ၼိပ်ႇပၢလ်း တင်းမိူင်းၶႄႇ၊ တီႈတၢင်ႉသုင် 7,00 တေႃႇ 12,000 ထတ်း (2,123-3,658 မီးတႂ်း)ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းယႂ်ႇယၢဝ်းၶဝ် မီးမွၵ်ႈသၢမ်ထတ်း (91-သႅၼ်းတီးမီးတႂ်း) ပႃးတင်းႁၢင်ပူင်းၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁၢင်မၼ်းၵွၺ်းမီးမွၵ်ႈ 16 ပႅၵ်ႉ (41-သႅၼ်းတီး)ယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၵိၼ်ၼေႃႇမႆႉသၢင်း၊ မႂ်ႊမႆႉတင်း မၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈ၊ ဢိၵ်ႇတင်း မၢင်ႊပွၵ်ႈ တူဝ်သတ်းဢွၼ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၼူၶဝ်၊ ၼူၵ်ႉၶဝ်လႂ်ယဝ်ႉ။
မီတႃတူင်ႇသႅၼ်းယႂ်ႇၶဝ်ၵေႃႈ ယူႇတီႈလႅၼ်ႊလွႆလူင်လူင် ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ တီႈတၢင်ႉသုင် မွၵ်ႈ 5,000 ထတ်း (1,524-မီးတႂ်း)ယဝ်ႉ။ မီတႃတူင်ႇသႅၼ်းယႂ်ႇၼႆႉ ၸၢင်ႊယႂ်ႇယၢဝ်းထိုင်တေႃႇ ႁူၵ်းထတ်း (1.8 မီးတႂ်း)သေယဝ်ႉ၊ ၼမ်ႉၼၵ်းၵေႃႈ ၽႅဝ် 400-ပွင်ႇ (181-ၵီးလူဝ်းၵရႅမ်း)ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ မၼ်းဢမ်ႇသူႈၵိၼ်ဢီႈသင်၊ ၼွၵ်ႈသေၵိၼ် ၼေႃႇ တင်းႁၢၵ်ႈမႆႉသၢင်းၼၼ်ႉၵွၺ်း။ မၼ်းမီး ၶဵဝ်ႈၵႂၢႆးလူင် ဢၼ်မုၼ်းတဵမ်လီ တင်း ၵၢင်းတၢင်ႉႁႅင်းယႂ်ႇ တႃႇၵိၼ်လႆႈတၢင်းၵိၼ်လဵင်ႉၸႂ်မၼ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
တေႃႇထိုင် 1937 မီတႃတူင်ႇၼႆႉ ဢမ်ႇပၼ်ဢဝ်ဢွၵ်ႇ မိူင်းၶႄႇၵႂႃႇ မိူင်းတၢင်းတူၵ်းသေပွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- မီတႃတူင်ႇသႅၼ်းယႂ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢဝ်မိုဝ်းဢူၼ်ႈယုမ်ႈၽၢႆႇၼႃႈၶဝ်သေ ဝၵ်ႉဢဝ် တၢင်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းယေႈၾႃႈၼႆႉ ၵႆႉၵႆႉမီး မီတႃတူင်ႇသႅၼ်းယႂ်ႇၸွမ်း ယေႈတူဝ်ယဝ်ႉ။ မီတႃတူင်ႇသႅၼ်းယႂ်ႇၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်သတ်း မေႃလူၺ်းဢဵၼ်ႈဢိူဝ်ႈ၊ ပေႃးပဵၼ်တီႈသူၼ်သတ်းၼႆ ၵူၼ်းထၵ်ႇၸႂ် သူႈထိုင်ၶဝ် ၼမ်တေႉယဝ်ႉ။ မီတႃတူင်ႇတူဝ်ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၼ်ဢဝ်မႃးတီႈသူၼ်သတ်း မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢမႄးရီးၵႂ်း ပဵၼ်မိူဝ်ႈ 1937 ယဝ်ႉ။