တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/ပူင်းလဝ်းလိၼ်
ပူင်းလဝ်းလိၼ်ၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်း ၸိူဝ်းၵိၼ်ၼိူဝ်ႉ ၼႂ်းတူဝ်သႅၼ်းဢွၼ်ႇသေ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸုမ်းတူဝ်သွမ်ၼူမ်းယဝ်ႉ။ ၶဝ်မီးမွၵ်ႈ 30 မဵဝ်းသေယဝ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် ၵႆႉလႆႈႁၼ်ၶဝ် တီႈ ပွတ်းတွၼ်ႊၵတ်း တၢင်းၽၢႆႇႁွင်ႇ လုမ်ယေႃးရူပ်ႉ၊ ဢေးသီးယႂ်း၊ တင်း ဢမႄးရီးၵႂ်းႁွင်ႇလႂ်ယဝ်ႉ။ ပူင်းလဝ်းလိၼ်ၶဝ်ၼႆႉ မီးတူဝ် ယွမ်သေးသေ တေမီးတၢင်းယၢဝ်းႁူဝ်တေႃႇႁၢင် မွၵ်ႈ 7 တေႃႇ 24 ပႅၵ်ႉ (18-61 သႅၼ်းတီး)ယဝ်ႉ။ တင်းတူဝ်ယွမ်သေး ဢိၵ်ႇႁူဝ်ၽႅပ်ႉဢွၼ်ႇၶဝ်သေ ၶဝ်ၸၢင်ႊမူၼ်ႉၶဝ်ႈလႆႈ ဢွင်ႈတီႈ ၵႅပ်ႈဢိပ်ႇလႂ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပူင်းလဝ်းလိၼ်ၶဝ်ၼႆႉ ဝႆးသေ ပဵၼ်တူဝ်လႃႊထိူၼ်ႇႁိူၼ်းႁၢဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ပူင်းလဝ်းလိၼ်ၶဝ် လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းတိုၵ်းတေႃႇမႃးယဝ်ႉၼႆ ၶဝ်ၵႆႉလုၵ်ႉတီႈထူင်သႅဝ် ဢၼ်မီးတႂ်ႈႁၢင်ၶဝ်ၼၼ်ႉသေ ၸိတ်းဢွၵ်ႇၼမ်ႉဢၢႆႊသႅဝ် ႁိုၼ်ႇႁၢႆႉမဵဝ်းၼိူင်ႈယဝ်ႉ။ ၼႆႉ ၵႆႉၵႆႉ ႁေႃႈႁိုပ်ႈပႅတ်ႈၶဵဝ်ၶဝ်ပၼ်ယဝ်ႉ။
ပူင်းလဝ်းလိၼ်မၢင်ႊၸိူဝ်း ဢၼ်ယူႇတီႈလႅၼ်ႊမူၺ်ႁႃၶဝ်ၼႆႉ ပေႃးၶၢဝ်းၵတ်းမႃး ၶဝ်ဢွၵ်ႇမီး ၼင်ၶူၼ်သီၶၢဝ် သေ ၸၢင်ႊသိူင်ႇမႅပ်းတေႃႇတူဝ်ၶဵၼ်ၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးၶၢဝ်းမႆႈမႃးသမ်ႉ ပူင်းလဝ်းလိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵွင်းလင်ၶဝ်သမ်ႉ ပဵၼ်ၵႂႃႇ ၼင်ၶူၼ်သီႇၶွၼ်ႇသေယဝ်ႉ တၢင်းတွင်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ဝႆႉသီၶၢဝ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးၶၢဝ်းၸမ်ၵတ်းမႃးသမ်ႉ ၶဝ်ပွၺ်ႇလူၼ်ႇပႅတ်ႈ ၶူၼ်ၶွၼ်ႇၶဝ်သေယဝ်ႉ ၶူၼ်ၶၢဝ်ၶဝ်သမ်ႉဢွၵ်ႇတႅၼ်းတၢင် တီႈၶဝ်မႃးယဝ်ႉ။ ၽွင်းၶၢဝ်းယၢမ်း ၶဝ်ပဵၼ်ၸၼ်ႉသီၶၢဝ်ယူႇၼႆႉ တူဝ်သတ်းၼႆႉသမ်ႉ လႆႈႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဢႂ်းမီးၼိသ်းၼႆယဝ်ႉ။ ဢႂ်းမီးၼီးၼႆႉ ပဵၼ်ၶူၼ်ၼင် ဢၼ်ၵႃႊၶၼ်ယႂ်ႇတေႉတေႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼႆႉ ငိူၼ်ႈၸဝ်ႈၶိူဝ်းၶုၼ်ၶဝ်ၵွၺ်း ၸၢင်ႇလႆႈၼုင်ႈမႆႊၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- ပူင်းလဝ်းလိၼ်ၶဝ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၼႂ်းႁူးၵူင်လိၼ် ဢၼ်တူဝ်သတ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းၶဝ် ပႅတ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ လဵင်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ် တီႈၼႂ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ဢဝ်ၼင်ၶူၼ်တူဝ်သတ်း ဢၼ်ၶဝ်ၶူပ်းတၢႆသေ ဢဝ်ၼိူဝ်ႉမၼ်းႁဵတ်းပဵၼ်တၢင်းၵိၼ်ၶဝ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ပူသိူဝ်ႇသေ ၵွၼ်ႇဢိူဝ်ႇ။